Subskrybuj nas na Youtube
Pierwsze lata działalności firmy wiążą się z dużym ryzykiem, dlatego komercyjne instytucje finansowe niechętnie udzielają młodym przedsiębiorcom kredytów i pożyczek. Tą lukę pomagają wypełnić Fundusze Europejskie
Co roku w Polsce rejestrowanych jest ok. 350 tys. nowych firm. Jak pokazują badania, zdecydowana większość inwestycji niezbędnych do rozpoczęcia i rozwinięcia ich działalności finansowana jest ze środków prywatnych – oszczędności, pożyczek od rodziny i znajomych. Nie wynika to z braku chęci młodych stażem przedsiębiorców do posiłkowania się kredytami, ale wciąż jeszcze ograniczonych możliwości w tym zakresie. Banki podchodzą do nowo powstałych firm z dużą rezerwą – chętnie zakładają im rachunki, jednak rozmowy o kredytach są bardzo trudne. Na szczęście sytuacja ta poprawia się dzięki zaangażowaniu Funduszy Europejskich oraz polskich środków budżetowych w finansowanie rozwoju najmniejszych, nowo powstających firm. Środki są przekazywane instytucjom finansowym z zastrzeżeniem, że muszą zostać wykorzystane na ten właśnie cel. Te tworzą ofertę kredytów, pożyczek, poręczeń oraz innych instrumentów finansowych, przystosowaną i stosunkowo łatwo dostępną dla tej, obciążonej dość dużym ryzykiem, grupy. W efekcie coraz więcej osób ma szansę otrzymać pieniądze na wsparcie rozwoju firm.
Kredyty i pożyczki
Najprostszą formą finansowania rozwoju firmy są kredyty i pożyczki. Podobnie jak do tej pory, te dostępne dzięki Funduszom Europejskim będą udzielane przede wszystkim przez fundusze pożyczkowe oraz niektóre banki. Lista instytucji mających w ofercie produkty dofinansowywane środkami unijnymi jest na stronie internetowej Banku Gospodarstwa Krajowego (www.bgk.com.pl) oraz Krajowego Systemu Usług (http://ksu.parp.gov.pl/pl/oferta_ksu/pozyczki).
Oferty są zróżnicowane pod względem maksymalnych kwot, jakie można otrzymać, a także grup przedsiębiorców, którzy mogą się o nie ubiegać. Najwięcej produktów przeznaczanych jest ogólnie dla grupy mikro, małych i średnich firm, do której zaliczają się również młode stażem przedsiębiorstwa. Okres finansowania wynosi w tym przypadku najczęściej około pięciu lat. Przedsiębiorca zazwyczaj nie płaci żadnej prowizji, a oprocentowanie może być bardzo korzystne, nawet 2 proc. w skali roku. Maksymalna kwota kredytu lub pożyczki to 1 mln zł, jednak przez niektórych pośredników finansowych może być ograniczana np. do 250 tys. zł, aby z oferty mogło skorzystać jak najwięcej firm.
Są też oferty skierowane do węższej grupy odbiorców. Przykładem może być program Pierwszy biznes – Wsparcie w starcie dla studentów, absolwentów i osób bezrobotnych, za którego realizację odpowiada Bank Gospodarstwa Krajowego, a środki pochodzą z polskiego budżetu. Zasady korzystania z programu oraz lista instytucji obsługujących klientów dostępna jest na stronie internetowej www.wsparciewstarcie.bgk.pl.
Jednostkowa wartość pożyczki nie może tu przekraczać 20-krotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 28 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Oprocentowanie jest stałe w całym okresie finansowania – wynosi zaledwie 0,44 proc. w skali roku, co odpowiada 1/4 stopy redyskonta weksli NBP. Maksymalny okres spłaty to siedem lat. Możliwa jest karencja w spłacie kapitału do roku. Zabezpieczeniem jest weksel własny pożyczkobiorcy lub poręczenie osoby fizycznej.
Z kolei Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, wykorzystując środki krajowe, utworzyła specjalny Fundusz Pożyczkowy dla Kobiet (http://www.parp.gov.pl/index/index/2866). Panie zamieszkujące obszary o szczególnie wysokim poziomie bezrobocia wśród kobiet, wykonujące lub zamierzające podjąć działalność gospodarczą mogą starać się o pieniądze m.in. na pokrycie kosztów zakupu środków trwałych, usług, wartości niematerialnych i prawnych, materiałów i wyposażenia, a także adaptacji obiektów biurowych, produkcyjnych, usługowych lub handlowych na potrzeby działalności. Wnioski przyjmowane są od 13 kwietnia tego roku, a nabór potrwa do 31 grudnia. Wartość udzielanej pożyczki musi się mieścić w przedziale od 20 tys. zł do 40 tys. zł. Sfinansować nią można do 95 proc. wydatków kwalifikowanych przedsięwzięcia. Oprocentowanie jest stałe i wynosi 2 proc. w stosunku rocznym. Dodatkową korzyścią jest możliwość karencji w spłacie.
Horyzont innowacji
Innowacyjne firmy mogą z kolei liczyć na preferencyjne kredyty finansowane z pieniędzy pochodzących bezpośrednio z Brukseli, w ramach programu Horyzont 2020. Właśnie podpisana została umowa z pierwszym polskim pośrednikiem finansowym upoważnionym do dysponowania takimi środkami.
- W programie Horyzont 2020 konkurowały instytucje finansowe z wszystkich państw europejskich. Spośród polskich najlepszy okazał się Idea Bank. Udowodnił, że jest w stanie najszybciej wdrożyć innowacyjny produkt – mówi Arkadiusz Lewicki, dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych Programów Unii Europejskiej.
Planowane rozpoczęcie przyjmowania wniosków od potencjalnych kredytobiorców przewidziane jest na sierpień. W ofercie będą kredyty specjalnie dla start-upów, czyli firm działających krócej niż 18 miesięcy. Okres kredytowania wynosi od 12 do 120 miesięcy, a wartość kredytu dla młodych firm zawiera się w widełkach 120–350 tys. zł. Komisja Europejska stworzyła listę 11 kryteriów, które bank będzie weryfikował przy udzielaniu kredytu, np. czy inwestycja ma na celu stworzenie nowych lub znacząco ulepszonych produktów, procesów lub usług, czy przedsiębiorca działa na rynku krócej niż siedem lat, a jego koszty na Badania i Rozwój stanowią przynajmniej 5 proc. kosztów operacyjnych przynajmniej w jednym z trzech ostatnich lat poprzedzających złożenie wniosku kredytowego. Wymagane jest spełnienie przynajmniej jednego z 11 kryteriów.
Unijne poręczenia
Częstą przeszkodą w uzyskaniu kredytu przez nowo powstałe przedsiębiorstwo jest brak odpowiednich zabezpieczeń. Wsparciem mogą tu być poręczenia, które dzięki dofinansowaniu z Funduszy Europejskich najmniejszym i młodym stażem firmom udzielane są na preferencyjnych zasadach. Kontynuowany będzie znany już z poprzednich lat system, w którym środki na ten cel trafiać będą do funduszy poręczeniowych odpowiedzialnych za bezpośrednią obsługę przedsiębiorców – lista takich instytucji znajduje się na stronie http://ksu.parp.gov.pl/pl/fundusze_poreczeniowe oraz www.bgk.gov.pl.
Maksymalny okres poręczenia to 75 miesięcy, jednak nie może on trwać dłużej niż 6 miesięcy od daty wygaśnięcia kredytu lub pożyczki. Poręczenia są udostępniane na bardzo korzystnych warunkach finansowych, a start-upy mogą je otrzymać nawet bezpłatnie.
Preinkubacja z wejściem kapitałowym
Dla osób, które chcą rozwijać firmę w oparciu o innowacyjny pomysł i potrzebują na to dużego zastrzyku finansowego, dostępne są bardziej skomplikowane instrumenty finansowe, związane z wejściem kapitałowym. Dzięki Funduszom Europejskim realizowane są projekty wspierające młodych stażem, innowacyjnych przedsiębiorców w sposób bardzo kompleksowy.
Zaczyna się od weryfikacji pomysłów i przygotowania biznesplanu. Potem wybrane przedsięwzięcia poddawane są tzw. preinkubacji, nabierając kształtów pod czujnym okiem ekspertów i doradców. Na koniec najlepsze z nich mają szansę na wejście kapitałowe sięgające nawet 200 tys. euro, które jednak nie powinno przekraczać 50 proc. wartości całego przedsięwzięcia. Z takiej formy rozwoju firmy, finansowanej jeszcze z funduszy przeznaczonych na lata 2007–2013, można korzystać, zgłaszając się do instytucji wyłonionych przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Ich listy są na stronie http://poig.parp.gov.pl/index/index/1316. Jak informuje Miłosz Marczuk, rzecznik prasowy agencji, na preinkubację połączoną z wejściem kapitałowym mają one jeszcze do dyspozycji ok. 100 mln zł.
Podobnie jak w przypadku kredytów i pożyczek, wejście kapitałowe jest zwrotną formą wsparcia rozwoju młodych firm. Jego specyfika polega jednak na tym, że ryzyko rozkłada się proporcjonalnie na przedsiębiorcę i inwestora. Decydując się bowiem na skorzystanie z takiej pomocy zyskuje się nie tylko kapitał, ale również wspólnika, którym jest najczęściej fundusz venture capital. Wnosi on kapitał na określony czas, w którym inwestycja ma szansę zaprocentować wzrostem wartości firmy. Po jego upłynięciu inwestor zbywa swoje udziały, realizując zysk w przypadku sukcesu przedsięwzięcia lub ponosząc stratę, jeżeli okaże się ono fiaskiem. Wyjście może się odbyć poprzez emisję akcji na rynku publicznym, pozyskanie inwestora branżowego lub innej instytucji finansowej, wykupienie akcji przez pozostałych udziałowców itd.
Podobne formy wsparcia kontynuowane będą również przy wsparciu z nowej puli środków unijnych na lata 2014–2020 w ramach programów Inteligentny Rozwój oraz niektórych programów regionalnych.
Granty dla zakładających firmy
Osoby zakładające firmę oraz młodzi stażem przedsiębiorcy mogą liczyć również na bezzwrotne dotacje. Są one jednak przeznaczone dla wybranych grup i rodzajów działalności.
Kompleksowe wsparcie w założeniu działalności gospodarczej obejmuje:
● identyfikację indywidualnych potrzeb i możliwości danej osoby,
● kursy i szkolenia w zakresie prowadzenia firmy, a także zawodowe, podnoszące specjalistyczne umiejętności,
● bezzwrotne dotacje, sięgające kilkudziesięciu tysięcy złotych,
● wsparcie pomostowe przez pierwszy rok działalności, np. w formie pokrycia części kosztów stałych.
Pomoc przewidziana jest dla osób młodych, do 30. roku życia oraz przedstawicieli grup szczególnie zagrożonych wykluczeniem społecznym, czyli:
● osób powyżej 50. roku życia,
● kobiet,
● osób niepełnosprawnych,
● osób długotrwale bezrobotnych,
● osób o niskich kwalifikacjach.
Udzielają go powiatowe urzędy pracy oraz inne instytucje zajmujące się wsparciem osób na rynku pracy, np. organizacje pozarządowe.
Osoby z innowacyjnymi pomysłami, chcące uczestniczyć w szerszych programach preinkubacji zakończonych możliwością uzyskania grantu sięgającego 800 tys. zł, mogą skorzystać z usług platform startowych, tworzonych właśnie w pięciu województwach Polski Wschodniej: lubelskim, podkarpackim, podlaskim, świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim.
Na granty mogą też liczyć młodzi zdolni programiści, którzy chcieliby rozwijać firmę czy inicjatywę społeczną opartą na narzędziach informatycznych. Dodatkowo czekać na nich będą usługi doradcze, coaching oraz warsztaty, seminaria, staże czy też wizyty studyjne.
Wykorzystanie instrumentów finansowych z programów na lata 2007–2013
| Program operacyjny | Produkty finansowe | Wartość dofinansowania (ogółem w zł) | Wartość umów w części UE (ogółem w zł) | Wartość umów podpisanych na rzecz wsparcia dla ostatecznych odbiorców (ogółem w zł) | Liczba umów zawartych z ostatecznymi odbiorcami (ogółem w zł) |
| Regionalne Programy Operacyjne | pożyczkiporęczenia | 4 172 614 031 | 3 545 581 473 | 5 843 939 364 | 39 466 |
| Rozwój Polski Wschodniej | pożyczkireporęczenia | 175 632 740 | 149 287 740 | 238 891 721 | 2407 |
| InnowacyjnaGospodarka | pożyczki – wspieranie innowacji | 100 000 000 | 84 145 750 | 96 272 478 | 58 |
| InnowacyjnaGospodarka | wejścia kapitałowe | 315 950 838 | 268 558 212 | 169 827 753 | 89 |
| Kapitał Ludzki | pożyczki dla podmiotów ekonomii społecznej | 30 000 000 | 25 500 000 | 21 353 697 | 254 |
| Kapitał Ludzki | pożyczki – promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia | 135 005 501 | 114 754 676 | 84 654 615 | 2213 |
| Razem | 4 929 203 110 | 4 187 827 851 | 6 454 939 628 | 44 487 |
Źródło: Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, stan na 31.03.2015 r.
PROJEKT REALIZOWANY W RAMACH KONKURSU DOTACJI ORGANIZOWANEGO PRZEZ MINISTERSTWO INFRASTRUKTURY I ROZWOJU, WSPÓŁFINANSOWANEGO ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ W RAMACH PROGRAMU OPERACYJNEGO POMOC TECHNICZNA.
/>