Jeżeli w sądzie II instancji przed pandemią wylosowano skład trzech sędziów do rozpoznania danej sprawy, po nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego trzeba ponownie wylosować sędziów orzekających, poza referentem, który ma prowadzić sprawę od początku do końca w danej instancji – wynika z uchwały Sądu Najwyższego.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w sprawie między dwoma spółkami o zapłatę. Po przegranej w I instancji pozwana spółka złożyła apelację. Sprawa trafiła do sądu apelacyjnego w lutym 2020 r., tuż przed wybuchem pandemii COVID-19. Wyznaczono wówczas sędziego referenta i wylosowano dwóch pozostałych członków składu orzekającego. Zgodnie z ówcześnie obowiązującymi przepisami rozporządzenia ministra sprawiedliwości – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1141) skład ten miał być wyznaczony losowaniem na 12 miesięcy.
Potem przyszła pandemia i zaczęły się problemy. Najpierw apelacja została odrzucona z przyczyn formalnych. Po kilkumiesięcznych przepychankach proceduralnych postanowienie to zostało oddalone i sprawa wróciła na wokandę. W tym czasie jednak zmieniły się przepisy. Najpierw ustawa z marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.; dalej: specustawa) wprowadziła wiele obostrzeń dotyczących procedowania spraw przez sądy, w tym posiedzenia zdalne. Następnie w maju 2021 r. weszła w życie nowelizacja specustawy oraz kodeksu postępowania cywilnego. Nowy art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 specustawy ustanowił zasadę, że w I i II instancji sąd rozpoznaje sprawy w składzie jednego sędziego, choć prezes sądu może zarządzić rozpoznanie sprawy w składzie trzech sędziów, jeżeli uzna to za wskazane ze względu na szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy. W efekcie wszystkie dotychczasowe trzyosobowe składy orzekające zostały z chwilą wejścia w życie ustawy nowelizującej z mocy samej ustawy zmienione na składy jednoosobowe. Pozostał w nich praktycznie tylko sędzia referent.
Pozwana spółka wniosła o rozpoznanie sprawy w składzie trzech sędziów, motywując to jej szczególną zawiłością, a prezes sądu apelacyjnego przychylił się do tego wniosku. Powstał jednak problem, co z pozostałymi sędziami. Możliwości byłyby dwie: albo sprawa będzie rozpoznana przez wyłoniony już wcześniej skład zgodnie z zasadą kontynuacji wynikającą z art. 47b prawa o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2072 ze zm.; dalej: u.s.p.), albo należy dokonać ponownego losowania pozostałych dwóch sędziów orzekających. O rozstrzygnięcie tej kwestii zwrócono się do Sądu Najwyższego.
SN w odpowiedzi wydał uchwałę, w której stwierdził, że jeżeli na podstawie art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 specustawy prezes sądu zarządził rozpoznanie apelacji w składzie trzech sędziów, sprawa powinna zostać rozpoznana przez skład sądu złożony z dotychczasowego sędziego referenta, a pozostali sędziowie powinni zostać przydzieleni losowo zgodnie z art. 47a u.s.p. Trzeba tak uczynić nawet wtedy, gdy w sprawie uprzednio wyznaczony był skład trzyosobowy, który przestał być składem właściwym do rozpoznania sprawy na podstawie art. 6 ust. 2 ustawy z 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1090).
Oznacza to, że wcześniejsze losowania składów, zwłaszcza te przed pandemią, nie będą obowiązywać. W sprawach konieczne będzie wylosowanie sędziów orzekających na nowo.

orzecznictwo

Uchwała Sądu Najwyższego z 26 maja 2022 r., sygn. akt III CZP 86/22 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia