Sejm za nowelizacją procedury cywilnej. Posłowie poparli e-doręczenia

Rozszerzenie licytacji elektronicznych oraz zmiany procedur cywilnych w związku z epidemią, także liczebności składów sędziowskich, przewiduje nowelizacja, którą we wtorek przyjął Sejm. Jedna z przyjętych poprawek ma prowadzić do jawności spraw komisji weryfikacyjnej przed sądami administracyjnymi.

Za nowelizacją wraz z kilkoma przyjętymi wcześniej poprawkami PiS zgłoszonymi w drugim czytaniu głosowało 234 posłów, przeciw było 215, a dwie osoby wstrzymały się od głosu.

Przeciwko nowelizacji była opozycja. Kluby KO i Lewicy zgłosiły w drugim czytaniu wniosek o odrzucenie noweli, nie uzyskał on jednak poparcia Izby. Odrzucono także trzy poprawki opozycji zmierzające do wykreślenia poszczególnych zapisów ustawy.

Spośród ośmiu przyjętych poprawek PiS większość miała charakter redakcyjny. Jedna z tych poprawek zmierza jednak do zapewnienia jawności rozpraw toczących się przed sądami administracyjnymi na skutek odwołań od decyzji komisji weryfikacyjnej ws. reprywatyzacji. Sprawy te bowiem od początku pandemii, podobnie jak wiele innych, są rozpoznawane na posiedzeniach niejawnych. Zgodnie z przyjętym zapisem mają być one rozstrzygane na rozprawach, z udziałem stron i zapewnieniem transmisji.

"Ta poprawka jest bardzo ważna z uwagi na interes społeczny. (...) Z ubolewaniem przyjmujemy praktykę WSA w Warszawie, który prowadzi postępowania za zamkniętymi drzwiami" - przekonywał podczas posiedzenia sejmowej komisji w zeszłym tygodniu wiceminister sprawiedliwości Sebastian Kaleta. Jak dodawał, "niedopuszczalne jest, aby w tak ważnych sprawach lokatorzy nie wiedzieli nawet, dlaczego sąd wydał takie, a nie inne rozstrzygnięcie".

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego przygotowana w resorcie sprawiedliwości odnosi się przede wszystkim do rozszerzenia elektronicznych licytacji. Ponadto - m.in. w ramach nowelizacji ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych ze zwalczaniem COVID-19 - zawiera ona zmiany dotyczące procedur cywilnych w kwestiach doręczeń.

Właśnie przepis o e-doręczeniach wzbudza najwięcej emocji wśród prawników. Zakłada, ż pisma sądowe adresowane do profesjonalnych pełnomocników trafią na ich konta na portalu informacyjnych sądu. Nieodczytane pismo zostanie uznane za doręczone po upływie 14 - podobnie jak tradycyjna przesyłka pocztowa.

Nowelizacja wprowadzą też modyfikacje dotyczące liczebności składów orzekających poprzez możliwości orzekania w II instancji w składach jednoosobowych.

Jak wskazuje resort sprawiedliwości, zmiana umożliwi prowadzenie sprzedaży nieruchomości w drodze e-licytacji, zapewni wyższy poziom bezpieczeństwa dla uczestników czynności procesowych i pozwoli obniżyć koszty.

Według tych przepisów przetarg w drodze elektronicznej będzie się odbywał wyłącznie na wniosek wierzyciela. Wskazano ponadto, że przetarg będzie przeprowadzany w systemie teleinformatycznym. W pierwszej kolejności komornik udostępniać będzie obwieszczenie o licytacji na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej. E-przetarg będzie trwał tydzień, wzorem funkcjonujących aukcji elektronicznych. Rozwiązanie ma umożliwić uczestnikom dogodny udział w licytacji i pozwolić na uzyskanie możliwie najwyższej ceny ze sprzedaży nieruchomości.

Zmiana ma stanowić odpowiedź na utrudnienia w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości spowodowane trwającą od marca ubiegłego roku pandemią.

Według obecnych rozwiązań zawartych w ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych ze zwalczaniem COVID-19 jako zasadę przewidziano przeprowadzanie jawnych rozpraw w sprawach cywilnych, choć przy użyciu urządzeń umożliwiających prowadzenie ich na odległość. Przeprowadzenie posiedzenia niejawnego jest uzależnione od braku sprzeciwu którejkolwiek ze stron procesu. Po zmianie sędzia będzie mógł zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, gdy nie można przeprowadzić jawnej rozprawy na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku.

"Wzgląd na bezpieczeństwo uczestników postępowania oraz pracowników wymiaru sprawiedliwości nakazuje odejście od ściśle postrzeganej zasady jawności zewnętrznej i skierowanie sprawy na posiedzenie niejawne" - uzasadniono.

W noweli zapisano ponadto, że "w pierwszej i drugiej instancji sąd rozpoznaje sprawy w składzie jednego sędziego; prezes sądu może zarządzić rozpoznanie sprawy w składzie trzech sędziów, jeżeli uzna to za wskazane ze względu na szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy".

Przepisy te przygotowano w resorcie sprawiedliwości. Ich pierwsze czytanie odbyło się w Sejmie w końcu lutego br.