Deweloperzy biją na alarm, że sądy wieczystoksięgowe się korkują. Jak mówi DGP prezes Polskiego Związku Firm Deweloperskich Grzegorz Kiełpsz, wielomiesięczne oczekiwanie na wpis komplikuje sytuację zarówno przedsiębiorców, jak i konsumentów, którym banki – wobec braku szybkiego wpisu hipoteki – podwyższają marże.
Przekonuje, że takiej sytuacji w sądach nie można usprawiedliwiać koniecznością dokonywania wpisów w związku z ustawą z 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz.U. z 2018 r. poz. 1716). Argumentuje, że minęło już dwa i pół roku od rozpoczęcia procesu przekształcenia nieruchomości, a dodatkowo, jak wynika z danych przekazanych przez Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii, sądy w związku z tą regulacją zwiększyły kadrę referendarską, skierowaną tylko do dokonywania wpisów związanych z tą ustawą.
– Głównym problemem wskazanych opóźnień jest nadal zbyt mała kadra oraz brak automatyzacji i cyfryzacji procesów w sądach wieczystoksięgowych. Wzrastające opóźnienia zagrażają przede wszystkim sprawności obrotu gospodarczego i to nie tylko w aspekcie dotyczącym rynku nieruchomości. Obejmuje to cały, szeroko rozumiany, rynek kredytowy – podkreśla Kiełpsz.
Jak dodaje, deweloperzy ratunku upatrują w kilku rozwiązaniach. Pierwsze to włączenie notariuszy w proces dokonywania wpisów w księgach wieczystych. – Notariat jest jak najbardziej predestynowany do takich działań – ocenia. Postuluje też istotne zwiększenie kadry referendarskiej w sądach. A także zmianę instytucjonalną, która zakładałaby pełną informatyzację procesu dokonywania wpisów, również poprzez referendarzy z innych sądów, które nie są tak bardzo obciążone liczbą składanych wniosków.
Co na to resort sprawiedliwości?
Zapytaliśmy MS, czy – w związku z korkującymi się sądami wieczystoksięgowymi – rozważa takie zmiany prawne, by notariusze mogli dokonywać wpisów do ksiąg wieczystych. A jeżeli nie, to z jakich powodów i jaki może być alternatywny sposób na udrożnienie procesu dokonywania wpisów do ksiąg wieczystych.
Resort odpowiedział nam, że trwają prace analityczno-koncepcyjne nad nowelizacją art. 36 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2204 ze zm.) oraz art. 95c (dotyczy protokołu dziedziczenia) i art. 95j (stanowi, że zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku) prawa o notariacie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1192 ze zm.). MS, jak pisze, rozważa m.in. wprowadzenie możliwości złożenia przez notariuszy wniosku o wpis dotyczący wydania aktu poświadczenia dziedziczenia w dziale II księgi wieczystej za pośrednictwem sytemu teleinformatycznego oraz zniesienie obowiązku zawiadamiania określonego w art. 36 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Artykuł 36 mówi, że sądy, organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego oraz notariusze sporządzający akty poświadczenia dziedziczenia zawiadamiają sąd właściwy do prowadzenia księgi wieczystej o każdej zmianie właściciela nieruchomości, dla której założona jest księga wieczysta.
– Zmiana nakładałaby na notariuszy obowiązek odebrania od osób biorących udział w spisywaniu protokołu dziedziczenia oświadczenia, czy w skład spadku wchodzi nieruchomość – wyjaśnia resort sprawiedliwości. Następnie na życzenie spadkobiercy lub osoby, na rzecz której uczyniono zapis windykacyjny w akcie poświadczenia dziedziczenia, notariusz składałby wniosek o dokonanie stosownych wpisów w księgach wieczystych.
Kilka podjętych czynności daje jeden efekt

Zobacz również
A notariusze?
Jak tłumaczy Lech Borzemski, prezes Krajowej Rady Notarialnej, obecnie notariusz, sporządzając akt poświadczenia dziedziczenia, nie ma możliwości złożenia za pomocą systemu teleinformatycznego wniosku spadkobierców o ujawnienie ich w księdze wieczystej w miejsce zmarłego spadkodawcy.
– Notariusze już wcześniej sygnalizowali, że takie rozwiązanie – oczywiście na wniosek zainteresowanych – byłoby bardzo pożądane – wskazuje. Jak argumentuje, po pierwsze dlatego, że – co pokazała pandemia – złożenie wniosku przez notariusza za pośrednictwem systemu teleinformatycznego jest zdecydowanie szybsze i nie wymaga wypełniania skomplikowanego wniosku na papierowym formularzu. Po drugie dlatego, że z pewnością przyspieszyłoby to wpis do księgi wieczystej.
W jego ocenie spadkobiercy zapewne chętnie skorzystaliby z możliwości natychmiastowego złożenia wniosku przez notariusza, ponieważ część z nich może mieć problem z wypełnieniem formularza, którego złożenie wymaga dodatkowo udania się osobiście do sądu oraz uiszczenia opłaty sądowej. – Praktyka pokazuje, że takie sprawy są niekiedy odkładane w nieskończoność. Oczywiście nie można nikogo pozbawiać prawa wyboru co do sposobu ujawnienia swoich praw nabytych w drodze spadku w księdze wieczystej, ale niewątpliwie możliwość składania wniosku w tym zakresie przez notariusza byłaby dla obywateli bardzo wygodna – zaznacza. Jak deklaruje, cieszą prowadzone w tej kwestii prace analityczno-koncepcyjne, w których notariusze na pewno chętnie wezmą udział.
Przypomnijmy, że w niedawnym wywiadzie dla DGP prezes Borzemski pytany o umożliwienie notariuszom dokonywania wpisów w księgach wieczystych odpowiedział: – Byłaby to rewolucja, ale teoretycznie jest to możliwe. Niewątpliwie kompetencje w tym zakresie notariusze mają – składają przecież wnioski o wpisy do ksiąg wieczystych. Od 2016 r. robimy to wyłącznie drogą elektroniczną, za pomocą systemu teleinformatycznego i co bardzo ważne – niezwłocznie po dokonaniu czynności notarialnej. Warto też wspomnieć, że 30 lat temu, gdy istniały jeszcze Państwowe Biura Notarialne, to one prowadziły księgi wieczyste, a notariusze dokonywali do nich wpisów.
Rozczarowani stanowiskiem MS natomiast są deweloperzy. – Bardzo żałujemy, że Ministerstwo Sprawiedliwości nie przyjmuje postulatów, aby również notariusze byli uprawnieni do dokonywania wpisów w księgach wieczystych, działając jako osoby zaufania publicznego – mówi nam Grzegorz Kiełpsz. Jednocześnie, jak zaznacza, resort niestety nie podejmuje wystarczających działań, by poprawić pogarszającą się z roku na rok sytuację w sądach wieczystoksięgowych.©℗
Liczba zatrudnionych referendarzy (stan na 31.12.2020)