Z duchem czasu. Mieszkanie w kościele? Prawo na to pozwala

Mieszkanie, dyskoteka, sala konferencyjna, siedziba firmy lub SPA w kościele? Takie rzeczy dzieją się już poza granicami naszego kraju. Czy i kiedy w Polsce można się tego spodziewać? Jest na to szansa, bo kilka miesięcy temu do sprzedaży trafił ewangelicki kościół.

Z Kodeksu Prawa Kanonicznego wynika, że kościół oznacza budowlę świętą, przeznaczoną dla kultu Bożego, do której wierni mają prawo wstępu w celu wykonywania w niej kultu, zwłaszcza publicznego.

Kiedy kościół przestaje być kościołem?

Paragraf 1. i 2. Kan. 1222. Kodeksu Prawa Kanonicznego stanowi, że: Jeśli jakiś kościół nie nadaje się już w żaden sposób do sprawowania w nim kultu Bożego i nie ma możliwości odrestaurowania go, może być przeznaczony przez biskupa diecezjalnego do użytku świeckiego, ale nie niewłaściwego. Gdy inne poważne racje doradzają wyłączenie jakiegoś kościoła ze sprawowania w nim kultu Bożego, biskup diecezjalny, wysłuchawszy zdania Rady Kapłańskiej, może go przeznaczyć na cele świeckie, ale nie niewłaściwe, za zgodą tych, którzy w stosunku do tego kościoła nabyli słuszne uprawnienia, jeśli dobro dusz nie doznaje z tego żadnej szkody.

Kościół traci więc poświęcenie lub błogosławieństwo, gdy zostanie w znacznej części zniszczony lub przeznaczony na stałe do użytku świeckiego. Rytuał desakralizacji polega na uwalnianiu istoty wartości sakralnych od ich warstwy zjawiskowej.

- Nie będziemy wnikać, czym są niewłaściwe cele, uwalnianie istoty wartości sakralnych a tym bardziej, kiedy dobro dusz nie doznaje szkody. Sprawdziliśmy jednak, czy w Polsce jakiś kościół jest wystawiony na sprzedaż. Okazuje się, że jest i to za niedużą kwotę 350 tysięcy złotych. Jednak to oferta sprzedaży kościoła ewangelickiego, a tam desakralizacja wygląda zupełnie inaczej niż w kościele katolickim – wyjaśnia Marta Kubacka, ekspert serwisu GetHome.pl.

Jest polska oferta

Na jednym z wrocławskich serwisów aktualna jest oferta sprzedaży kościoła ewangelickiego w Piotrowicach, w powiecie średzkim, w województwie dolnośląskim. Zabytkowy obiekt o powierzchni 468 m2 na działce 1300 m2, oferowany jest za 350 tys. zł do negocjacji. W ofercie podkreślone są atuty nieruchomości: jedna powierzchnia open space, bogate możliwości aranżacji wnętrza oraz piętra i duże przeszklenia. Wskazane zostały możliwe kierunki zaadoptowania budynku na pracownię projektową, salę konferencyjną, miejsce spotkań lub siedzibę firmy. Zainteresowanych jest sporo, jednak procedury odbudowy w oparciu o wytyczne konserwatora zbytków potrafią skutecznie ocucić zamiary. Wymagają bowiem gruntownego remontu, co może przewyższać budżet, za który śmiało można zbudować nawet luksusową willę.

Jak „to robią” za granicą?

Coraz częściej mówi się o spadającej liczbie wiernych, jednak statystyki pokazują coś innego. Ogółem liczba wiernych wzrasta - ale nie w Europie, w tym w Polsce.

Z danych Rocznika Statystycznego Kościoła z 2018 r. wynika, że na świecie jest ponad 1 mld 300 mln katolików. Największy przyrost odnotowano w Afryce. Największy spadek wiernych przypada na kontynent europejski.

Z danych CBOS wynika, że w Polsce zwiększa się odsetek niepraktykujących osób. Chociaż 91 proc. Polaków deklaruje się jako osoby wierzące, tylko 47 proc. regularnie uczestniczy w uroczystościach kościelnych.

Socjolodzy uważają, że szansa na akceptację społeczną adaptacji kościołów na inne cele, zwiększa się wraz ze skalą laicyzacji społeczeństwa. To właśnie dzieje się w Europie, w tym w Polsce.

Polski kościół jak do tej pory nie zajmował się sprzedażą kościołów. Nawet wśród społeczeństwa jest to mocno kontrowersyjny temat. Jednak w innych krajach staje się to coraz częściej praktykowane. Można obserwować, jak budynki zmieniają swoje przeznaczenie, w tym na cele mieszkaniowe.

Zamiast kościoła apartamenty

Przykładem zmiany funkcji budynku sakralnego na świecie jest Westbourne Grove Church w Notting Hill w Londynie. Tam w kościele baptystów z 1853 roku, znajduje się butik i 400-metrowy apartament. Zaaranżowano go w nowoczesnym stylu, jednak dbając o pierwotny styl. Dlatego nowe elementy zostały wkomponowane w najbardziej zjawiskowe elementy, a w efekcie powstała ciekawa, zupełnie inna od wszystkich aranżacja.

W Polsce również są znane przykłady zamiany kościołów w obiekty, jednak stanowią one margines. Przykładem jest krakowski apartamentowiec – Angel Wawel. Inwestycja powstała na bazie klasztoru, a obecnie znajdują się tam 223 apartamenty. Największy, bo aż 700 m. kw., powstał w miejscu kaplicy. Zostało tam zachowanych wiele oryginalnych elementów wnętrza oraz witraże. Apartament ma trzy piętra i znajduje się tam sala kinowa, strefa spa, pomieszczenia dla służby i winda. Kilka lat temu sprzedano go za ponad 20 mln zł.

- O ile funkcje mieszkaniowe mogą wśród wiernych budzić kontrowersje, o tyle biblioteki, sale koncertowe czy muzea, mogą się tam sprawdzić. Na przykład we Francji, przekształcone kościoły pełnią rolę galerii sztuki współczesnej. Najbardziej kontrowersyjne są koncepcje prowadzenia w tych miejscach klubów nocnych, ale i takie sytuacje mają miejsce. Przykładem jest neogotycki kościół na Manhattanie w Nowym Jorku, w którym organizowane są imprezy dla fanów muzyki techno – wyjaśnia Marta Kubacka, ekspert portalu GetHome.pl.