Prowadzę ze wspólnikiem firmę w formie spółki cywilnej. Planowaliśmy wspólnie budowę osiedla domów mieszkalnych. Burmistrz miasta na wniosek naszej spółki zatwierdził projekt budowlany i wydał pozwolenie na budowę. Jednak wojewoda stwierdził nieważność decyzji, gdyż uznał, że została ona skierowania do spółki cywilnej, która nie może być stroną postępowania administracyjnego. Czy i jak spółka cywilna może skutecznie domagać się wydania pozwolenia na budowę?
EKSPERT RADZI
Nie, spółka cywilna nie może skutecznie domagać się uzyskania pozwolenia na budowę. Co do zasady bowiem spółka cywilna nie jest stroną postępowania administracyjnego w rozumieniu art. 28 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.). Nie może więc inicjować postępowania administracyjnego i być adresatem decyzji administracyjnej.
W orzecznictwie sądowym utrwalony jest pogląd, że spółka prawa cywilnego nie ma osobowości prawnej ani zdolności prawnej, także w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej (uchwała Sądu Najwyższego z 26 stycznia 1996 r., sygn. akt III CZP 111/95). Podobnie wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 22 listopada 2006 r. (sygn. akt VII SA/Wa 818/06).
W myśl art. 860 par. 1 kodeksu cywilnego przez zawartą umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, działając w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Odróżnić zatem należy wspólników spółki cywilnej (będących odrębnymi przedsiębiorcami) od spółki cywilnej, która jest stosunkiem zobowiązaniowym łączącym wspólników, oraz od przedsiębiorstwa prowadzonego przez wspólników w ramach realizacji wspólnego celu gospodarczego określonego w umowie spółki. A zatem spółka cywilna, będąc stosunkiem zobowiązaniowym (a nie podmiotem praw i obowiązków), nie może uzyskać pozwolenia na budowę. Decyzja taka zostałaby bowiem skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie w rozumieniu art. 156 par. 1 pkt 4 k.p.a.
Jak zatem rozwiązanie można zaproponować w omawianej sprawie? Z wnioskiem o zatwierdzenie projektu budowlanego i wydanie pozwolenia na budowę budynków mieszkalnych mogą wystąpić wspólnicy spółki cywilnej będący współwłaścicielami tej nieruchomości (tak orzekł w podobnej sprawie Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 3 czerwca 2008 r., sygn. akt II OSK 602/07). Powyższego wniosku nie zmienia okoliczność, że przepisy różnych ustaw regulujących działalność gospodarczą, podatki, statystykę przewidują w odniesieniu do spółki cywilnej szczególne uregulowania. Jak podkreślono bowiem w uchwale NSA z 26 listopada 2001 r. (sygn. akt OPK 19/01), utrwalone jest stanowisko, że zdolność administracyjna jest pojmowana szeroko i nie pokrywa się z podmiotowością prawną w innych dziedzinach prawa. Wynika to z różnorodności prawnej spraw, które mogą być rozstrzygane w postępowaniu administracyjnym. Jeżeli prawo materialne daje określonemu podmiotowi podstawę do wykazania w danym postępowaniu jego interesu prawnego lub obowiązku, to przesądza o jego przymiocie jako strony tego postępowania. Takich szczególnych uregulowań uprawniających spółkę cywilną do uzyskania pozwolenia na budowę nie zawiera jednak prawo budowlane (dalej: p.b.).
Ponadto zgodnie z art. 32 ust. 4 pkt 2 p.b. pozwolenie na budowę może zostać wydane wyłącznie temu, kto w szczególności złożył oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej, o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Spółka cywilna nie dysponuje prawem do nieruchomości. Jej współwłaścicielami są bowiem osoby fizyczne będące wspólnikami. Aby pozwolenie na budowę – w sprawie przedstawionej przez czytelnika – mogło być wydane, takie oświadczenia muszą złożyć współwłaściciele tej nieruchomości, którzy są jednocześnie wspólnikami spółki cywilnej.
Podstawa prawna
Art. 28, art. 29, art. 156 par. 1 pkt 4 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 267 ze zm.).
Art. 860 par. 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).
Art. 32 ust. 4 pkt 2 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm.).