Wyłączenie sędziego z powodu podniesienia okoliczności dotyczących jego powołania jest niezgodne z ustawą zasadniczą - orzekł Trybunał Konstytucyjny na rozprawie 23 lutego 2022.

Pytania Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN na które odpowiadał TK w składzie: sędzia TK Zbigniew Jędrzejewski - przewodniczący, wiceprezes TK Mariusz Muszyński - sprawozdawca, sędzia TK Justyn Piskorski, sędzia TK Jakub Stelina, sędzia TK Andrzej Zielonacki dotyczyły konstytucyjności przepisów dopuszczających wnioski o wyłączanie sędziów wyłonionych w postępowaniach przed aktualną Krajową Radą Sądownictwa. Ponadto pytania odnosiły się także do kwestii, czy obwieszczenie Prezydenta RP o wolnych stanowiskach sędziego w SN stanowi akt niewymagający dla swojej ważności kontrasygnaty premiera, a także podstaw rozstrzygania przez SN o statusie sędziowskim osoby powołanej do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, w tym sędziego SN.

W maju 2019 r. Izba Kontroli Nadzwyczajnej SN rozpatrywała odwołanie od uchwały Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie odwołującej adwokata z funkcji przewodniczącego zespołu wizytatorów ORA. Uchwałę taką ORA podjęła, gdyż - jak uzasadniono - adwokat ten kandydując wówczas na sędziego Sądu Najwyższego legitymizował "szereg niekonstytucyjnych zmian w sądownictwie". Mecenas był bowiem w 2018 r. kandydatem do SN, do Izby Kontroli Nadzwyczajnej, nie uzyskał jednak rekomendacji KRS.

Na uchwałę odwołującą adwokata z funkcji w ORA skargę złożył minister sprawiedliwości. Dziekan warszawskiej ORA wniósł zaś o wyłączenie od rozpoznawania tej sprawy wszystkich sędziów tej Izby Kontroli Nadzwyczajnej wskazując na "wątpliwości konstytucyjne co do skuteczności powołania" tych sędziów oraz na ryzyko braku obiektywizmu, gdyż sprawę rozpoznaje Izba, do której kandydował adwokat, którego dotyczy sprawa.

Izba Kontroli Nadzwyczajnej 17 maja 2019 r. rozpatrując tę skargę na uchwałę ORA w składzie trzech sędziów - Mirosława Sadowskiego, Tomasza Demendeckiego i Marka Dobrowolskiego - zdecydowała o przedstawieniu TK pytań prawnych odnoszących się do konstytucyjności zapisów Kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy o SN.

W uzasadnieniu wyroku dzisiejszego wyroku TK, sędzia Muszyński stwierdził, że przeciwny wyrok TK dałby sędziom podstawę do podważania statusu sędziów powołanych także w innych okresach. Jako przykład podał okres PRL, gdy sędziów powoływała Rada Państwa lub Marszałek Sejmu. Z kolei III RP przez poprzednią KRS, do której zastrzeżenia wyraził wcześniej Trybunał Konstytucyjny. Sędzia Jakub Stelina zgłosił zdanie odrębne z powodów formalnych, uznając, że sprawa przed TK powinna być umorzona.