Subskrybuj nas na Youtube
Do windykacji z majątku beneficjenta, który powstał za pieniądze z dopłaty UE, może dojść m.in. po upływie wskazanego w umowie okresu trwałości projektu. Chodzi o czas, w trakcie którego nie wolno w nim nic zmienić
/>
Zgodnie z obowiązującą regulacją prawną zasadniczo nie jest możliwe prowadzenie egzekucji ze środków pochodzących z dotacji. Taką regulację ustawodawca wprowadził do kodeksu postępowania cywilnego od 8 kwietnia 2014 r. Zgodnie z dodanym art. 831 par. 1 pkt 2a „Nie podlegają egzekucji środki pochodzące z programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 885, 938 i 1646), chyba że wierzytelność egzekwowana powstała w związku z realizacją projektu, na który środki te były przeznaczone”. Mowa tu o dopłatach pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środkach z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), czyli o dotacjach pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi, a więc m.in. funduszy europejskich.
Zgodnie z tą regulacją nie jest możliwe prowadzenie egzekucji ze środków pochodzących z dotacji. Praktyka stosowania prawa pokazała jednak, że nawet po wprowadzeniu nowych przepisów dochodziło do kontrowersyjnych sytuacji.
Sąd doprecyzował
Niektóre wątpliwości rozwiał Sąd Najwyższy w uchwale z 26 lutego 2015 r. (sygn. akt III CZP 104/14). SN wypowiedział się w sprawie egzekucji z rachunku bankowego fundacji, na koncie której znajdowały się środki pieniężne pochodzące z unijnego dofinansowania. Co istotne, w omawianym przypadku bank nie poinformował komornika, że oprócz majątku dłużnika na rachunku znajdują się także środki pochodzące z dotacji. W uchwale SN szeroko wyjaśnił brzmienie nowych przepisów. Najważniejszy wniosek płynący z orzeczenia mówi o konieczności starannego postępowania banku, który prowadzi rachunek dłużnika. Zdaniem SN to właśnie bank powinien kontrolować, jakiego rodzaju środki znajdują się na rachunku klienta, a gdy się okaże, że mamy do czynienia z dotacją unijną, powinien niezwłocznie poinformować o tym komornika. Wyjątek stanowi egzekucja wierzytelności powstałej w związku z realizacją projektu, na który dłużnik otrzymał owe środki unijne.
Środki trwałe pod ochroną
Zakaz egzekucji ze środków unijnych nie byłby pełny i kompletny bez dodatkowych regulacji zawartych w art. 831 par. 2 kodeksu postępowania cywilnego, który wprost stanowi, że nie jest także możliwa egzekucja ze środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych powstałych w ramach realizacji projektu, na który przeznaczone były pieniądze pochodzące z programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, przez okres jego trwałości wskazany w umowie o dofinansowanie projektu. Egzekucja z majątku beneficjenta, który powstał za pieniądze z dotacji, będzie zatem możliwa, ale dopiero po upływie okresu trwałości projektu wskazanego w umowie o dofinansowanie.
Trzy do pięciu lat
Stosownie do art. 57 rozporządzenia Rady 1083/2006 z 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, trwałość projektu jest okresem, w czasie którego beneficjent nie ma możliwości wprowadzania zasadniczych zmian w ramach dofinansowanego projektu.
Jak długo trwa wspomniany okres trwałości projektu? W przypadku mikro, małych i średnich firm okres ten wynosi trzy lata od daty jego zakończenia. Duży przedsiębiorca jest natomiast zobowiązany zachować trwałość projektu przez okres pięciu lat.
Okres trwałości liczymy od daty zakończenia, czyli po zrealizowaniu wszystkich elementów projektu i wypłacie środków na rzecz beneficjenta. W praktyce jeśli kwota dofinansowania jest udostępniana beneficjentowi w transzach, to bieg okresu trwałości projektu rozpocznie się po wypłacie ostatniej transzy dofinansowania (od dnia następnego po wypłacie) i będzie trwać przez czas wskazany powyżej.
Zakaz egzekucji ze środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych powstałych w ramach realizacji projektu będzie zatem obowiązywał przez cały okres trwania realizacji projektu oraz przez kolejne trzy lub pięć lat od daty jego zakończenia. Dopiero po upływie tego czasu możliwa będzie egzekucja.
Wyjątek wystąpi tylko w jednej sytuacji – gdy beneficjent nie utrzyma trwałości projektu, tzn. naruszy zakaz wprowadzania zmian. Takie działania oznaczają konieczność zwrotu kwoty otrzymanej dotacji, a jednocześnie ustanie zakazu egzekucji z majątku beneficjenta powstałego za środki z dotacji.
PRZYKŁAD
Zajęcie było możliwe
Pan Marek otrzymał dofinansowanie na zakup nowej linii technologicznej do swojej firmy. Na wykonawcę linii wybrano krajowego producenta, który podjął się wykonania linii w ciągu 24 miesięcy, stosownie do projektu technicznego będącego załącznikiem do umowy o dofinansowywanie zawartej przez pana Marka. Linia składa się z całej serii maszyn, których wykonanie i montaż musi odbyć się etapami trwającymi po kilka miesięcy.
Po wykonaniu I etapu linii oraz jej dostarczeniu i montażu wykonawca nie otrzymał zapłaty. Pan Marek zachował kwotę udostępnionej dotacji dla siebie na koncie bankowym i wyjaśnił, że ma dodatkowe nieprzewidziane wcześniej wydatki. Wykonawca wystąpił do sądu z pozwem o zapłatę i uzyskał tytuł wykonawczy, następnie skierował sprawę do komornika, który zajął rachunek bankowy dłużnika. Pomimo sprzeciwu pana Marka, który powoływał się na zakaz egzekucji ze środków pochodzących z dotacji, bank zrealizował zajęcie komornicze. Zakaz egzekucji nie obowiązywał, gdyż wierzytelność producenta linii powstała w związku z realizacją projektu.
Podstawa prawna
Art. 831 par. 1 pkt 2a ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).
Art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 885).
Art. 57 rozporządzenia Rady (WE) 1083/2006 z 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz.Urz. UE L 210, s. 25).