Przepisy o służebności przesyłu tylko potwierdziły wcześniejszą praktykę

Przed wprowadzeniem do kodeksu cywilnego osobnej regulacji służebności przesyłu możliwe było nabycie przez zasiedzenie prawa o treści odpowiadającej tej służebności – wskazał Sąd Najwyższy.

Właściciel nieruchomości złożył do sądu wniosek o ustanowienie służebności przesyłu, za odpowiednim wynagrodzeniem, na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego. Przez jego działkę przebiegają linie elektroenergetyczne wybudowane przez Skarb Państwa, a oddane do eksploatacji przed 1955 r.

Oddalone roszczenie

Sąd rejonowy oddalił wniosek. Uwzględnił to, że spółka posiada już tytuł prawny do korzystania z działki. Po zbadaniu historii eksploatacji urządzeń uznał, że Skarb Państwa zdążył zasiedzieć służebność odpowiadającą treścią służebności przesyłu. Właściciel działki wniósł apelację, którą jednak sąd okręgowy oddalił. Wnioskodawca wniósł więc skargę kasacyjną. Przekonywał w niej, że nie można uznać, iż służebność przesyłu została zasiedziana, skoro w tej dacie służebność taka nie była znana polskiemu systemowi prawa.

Służebność: Czas działa na korzyść przedsiębiorcy przesyłowego

Dwie konstrukcje

Sąd Najwyższy również oddalił skargę. Wskazał, że w tej sprawie termin zasiedzenia upłynął przed 3 sierpnia 2008 r., a więc w okresie, gdy możliwe było nabycie przez zasiedzenie wyłącznie służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu. W odniesieniu do tego ograniczonego prawa rzeczowego należy oddzielić dwie konstrukcje: służebności przesyłu oraz służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, która mogła zostać nabyta przez zasiedzenie również przed wejściem przepisów kodeksu cywilnego regulujących samo to prawo (art. 305¹–305⁴ k.c.). Oba prawa mają podobną treść oraz pełnią te same funkcje, choć nie można było ich utożsamiać.

Konstrukcja prawna wprowadzona w 2008 r. była potwierdzeniem praktyki orzeczniczej, która przyjmowała możliwość ustanowienia na nieruchomości służebności gruntowej, pozwalającej na korzystanie ze znajdujących się na niej urządzeń przesyłowych przez przedsiębiorcę wykorzystującego je w swojej działalności gospodarczej.

Kluczowe znaczenie miały tu dwie uchwały SN: sygn. akt III CZP 73/02 oraz sygn. akt III CZP 89/08. Przyjęto w nich, że możliwe jest nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej o cechach odpowiadających służebności przesyłu, uregulowanej w k.c. Ostatnio, w uzasadnieniu uchwały z 22 maja 2013 r. (sygn. akt III CZP 18/13), SN wskazał, że praktyka ta miała charakter rekonstrukcyjny, nie polegała zaś na tworzeniu prawa.

Z perspektywy prawa wprowadzenie regulacji do k.c. oznaczało raczej uszczegółowienie treści przepisów i nie wiązało się z wprowadzeniem nowych norm prawnych, które odbiegałyby od obowiązujących już w ramach ogólnej regulacji służebności gruntowych.