Najemcy mieszkań należących do Skarbu Państwa nie mogą liczyć na szczególne warunki ich wykupu, określone w ustawie z grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 52) – stwierdził Sąd Najwyższy.
Sprawa dotyczyła pozwu, jaki złożył przeciwko staroście sieradzkiemu Sławomir W. Skarb Państwa (a w jego imieniu starosta) dysponował szeregiem mieszkań, które były wynajmowane lokatorom indywidualnym. Były to przeważnie dawne mieszkania służbowe, przyznawane urzędnikom państwowym. Budynki, w których się znajdowały, były już raz skomunalizowane, ale w 2012 r. decyzje komunalizacyjne zostały unieważnione i domy wróciły do zasobów Skarbu Państwa. Rok później ich dysponent – resort spraw wewnętrznych i administracji – zdecydował jednak o przekazaniu ich gminie-miastu Sieradz. Zanim jednak rozpoczęto procedurę komunalizacyjną, Sławomir W. skierował do MSWiA żądanie potwierdzenia, że będzie mu przysługiwało prawo pierwszeństwa w wykupie mieszkania służbowego na preferencyjnych warunkach, zgodnie z przepisami wspomnianej ustawy. Na podstawie jej art. 6 najemcy mieli prawo nabycia mieszkania z bonifikatą sięgającą 95 proc. ceny.
Zmiana prawa 2016: Restrukturyzacja w sukurs zadłużonym najemcom
Zmiana prawa 2016: Restrukturyzacja w sukurs zadłużonym najemcom

Zobacz również
MSWiA odmówiło potwierdzenia prawa pierwszeństwa nabycia mieszkania z bonifikatą i sprawa trafiła do sądu. Sąd I instancji uznał, że najemcy może przysługiwać prawo pierwszeństwa, ale tylko pod warunkiem, że Skarb Państwa dokona odpłatnego zbycia budynku wraz z mieszkaniami. Wykładnię tą potwierdził sąd II instancji, który stwierdził też, że nie można – w przypadku nieodpłatnego zbycia budynku przez Skarb Państwa – w ogóle mówić o preferencyjnych warunkach wykupu.
Sąd Najwyższy zmienił jednak to orzeczenie i w całości oddalił powództwo Sławomira W. Uzasadniając wyrok SN wskazał, że Skarb Państwa i państwowe osoby prawne to dwie różne kategorie podmiotów – wynika to wyraźnie m.in. z art. 34 i 441 kodeksu cywilnego. A ustawa z 2000 r. – w art. 2 pkt 1 – rozstrzyga, że zbywcą są tylko przedsiębiorstwa państwowe, spółki handlowe, w odniesieniu do których Skarb Państwa jest podmiotem dominującym (poza PKP S.A.) oraz inne państwowe osoby prawne (z wyłączeniem Agencji Mienia Wojskowego). Nie ma więc tu wymienionego wprost Skarbu Państwa jako właściciela – zbywcy mieszkania.
– Mamy tu bowiem do czynienia raczej z lokalami będącymi zapleczem urzędu. Nie ma więc podstaw, by uznać, że Skarb Państwa jest zobligowany do zbycia ich na preferencyjnych warunkach, określonych w ustawie z 2000 r. – powiedział sędzia Józef Frąckowiak.
Sytuacja najemców mieszkań skarbowych jest więc zbliżona raczej do lokatorów mieszkań zakładowych. SN wskazał, że w sytuacji, gdy właścicielem mieszkania jest bezpośrednio Skarb Państwa, mogą być zastosowane także preferencyjne warunki kupna przez dotychczasowych najemców – ale na podstawie innych przepisów (np. ustawy o gospodarce nieruchomościami – t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1774).
ORZECZNICTWO
Wyrok Sądu Najwyższego z 12 lutego 2016 r., sygn. akt II CSK 206/15.