Członek spółdzielni mieszkaniowej nie ukryje, ile zarobił na interesach z nią

Spółdzielnia mieszkaniowa powinna upublicznić umowy, które zawiera z pracownikiem będącym jednocześnie jej członkiem – uchwalił Sąd Najwyższy.

Wniosek wyszedł od rzecznika praw obywatelskich. Zadał on Sądowi Najwyższemu pytanie, czy osoba zatrudniona w spółdzielni mieszkaniowej jest osobą trzecią w rozumieniu art. 8¹ ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2003 r. nr 116, poz. 1119 z późn. zm.) w związku z art. 18 par. 3 ustawy Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2003 r. nr 188, poz. 1848 z późn. zm.), także wówczas, gdy jest jej członkiem?

Osoba trzecia

Zgodnie z ogólną regułą zawartą w art. 18 par. 2 pkt 3 prawa spółdzielczego, członek spółdzielni ma prawo m.in. do zaznajamiania się z umowami zawieranymi przez spółdzielnię z osobami trzecimi. Problem zaczyna się, gdy wnioski mieszkańców dotyczą udostępnienia (wydania kopii) umów zawieranych przez spółdzielnię z jej pracownikami (osobami zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę, o dzieło, zlecenia bądź innej podobnej).

Orzeczenia sądów były rozbieżne. Kwestia ta ma zaś istotne znaczenie, ponieważ jeżeli dana osoba nie jest osobą trzecią, to umowy zawarte z nią nie są upubliczniane.

Wyjaśnienie rozbieżności

Rzecznik praw obywatelskich przytacza w swoim wniosku orzeczenia sądów. Najdalej idące stanowisko, wyrażające się w stwierdzeniu, że pracownik spółdzielni nie jest osobą trzecią w stosunku do spółdzielni (niezależnie od tego, czy jest jej członkiem, czy nie), wyraził Sąd Okręgowy w Białymstoku (sygn. akt VII Ga 160/09). Stwierdził, że osobami trzecimi są jedynie podmioty zewnętrzne, niepowiązane strukturalnie ze spółdzielnią: firmy zajmujące się konserwacją urządzeń, wywozem śmieci, które zawarły ze spółdzielnią właściwe umowy w tym zakresie.

W innych orzeczeniach sądy co do zasady uznawały, że umowy zawarte z pracownikami spółdzielni są konkretami zawartymi z osobami trzecimi, za wyjątkiem tych sytuacji, gdy pracownik spółdzielni jest jednocześnie jej członkiem. Taki pogląd wyraził Sąd Rejonowy w Białymstoku (sygn. akt BI XII Ns-Rej. KRS 8927/11/930).

W ocenie sądu członek spółdzielni będący jednocześnie jej kontrahentem jest swoistym współwłaścicielem i z tego powodu nie jest w stosunku do spółdzielni osobą trzecią.

Sąd Najwyższy w powiększonym składzie uchwalił jednak, że członek spółdzielni mieszkaniowej będący jej pracownikiem jest osobą trzecią w rozumieniu ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Oznacza to, że członkowie spółdzielni mają prawo wglądu do umów zawieranych z nim przez spółdzielnię i poznania wysokości jego zarobków.