Prezentujemy ranking najbardziej wpływowych prawników w 2021 roku w Polsce. Oto druga dziesiątka.
Zamiast wstępu: Zakładnicy jednego człowieka
W naszym zestawieniu tradycyjnie skupiamy się na tym, który z prawników miał wpływ na naszą rzeczywistość i w czym się on wyrażał. Jesteśmy zaś powściągliwi w ocenach; zostawiamy je Czytelnikom. Siłą rzeczy jest tu pomieszanie dobrego i złego: niektórzy robili dobre rzeczy, a inni psuli dużo i mocno. Bardziej widoczni są ci drudzy, ale to tym pierwszym coś zawdzięczamy. Na szczęście – i to jest optymistyczne – ich dorobek jest nie tylko bez porównania ważniejszy, lecz także trwalszy.
20. Marcin Wiącek, rzecznik praw obywatelskich
/>
Z jednej strony RPO cieszy się z automatu zaufaniem i szacunkiem (tylko Adam Bodnar u części zwolenników obecnej władzy wzbudzał silne negatywne emocje), z drugiej w istotę tego urzędu wpisany jest imposybilizm. Bo o ile RPO udaje się skutecznie interweniować w sprawach obywateli przed sądami, o tyle o systemowe rozwiązania (od lat takich samych) problemów RPO może tylko apelować i mieć nadzieję, że kolejne wystąpienie generalne nie okaże się głosem wołającego na puszczy. I prof. Wiącek, jak jego znamienici poprzednicy, składa skargi nadzwyczajne, interweniuje w sprawie uchodźców, rolników, niepełnosprawnych, mniejszości etc. Jest jak kamyk w bucie władzy, z którym da się żyć, jednak z każdym krokiem uwiera.
19. Tomasz Szafrański, prokurator Prokuratury Krajowej
/>
Zmiany w prawie karnym, które wychodzą z Ministerstwa Sprawiedliwości, są wypadkową ścierania się dwóch frakcji. Radykalnym skrzydłem jest odłam z Prokuratury Krajowej z prokuratorem Szafrańskim na czele. Druga flanka, w której dominują delegowani sędziowie, jest postrzegana jako gołębie tonujące zapędy czerwonych żabotów. Oceniając po efektach, można wnioskować, że zazwyczaj wygrywają jastrzębie, czego efektem są coraz większe uprawnienia śledczych kosztem władzy sędziowskiej w procedurze karnej. List żelazny? Tylko za zgodą prokuratora. Wcześniejsze zwolnienie z zakładu karnego? Również. Zamiana aresztu na kaucję? To samo. A to nie koniec.
18. Adam Synakiewicz, sędzia Sądu Okręgowego w Częstochowie
/>
To jeden z tych sędziów sądów powszechnych, którzy przypominają nam, że czy się to politykom podoba, czy nie, ich rola nie polega tylko na rozsądzaniu sporów między jednostkami, orzekaniu o winie i wymierzaniu adekwatnych kar. Zadaniem sędziów jest także dbanie o to, aby pozostałe dwie władze nie zapędzały się za daleko w swoich pomysłach na meblowanie nam świata na nowo. Synakiewicz w swoim pierwszym takim wyroku uchylającym orzeczenie wydane przez sędziego wskazanego przez nową KRS taką granicę politykom wyznaczył. Jako pierwszy powołał się przy tym na orzecznictwo TSUE i ETPC i wskazał, że rządzący muszą liczyć się nie tylko z prawem krajowym, ale także z normami wynikającymi z prawa międzynarodowego.
17. Jakub Bartoszewicz, radca prawny, partner w Bogacz Bartoszewicz Kancelaria Radców Prawnych
/>
Reprezentował pracodawcę w procesie o tzw. covidowe kłamstwa. W kwietniu 2020 r. firma zwolniła dyscyplinarnie pracownika, bo skłamał, że nie był za granicą. 29 stycznia 2021 r. zapadł prawomocny wyrok potwierdzający, że firma miała prawo to zrobić. Sąd Okręgowy w Olsztynie potwierdził, że w związku z sytuacją epidemiczną można wymagać od zatrudnionych informacji, które mają pomóc w zapewnieniu bezpieczeństwa. Wyrok ma tym istotniejsze znaczenie, że do tej pory nie uchwalono ustawy, która jednoznacznie uprawniłaby zatrudniających do żądania od pracowników wyników testów lub certyfikatów zaszczepienia.
16. Marian Banaś, prezes Najwyższej Izby Kontroli
/>
Dawny bohater PiS kieruje instytucją, która zdaniem Jarosława Kaczyńskiego „utraciła atrybuty urzędu państwowego”. Przez opozycję Banaś jest dziś traktowany jak świadek koronny: zaufania do niego nie ma, ale NIK wskazywana jest jako jedna z ostatnich instytucji niezwasalizowanych przez PiS. Najcięższe uderzenia ze strony Mariana Banasia to zawiadomienia do prokuratury przeciwko najważniejszym urzędnikom w państwie w sprawie wyborów kopertowych i kontrola w Funduszu Sprawiedliwości. W odwecie PiS wciąż próbuje pozbawić go immunitetu.
15. Marcin Romanowski, wiceminister sprawiedliwości
/>
Ten polityk Solidarnej Polski, komentując zamieszanie wokół Izby Dyscyplinarnej SN oraz wyroków TSUE i ETPC dotykających krajowego wymiaru sprawiedliwości, ocenił, że zamiast szukać pseudo-kompromisów, należy stanowczo dokończyć reformę sądownictwa. Tak, by skończyć z chaosem, czyli by np. starzy sędziowie nie mogli już kwestionować statusu nowych. Konsekwentnie opowiada się za wypowiedzeniem Konwencji stambulskiej. Uważa, że prawo krajowe wystarcza. A doprowadził do jego zmian pozwalających na natychmiastową izolację sprawcy przemocy domowej. Teraz te przepisy są nowelizowane tak, by zakaz zbliżania się sprawcy dotyczył nie mieszkania, lecz samej ofiary i innych miejsc, gdzie przebywa. Deklaruje, że te zmiany mają zostać domknięte na szczeblu rządowym jeszcze w I kwartale.
14. Jarosław Matras, sędzia Sądu Najwyższego
/>
Motor napędowy grupy tzw. starych sędziów SN. Kiedy wydawało się, że spór między starymi a nowymi zaczyna przygasać, SN z Matrasem jako sędzią sprawozdawcą wydaje przełomowe postanowienie, w którym podważa prawo do orzekania osoby, która do sądu trafiła wskutek rekomendacji kontestowanej KRS. Od tego momentu zaczynają zapadać podobne orzeczenia, zarówno w sądach powszechnych, jak i samym SN, co powoduje, że rządzący w panice starają się – m.in. wykorzystując do tego Trybunał Konstytucyjny – zapobiec nowemu trendowi w orzecznictwie.
13. Ireneusz Zyska, pełnomocnik rządu ds. OZE
/>
Został twarzą rewolucji w prawie prosumenckim. Spotkała się ona ze sprzeciwem ekspertów, branży oraz aktywistów na rzecz redukcji smogu. Mimo oporu, po licznych zwrotach akcji, 1 kwietnia ruszy nowy system rozliczeń dla osób produkujących energię w przydomowych instalacjach fotowoltaicznych. Od złożenia projektu ustawy do jej uchwalenia przez Sejm minęło 1,5 doby. Czy podobną konsekwencją pełnomocnik rządu ds. OZE wykaże się np. w sprawie liberalizacji ustawy antywiatrakowej?
12. Marcin Warchoł, wiceminister sprawiedliwości
/>
Żołnierz Zbigniewa Ziobry. Po przerwie na walkę o fotel włodarza Rzeszowa wrócił do MS. Mimo oporu, także wewnątrz obozu rządzącego, doprowadził do przyjęcia przez rząd tzw. ustawy antylichwiarskiej. To m.in. dzięki niemu resort jest uznawany za sojusznika UOKiK w sprawach konsumenckich. Jesienią skoncentrował się na przygotowywaniu rozwiązań probiznesowych. Chce dać nowe uprawnienia notariuszom, w tym prawo do dokonywania wpisów do ksiąg wieczystych, co jest odpowiedzią na postulaty deweloperów.
Niekwestionowany sukces odniosło przygotowane przez niego uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne. Od 1 grudnia weszło do systemu na stałe jako zmodyfikowane postępowanie o zatwierdzenie układu. Podjął prace nad wyprostowaniem – sygnalizowanych przez DGP – niedoróbek w obecnej wersji uproszczonej restrukturyzacji. Jest też rządowym pełnomocnikiem ds. praw człowieka. Miejmy nadzieję, że dostrzega np. problem warunków panujących w niektórych ośrodkach dla uchodźców.
11. Izabela Szewczyk-Krzyżanowska, była dyrektor departamentu ochrony zbiorowych interesów konsumentów w UOKiK
/>
Do ubiegłego roku – przez lata szefowała konsumenckiej legislacji w UOKiK. Zajmowała się m.in. implementowaniem na polski grunt unijnych dyrektyw związanych z ochroną konsumentów. Współtworzyła też stanowiska polskiego rządu w sprawach pytań prejudycjalnych przed TSUE (m.in. Dziubak, Lexitor). Biorąc pod uwagę „probiznesowy” przechył polskiej debaty publicznej, było to nie lada wyzwanie.
W ubiegłym roku jej dużym sukcesem było przeforsowanie ustawy o Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym. Mimo ogromnej fali krytyki ze strony deweloperów, udało się pozyskać dla tej inicjatywy większość sceny politycznej. Rozwiązania wejdą w życie w lipcu. Przygotowała też – czekające na przyjęcie przez rząd – regulacje wdrażające dyrektywę Omnibus, które mają m.in. przeciwdziałać nieprawidłowościom związanym z tzw. pokazami handlowymi.