Czipowanie psów: Gmina nie może nakładać na obywateli obowiązku oznaczania zwierząt

Sprawa dotyczyła uchwały rady miasta Siedlce, która została unieważniona przez Wojewodę Mazowieckiego. W treści aktu przyjęto program opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie miasta w 2013 r. Zawierał on zapisy, które zgodnie z decyzją Wojewody Mazowieckiego, przekraczały uprawnienia Rady. Zakwestionował on zawarte w rozdziale I uchwały stwierdzenie, że ma ona zastosowanie do wszystkich zwierząt domowych i gospodarskich, w tym w szczególności do psów i kotów przebywających w granicach administracyjnych miasta Siedlce. Organ podkreślił, że zgodnie z przepisem art. 11a ust. 1 rada gminy określa program opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt. W ocenie Wojewody objęcie zakresem uchwały wszystkich zwierząt zostało dokonane z przekroczeniem upoważnienia ustawowego. Kolejne naruszenie zgłoszone przez wojewodę dotyczyło wskazania jednostek, służ i osób, które miały egzekwować wykonanie programu, pomimo braku upoważnienia tych podmiotów w ustawie o ochronie zwierząt.

Co więcej, wątpliwości wojewody wzbudziło również określenie „bezpański pies”. Zgodnie z przyjętym aktem, miał to być pies nieoznakowany, co spowodowało kolejne przekroczenie upoważnienia ustawowego. Ustawa o ochronie zwierząt zwiera bowiem definicję zwierzęcia bezdomnego. Takie określenie odnosi się do zwierzęcia domowego lub gospodarskiego, które uciekło, zabłąkało się lub zostało porzucone przez człowieka, a nie możliwości ustalenia ich właściciela lub innej osoby, pod opieką której trwale pozostawało.

W uchwale przyjętej przez Radę Miasta, znalazło się również wiele zapisów dot. rejestracji psów i ich trwałego oznakowania poprzez wszczepienie pod skórę elektronicznego mikroprocesora, zgłaszania się do przychodni weterynaryjnej w celu wykonania usługi czipowania, wyrażania zgody na przetwarzanie swoich danych osobowych dla potrzeb wynikających z realizacji programu, dokonywania zmian w istniejącej bazie danych w wyznaczonych zakładach weterynarii, w tym do wyrejestrowania psa w przypadku jego utraty lub zbycia, umożliwienia funkcjonariuszom Rady Miejskiej sprawdzenia oznakowania psa.

Ostatecznie, wojewoda uznał, iż przepisy ustawy dopuszczają możliwość wprowadzenia w oznakowania zwierząt, lecz obowiązek ten nie może spoczywać na właścicielach. Takie rozwiązanie wiązałoby się bowiem z nałożeniem na właścicieli psów obowiązku ujawnienia danych osobowych, gdyż znakowanie psów takimi nośnikami jest możliwe tylko w sytuacji, gdy wyrazili oni na to zgodę. . Zgodnie bowiem z art. 51 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: "Nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawnienia informacji dotyczącej jego osoby". Z kolei ograniczenie przetwarzania danych osobowych wynika z art. 23 ust. 1 pkt 2 i pkt 4 ustawy z dnia 29 stycznia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.), gdzie enumeratywnie wskazano warunki dopuszczalności przetwarzania danych osobowych.

Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który poparł w tezach wojewodę oraz podtrzymał nieważność uchwały. Siedlce postanowiły odwołać się od wyroku zarzucając nieprawidłową wykładnię art. 11a ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt, powodującą uznanie, że przepis ten przewidujący możliwość ustalenia przez radę gminy w programie opieki nad zwierzętami bezdomnymi i zapobiegania bezdomności zwierząt planu znakowania w gminie, nie umożliwia nałożenia na właścicieli psów obowiązku chipowania tych zwierząt.

Ostatecznie Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że kasacja od wyroku nie zasługuje na uznanie. Sąd potwierdził w uzasadnieniu, że przeciwnie od stanowiska Rady Miasta, program opieki nad zwierzętami nie może stanowić o obowiązkowym oznakowaniu każdego zwierzęcia, lecz tylko zwierzęcia bezdomnego, z czego wynika iż kwestionowana słuszność wykładni art. 11 odnosić może się jedynie do zwierząt bezdomnych. Sąd potwierdził zatem, iż brak jest podstaw do uwzględnienia poglądu Rady Miasta, że z art. 11a ust. 3 wynika możliwość nałożenia obowiązku na obywatela obowiązkowego oznakowania psa.

Podstawa prawna

Orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 lutego 2014, sygn. akt II OSK 3132/13