Zdaniem MS zabezpieczenia wykonywane przez komorników na wniosek prokuratury są często bezskuteczne. Sytuację ma poprawić… brak opłat
Organy takie jak prokuratura, rzecznik praw obywatelskich, rzecznik praw dziecka i rzecznik finansowy są zwolnione z ponoszenia kosztów sądowych. Podobnie jest w postępowaniu egzekucyjnym. Zgodnie z art. 45 ust. 2 ustawy o kosztach komorniczych (Dz.U. z 2018 r. poz. 770) Skarb Państwa nie uiszcza opłat egzekucyjnych, ale na podstawie art. 46 ust. 1 sąd rejonowy, przy którym działa komornik, wypłaca tymczasowo temu ostatniemu i na jego wniosek sumy odpowiadające wysokości wydatków oraz tych opłat komorniczych, od których zależy podjęcie czynności.
Tymczasem Ministerstwo Sprawiedliwości zamierza dodać do art. 46 ust. 1a, który przewiduje, że prezes sądu rejonowego nie będzie już wypłacał komornikowi opłat egzekucyjnych w zastępstwie zwolnionych z kosztów organów Skarbu Państwa, jak również prokuratora, RPO, RPD, rzecznika praw pacjenta i RF.
Uzasadnienie dla zmiany jest bardzo lakoniczne. MS wskazuje, że w przypadkach zabezpieczeń, o które wnioskuje prokurator, ciężar uiszczenia opłaty spada na prezesa sądu. Wartość przedmiotu zabezpieczenia bywa na ogół znaczna, zaś samo zabezpieczenie w wielu wypadkach okazuje się bezskuteczne.
Brak danych
- Powoduje to w konsekwencji znaczne obciążenie dla budżetów poszczególnych sądów rejonowych. Zważywszy na status komornika jako funkcjonariusza publicznego, jest pożądane, aby w ramach swoich obowiązków współpracował on z organami ścigania w ramach pełnionych obowiązków - czytamy w uzasadnieniu.
Zapytaliśmy ministerstwo, na jakiej podstawie projektodawca zakłada, że jeśli komornik będzie wykonywał zabezpieczenie bezpłatnie, to skuteczność tego instrumentu wzrośnie.
- Nieodpłatność wykonywania czynności nie powinna wpływać na sumienność działania komornika jako funkcjonariusza publicznego. Należy zresztą mieć na uwadze, że skuteczność zabezpieczenia jest przede wszystkim pochodną stanu majątkowego samego zobowiązanego, a w mniejszym stopniu - zaangażowania organu egzekucyjnego. Skuteczne zabezpieczenie może zresztą się wiązać z przeprowadzeniem egzekucji z przedmiotu zabezpieczenia. W takim przypadku komornik pobierze opłatę egzekucyjną - odpowiadają przedstawiciele MS. Jak dodają, zmiany są realizacją zasady, że Skarb Państwa nie może płacić sam sobie, a komornik w ograniczonym zakresie, w jakim działa na rzecz samego państwa, podejmuje czynności nieodpłatnie. - Projektowane zmiany mają na celu rozszerzenie tej reguły na prokuraturę i inne wybrane podmioty, które, choć stanowią element struktur państwowych, nie reprezentują Skarbu Państwa jako takiego - tłumaczy resort.
Zdaniem Rafała Łyszczka, prezesa KRK, twórcy przepisów sami sobie przeczą. - Skoro koszt wykonania zabezpieczenia może być trudny do poniesienia przez sąd rejonowy, otrzymujący przecież na swoje utrzymanie środki z budżetu państwa, to tym bardziej niemożliwe jest jego poniesienie przez osobę fizyczną pełniącą funkcję komornika. Gdyby zaś nawet przyjąć, choć jest to wysoce nieprawdopodobne, założenie, że wysokość zabezpieczanej należności jest tak znaczna, że stanowi istotne naruszenie budżetu sądu rejonowego, to powodowałaby po stronie komornika obowiązek zapłaty, ze środków własnych, podwyższonej składki z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC - wskazuje prezes KRK. Zauważa, że w uzasadnieniu projektu nie przywołano żadnych danych statystycznych na temat skuteczności zabezpieczeń prokuratorskich wykonywanych przez komorników.
- Należy zauważyć, że sprawy te nierzadko wiążą się ze szczególnym nakładem pracy komornika, jak np. zajęcie ruchomości, zabezpieczenie dokumentu, konieczność angażowania asysty policji czy też innych osób przywołanych do pomocy, np. ślusarza. Ponadto mając na względzie szczególny charakter omawianych czynności, komornicy zazwyczaj podejmują kilka prób ich skutecznej realizacji. Nie budzi więc wątpliwości, że czynności te, na czas ich wykonywania, wyłączają komornika z pracy w kancelarii i możliwości ściągania opłat egzekucyjnych w innych sprawach - wylicza dr Łyszczek.
Krytyczne stanowisko do nowelizacji przedstawił też rzecznik praw obywatelskich. Jak wskazuje Stanisław Trociuk, zastępca RPO, komornik ma status funkcjonariusza publicznego, lecz swoje zadania wykonuje na własny rachunek jako samodzielny i samofinansujący się podmiot.
„Projektowany przepis obciąża komornika obowiązkiem czasowego, a w niektórych sytuacjach definitywnego, «kredytowania» Skarbu Państwa, co pociąga za sobą pomniejszenie dochodów” - czytamy w stanowisku RPO. - Po wprowadzeniu planowanej nowelizacji czynności egzekucyjne świadczeń niepieniężnych czy też czynności w postępowaniu zabezpieczającym komornik będzie musiał wykonywać bez wynagrodzenia, przy czym niejednokrotnie również bez perspektywy jego uzyskania po zakończeniu wymienionych postępowań - dodaje Trociuk.
Prokurator zawinił, komornika powiesili
Tymczasem takie rozwiązanie chwali Beata Waś, prezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie, która w przesłanych w ramach opiniowania uwagach wskazuje, że „komornicy masowo występują do sądów z wnioskami o wydatkowanie na zabezpieczenia prokuratorskie opłat w kwotach aż po 50 tys. zł, które to opłaty w sposób nieuprawniony stanowiły w istocie dochód danego komornika, gdyż w wielu przypadkach okazywało się, że postanowienia o zabezpieczeniu upadały”.
Komornicy łapią się za głowy. - Kwestionowanie zasadności pobierania opłaty od zabezpieczeń prokuratorskich, w momencie kiedy zabezpieczenie upada, można porównać do sytuacji, w której ktoś kwestionuje opłatę za polisę autocasco, ponieważ w trakcie trwania ubezpieczenia nie ukradziono mu samochodu - komentuje Marek Grzelak, rzecznik Krajowej Rady Komorniczej. - Ryzyko zostało poniesione, praca została wykonana, więc trudno domagać się, aby komornik nie otrzymał opłaty. Poza tym nie należy zapominać, iż opłaty pobierane przez komorników stanowią dochód Skarbu Państwa - dodaje.
W podobnym tonie wypowiada się dr Jarosław Świeczkowski, były prezes KRK. - Przecież to prokurator dokonuje oceny tego, czy w danej sprawie zabezpieczenie jest uzasadnione i czy powinno być dokonane, czy nie. Żaden komornik nie ma wpływu na decyzję prokuratora i jeśli taki wniosek trafia do kancelarii komorniczej, komornik musi go po prostu wykonać. Czy za uniewinnienie oskarżonego, wobec którego zastosowano zabezpieczenie majątku, odpowiedzialność finansową ma ponosić komornik? Takie myślenie jest nieporozumieniem - stwierdza dr Świeczkowski.
/>
Etap legislacyjny
Projekt w opiniowaniu
