Wspólnik jest uprawniony do kontroli działalności spółki z o.o. Nie zawsze musi robić to osobiście. Prawo daje możliwość sądowego wyznaczenia podmiotu do badania sprawozdań finansowych
Każdy wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: sp. z o.o.) ma prawo do jej indywidualnej kontroli. Istnieje możliwość uzupełnienia owego uprawnienia poprzez prawo do żądania wyznaczenia biegłego rewidenta w celu oceny rachunkowości oraz działalności spółki. Wniosek w tej sprawie składa się do sądu rejestrowego (tj. sądu rejonowego – sądu gospodarczego właściwego ze względu na siedzibę spółki z o.o.).
Nie każdy złoży
Wniosek o wyznaczenie biegłego rewidenta musi pochodzić od udziałowca lub udziałowców reprezentujących minimum 10 proc. kapitału zakładowego. Sąd rejestrowy nie może zatem wyznaczyć takiego biegłego rewidenta z urzędu. Wykluczone jest ponadto złożenie przedmiotowego wniosku przez wierzycieli sp. z o.o. Istotne jest, że opisane uprawnienie przysługuje wspólnikom także wówczas, gdy wyłączone jest prawo indywidualnej kontroli i jest ono niezależne od tego, czy w spółce ustanowiono radę nadzorczą albo/i komisję rewizyjną.
Przed wydaniem postanowienia sąd rejestrowy wzywa zarząd spółki do złożenia stosownego oświadczenia. Jeżeli będzie ono zawierało dostateczne wyjaśnienie niewyznaczenia podmiotu posiadającego legitymację do oceny rachunkowości oraz działalności spółki, nie zostanie on wskazany. Żądanie udziałowca/ów nie jest bowiem wiążące. Omawiane postępowanie toczy się w trybie nieprocesowym, a od wniosku uiszcza się opłatę stałą w kwocie 300 zł.
Obowiązki kontrolowanych
Wszystkie organy sp. z o.o., tj. – w rozumieniu art. 224 kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.) – osoby tworzące zarząd, radę nadzorczą albo/i komisję rewizyjną (a ponadto likwidator i kurator, bo są jej ustawowymi przedstawicielami) zobligowane są do udzielania pomocy biegłemu rewidentowi. W tym celu są one zobowiązane w szczególności do udzielania żądanych wyjaśnień, zezwolenia na przeglądanie ksiąg i dokumentów, badanie stanu kasy oraz dokonanie inwentaryzacji składników aktywów i pasywów spółki. Katalog czynności nie jest zamknięty. Powyższy oblig nie odnosi się jednak do wspólników i pracowników sp. z o.o. Oznacza to, że biegły rewident nie może wydawać wiążących poleceń bezpośrednio zatrudnionym w spółce bez odpowiedniego upoważnienia ze strony zarządu.
Pod groźbą grzywny
Odmowa wyjaśnień lub niedopuszczenie biegłego do pełnienia zadań zagrożone jest grzywną do 20 tys. zł, którą nakłada KRS. Niezależnie od tego członkowie zarządu, rady nadzorczej albo komisji rewizyjnej (ewentualnie likwidatorzy) mogą być pociągnięci za to zachowanie do odpowiedzialności odszkodowawczej. W takim wypadku muszą całkowicie wyrównać uszczerbek, który zaistniał w sferze majątkowej sp. z o.o. Konieczne więc będzie naprawienie realnie wyrządzonej szkody, jak i zrekompensowanie utraconych korzyści, tj. tych, których spółka nie uzyskała z powodu zawinionego działania osoby odpowiedzialnej. Podkreślić trzeba, że podstawą tej odpowiedzialności jest wykazanie winy członka ww. organu (ewentualnie likwidatora) oraz udowodnienie istnienia związku przyczynowego między jego zachowaniem (czyli działaniami albo zaniechaniami przy czynnościach biegłych rewidentów) a szkodą.
Wnioski z badania
Opinię na temat rachunkowości oraz działalności spółki biegły rewident przedstawia w sprawozdaniu, które składa sądowi rejestrowemu. Sąd ten przesyła następnie jego odpis wnioskodawcy, a ponadto zarządowi i radzie nadzorczej albo komisji rewizyjnej (względnie likwidatorowi bądź kuratorowi). Sprawozdanie podlega odczytaniu w całości na najbliższym zgromadzeniu wspólników (bez względu na to, czy jest ono zwyczajne, czy też nadzwyczajne). Oznacza to, że nie można wspólników zaznajomić z treścią sprawozdania jedynie poprzez rozesłanie jego tekstu (wprawdzie tekst można rozesłać, ale i tak trzeba będzie odczytać sprawozdanie na najbliższym zebraniu udziałowców).
W sytuacji zaś, w której jego zawartość wskazuje zagrożenia dla dalszego funkcjonowania sp. z o.o., jej organy powinny niezwłocznie (najlepiej już w trakcie zgromadzenia albo bezpośrednio po jego odbyciu) podjąć działania zmierzające do ich usunięcia (np. odwołać zarząd czy zmniejszyć koszty działalności, np. poprzez redukcję zatrudnienia).
Wynagrodzenie biegłego rewidenta określa sąd rejestrowy. Koszty badania rachunkowości oraz działalności spółki ponosi wnioskodawca. Przy czym sąd może się domagać wpłacenia zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego, którą uiszcza ten, kto domaga się jego wyznaczenia. Jeśli jednak sprawozdanie biegłego udowodni nadużycie, niekorzystne dla spółki działanie lub rażące naruszenie prawa bądź umowy spółki – w takim przypadku domagający się badania ma w stosunku do podmiotu roszczenie regresowe, tzn. może wystąpić z roszczeniem o zwrot kosztów tego badania, w tym ewentualnej zaliczki.
Na postanowienie sądu rejestrowego, którego przedmiotem jest wynagrodzenie biegłego, przysługuje zażalenie.
Umowę zawiera się z przedsiębiorcą, a nie z nazwą

Zobacz również
WZÓR
Płock, 21 lipca 2016 r.
Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie
XIV Wydział Gospodarczy KRS
ul. Czerniakowska 100, 00-454 Warszawa
Wnioskodawca: Nadia Iksińska (PESEL 82071400111)
zam. ul. Lawendowa 45, 09-400 Płock
wspólnik AB sp. z o.o. z siedzibą w Płocku (nr KRS 0000012345)
ul. Księżycowa 21, 09-400 Płock
Uczestnik: AB sp. z o.o. z siedzibą w Płocku
ul. Księżycowa 21, 09-400 Płock
reprezentowana przez Izabelę Igrekowską – prezesa zarządu
Opłata stała 300 zł
Wniosek o wyznaczenie biegłego rewidenta
Działając jako wspólnik spółki AB sp. z o.o. z siedzibą w Płocku reprezentujący 30 proc. kapitału zakładowego tejże spółki, załączając aktualny odpis z KRS ww. spółki z 21 lipca 2016 r., na podstawie art. 223 k.s.h. niniejszym wnoszę o:
1) wyznaczenie biegłego rewidenta w celu zbadania rachunkowości oraz działalności w 2015 r. spółki AB sp. z o.o. z siedzibą w Płocku, ul. Księżycowa 21, 09-400 Płock, wpisanej do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie XIV Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000012345,
2) zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.
Ponadto wnoszę o:
dopuszczenie, a następnie przeprowadzenie dowodu z niżej wymienionych dokumentów:
● umowa sp. z o.o. z 15 kwietnia 2014 r. – na okoliczność ustalenia, że wnioskodawczyni jest wspólnikiem spółki AB sp. z o.o. z siedzibą w Płocku uprawnionym do wystąpienia z przedmiotowym wnioskiem o wyznaczenie przez tutejszy sąd podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, a ponadto na okoliczność ustalenia, iż zarząd AB sp. z o.o. z siedzibą w Płocku był zobowiązany podjąć uchwałę w sprawie wyznaczenia rewidenta w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki AB sp. z o.o. w 2015 r. w terminie do 31 marca 2016 r.;
● pismo z 1 kwietnia 2016 r. wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru – na okoliczność ustalenia, że wnioskodawczyni, z uwagi na zaniechanie podjęcia przez zarząd spółki do 31 marca 2016 r. uchwały w sprawie wyznaczenia rewidenta w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki AB sp. z o.o. w 2015 r., zakreśliła zarządowi 7-dniowy termin od daty odbioru niniejszego pisma na powzięcie ww. uchwały, pismo to zaś – nadane 1 kwietnia 2016 r. – wpłynęło do siedziby spółki 4 kwietnia 2016 r.
Uzasadnienie
Wnioskodawczyni jest wspólnikiem spółki AB sp. z o.o. z siedzibą w Płocku, ul. Księżycowa 21, 09-400 Płock wpisanej do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie XIV Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000012345. Reprezentuje ona 30 proc. kapitału zakładowego tejże spółki. W świetle art. 223 k.s.h. posiada zatem legitymację czynną do wystąpienia z niniejszym wnioskiem.
Dowód:
– umowa sp. z o.o. z 15 kwietnia 2014 r.,
– aktualny odpis z KRS AB sp. z o.o. z 21 lipca 2016 r.
Zarząd nie podjął uchwały w sprawie wyznaczenia rewidenta w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki AB sp. z o.o. z siedzibą w Płocku w 2015 r. Taki oblig wynika zaś z par. 16 ust. 1 umowy spółki z 15 kwietnia 2014 r., w świetle którego zarząd jest zobowiązany do powzięcia przedmiotowej uchwały w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki za każdy rok obrotowy jej działalności. Cytowana uchwała, zgodnie z par. 16 ust. 2 umowy spółki, powinna być podjęta do końca marca następnego roku za poprzedni rok obrotowy, czyli za 2015 r. – do 31 marca 2016 r.
Dowód: umowa sp. z o.o. z 15 kwietnia 2014 r.
Zarząd spółki zaniechał jednak powzięcia tej uchwały w czasie zakreślonym w par. 16 ust. 2 kontraktu podmiotu. Pismem z 1 kwietnia 2016 r. wnioskodawczyni wystąpiła więc do zarządu spółki o podjęcie w terminie 7 dni od daty odbioru niniejszego pisma ww. uchwały. Pozostało ono jednak bez jakiejkolwiek reakcji zarządu spółki.
Dowód: pismo z 1 kwietnia 2016 r. wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru.
Wniosek, jako uzasadniony, zasługuje zatem na uwzględnienie.
W załączeniu:
– odpis wniosku,
– dowód uiszczenia opłaty sądowej od wniosku,
– dokumenty z poz. „Dowód”.
(Nadia Iksińska)
Podstawa prawna
Art. 212 par. 1, art. 223–226 oraz art. 594 par. 1 pkt 4 i par. 3–4 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.).
Art. 361 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.) w zw. z art. 2 k.s.h.
Art. 6942 w zw. z art. 6941 par. 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).
Art. 59 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 623).