Od 1 sierpnia 2023 r. weszły w życie bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące zakazu handlu w niedzielę. Dotychczasowy zakaz, który miał swoje wyjątki, w tym tzw. specustawa, pozwalająca pracodawcom na omijanie przepisów za pomocą wcześniejszych ustaleń, został zlikwidowany. Od tej daty żadne wyjątki już nie będą obowiązywać, co oznacza, że zakaz handlu w niedzielę będzie bardziej restrykcyjnie egzekwowany.
Omijanie zakazy handlu w niedzielę
Obecnie, zakaz handlu w niedzielę nie jest całkowicie skuteczny, ponieważ istnieje wiele wyjątków określonych w przepisach. Niestety, właściciele sklepów często nadużywają tych wyjątków, używając ich jako pretekstu do otwierania sklepów i prowadzenia działalności handlowej w niedzielę, pomijając główny zakaz. W rezultacie pracownicy są zmuszeni do pracy w niedziele, mimo jasnych przepisów zakazujących handlu w tym dniu.
Z dnia 1 sierpnia wejdą w życie nowe przepisy dotyczące pracy w niedziele w placówkach handlowych, które mają na celu zapobieżenie nadużyciom oraz uszczelnienie obecnych przepisów. Głównym celem wprowadzenia tych zmian jest wyeliminowanie ewentualnych luk prawnych oraz zwiększenie skuteczności egzekwowania zakazu handlu w niedzielę. Dzięki temu pracodawcy nie będą już mogli wykorzystywać wcześniejszych układów czy innych sposobów, które umożliwiały im obejście zakazu oraz przymuszanie pracowników do pracy w niedzielę.
W odpowiedzi na rosnące oczekiwania społeczeństwa dotyczące znaczenia odpoczynku w niedzielę oraz poszanowania czasu wolnego pracowników, rząd podjął działania mające na celu ochronę praw pracowniczych. Nowe zaostrzenie przepisów zostało wprowadzone w celu skutecznego egzekwowania zakazu handlu w niedzielę oraz zapewnienia pracownikom czasu wolnego w tym dniu.
Rząd pragnie sprostać społecznym postulatom, które zwracają uwagę na potrzebę lepszych warunków pracy oraz równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Zmiana ta ma na celu poprawę jakości życia pracowników, umożliwienie im korzystania z czasu na odpoczynek i spędzanie go z rodziną oraz bliskimi.
Dodatkowo, wprowadzenie tych środków ma na celu zwiększenie wsparcia społecznego dla zakazu handlu w niedziele. Poprzez wprowadzenie bardziej restrykcyjnych przepisów, rząd dąży do ochrony wartości kulturowych i społecznych związanych z tradycyjnym dniem odpoczynku.
Wprowadzenie tych zmian ma na celu stworzenie bardziej humanitarnego i zrównoważonegośrodowiska pracy, w którym prawa pracowników są szanowane, a odpoczynek i życie poza pracą są promowane jako niezwykle ważne elementy dobrostanu społeczeństwa.
Zaostrzenie zakazu handlu w niedzielę
W czasie epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego, przepisy dotyczące zakazu handlu w niedziele były nieco luźniej interpretowane, zgodnie z obowiązującym prawem. W tym okresie zakaz nie obejmował pracy związanej z przyjmowaniem, rozładowywaniem i wystawianiem na sklepowe półki towaru, który uznawany był za niezbędny w pierwszej kolejności. Celem takiego rozwiązania było umożliwienie otwarcia niektórych biznesów w niedzielę, o ile właściciele osobiście zajmowali się obsługą klientów, a pracownicy skupiali się wyłącznie na zadaniach związanych bezpośrednio z towarem.
Jednakże, w praktyce często zdarzało się, że pracodawcy nadużywali tej możliwości i zmuszali swoich pracowników do pracy w niedzielę. Wymagali od nich stawienia się w sklepach w celu posprzątania po intensywnym ruchu w sobotę oraz zajmowania się towarem. W ten sposób, przepisy dotyczące pierwszej potrzeby nie były adekwatne do rzeczywistych warunków panujących na polskim rynku. W większości przypadków problemów z dostawami produktów wywołanych przez pandemię nie było, więc korzystanie z tego wyjątku w celu otwarciabiznesu w niedziele wydawało się nieuzasadnione.
Zakres wyjątków od zakazu handlu w niedziele w czasie epidemii wywołał kontrowersje i spotkał się z krytyką. Pracownicy oraz organizacje związkowe podkreślają, że wiele z tych prac nie było niezbędnych w niedzielę i że przepisy były nadużywane przez pracodawców. Wprowadzenie takich wyjątków miało stanowić odpowiedź na ewentualne trudności z dostawami w czasie pandemii, jednak w rzeczywistości nie spełniło swojego celu.
Z uwagi na powyższe, władze postanowiły wprowadzić bardziej restrykcyjne przepisy dotyczące zakazu handlu w niedziele. Głównym celem jest zapobieżenie nadużyciom i zapewnienie pracownikom czasu wolnego w dniu, który tradycyjnie przeznaczony jest na odpoczynek i spędzanie czasu z rodziną. Te zmiany mają na celu poprawę warunków pracy oraz ochronę praw pracowników, co spotkało się z szerokim poparciem społecznym i zostało uznane za pozytywny krok w kształtowaniu prawa pracy w Polsce.
Kasa samoobsługowa w niedzielę
W czasie trwania stanu epidemii, wiele sklepów wykorzystywało pewne wyjątki w przepisach dotyczących zakazu handlu w niedziele. Niektóre sklepy postanowiły działać w sposób niekonwencjonalny, otwierając się wyłącznie jako samoobsługowe kasy, a wnętrze placówki obsługiwane było tylko przez pracownika odpowiedzialnego za uzupełnianie towarów. W ten sposób przedsiębiorcyobchodzili zakaz handlu w niedzielę, korzystając z przepisów dotyczących pracy w związku z dostarczaniem artykułów pierwszej potrzeby.
Aby uniknąć sprzedaży alkoholu w takich przypadkach, niektórzy właściciele podjęli działania mające na celu ograniczenie zakupu alkoholu. Zdecydowali się oni zablokować możliwość dokonywania zakupów za pomocą automatów samoobsługowych, ze względu na brak możliwości weryfikacji wieku klienta. Niestety, tego typu praktyki spotkały się z krytyką i kontrowersjami, ponieważ wiele osób uważało je za nadużycie przepisów dotyczących zakazu handlu w niedziele.
Jednak 1 lipca 2023 roku zakończył się stan epidemiczny, co spowodowało powrót do bardziej restrykcyjnych przepisów dotyczących handlu w niedziele. W odpowiedzi na nadużycia i wykorzystywanie luk prawnych, rząd zdecydował się ponownie zaostrzyć przepisy zakazu handlu w niedziele. Celem tych przepisów jest zapobieżenie nadużyciom wyjątków oraz umożliwienie pracownikom, zwłaszcza w branży handlowej, odpoczynku w niedzielę i spędzania czasu z rodziną.
Zakończenie stanu epidemicznego skutkuje wprowadzeniem bardziej rygorystycznych przepisów, które mają na celu przywrócenie równowagi między życiem zawodowym a życiem osobistym pracowników oraz ochronę ich praw związanych z czasem pracy i odpoczynkiem. Rząd podejmuje działania w celu zapobieżenia nadużyciom oraz zapewnienia bardziej spójnego i konsekwentnego egzekwowania zakazu handlu w niedziele.
Najbliższe niedziele handlowe?
W tym roku pozostały już tylko trzy niedziele handlowe. Wypadają one w następujących dniach:
- 27 sierpnia 2023 r.,
- 17 grudnia 2023 r.,
- 24 grudnia 2023 r. (sklepy otwarte do godziny 14:00).
Ostatnia niedziela handlowa wypada w wigilię, co oznacza, że jej termin może zostać przesunięty.