Istotną rolę w rozwoju obszarów wiejskich odgrywają przedsiębiorstwa prowadzące działalność pozarolniczą
Rolnicy określani są jako grupa, która najbardziej zyskała na przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Korzystają z dopłat do gruntów a dzięki dotacjom modernizują swoje gospodarstwa kupując nowoczesny sprzęt , czy też inwestując w odnowienie lub budowę budynków inwentarskich i gospodarczych. Fundusze Europejskie wspierają też zmiany strukturalne, ekonomiczne i społeczne polskiej wsi, między innymi poprzez dofinansowanie rozwoju działalności gospodarczej nie związanej bezpośrednio z rolnictwem. Głównym źródłem dotacji dla mieszkańców obszarów wiejskich jest Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), którego nowa edycja ruszy na przełomie trzeciego i czwartego kwartału tego roku. Jego budżet to ponad 13,5 mld euro.
Rola działalności pozarolniczej
Około 40 proc. wszystkich Polaków mieszka na terenach wiejskich. Sama działalność rolnicza to jednak zbyt mało, aby zapewnić im wysoki poziom życia i zatrudnienie. Postęp technologiczny znacznie odciążył współczesnych rolników. Coraz częściej nie ma już potrzeby angażowania w pracę w gospodarstwie całych rodzin. Z drugiej strony dzielenie ziemi ojca na synów przestaje być rozwiązaniem, które zapewnia byt.
– Ze względu na występowanie negatywnych czynników mających bezpośredni wpływ na rentowność produkcji rolnej, takich jak spadek wydajności, rosnące ceny środków produkcji i obniżenie marż, istnieje potrzeba wsparcia dla rozwoju przedsiębiorczości i form pozarolniczej działalności na terenach wiejskich – podkreśla Witold Katner, rzecznik prasowy Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Właśnie dlatego Program Rozwoju Obszarów Wiejskich – zarówno obejmujący okres 2007–2013, jak i 2014–2020 – przewiduje dofinansowanie powstawania i rozwoju firm. Wsparcie powinno się przyczynić do rozwoju sektorów nierolniczych, sprzyjając jednocześnie integracji przedsiębiorstw i powstawaniu lokalnych powiązań pomiędzy sektorami. Dotowane będą m.in. . projekty z zakresu rolnictwa, turystyki na obszarach wiejskich oraz dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, czy też inwestycje w energię odnawialną.
Dofinansowanie przewidziane jest również na projekty związane z transferem wiedzy i innowacji oraz wspieraniem efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia w sektorach rolnym, spożywczym i leśnym na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu.
Start w biznesie
Z programu na lata 2007-2013 dofinansowanie na różnicowanie działalności w kierunku działalności nierolniczej oraz na tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw otrzymało ponad 31,5 tys. osób. Przyznano im łącznie ponad 3 mld zł, z czego 1,9 mld zł zostało już wypłacone osobom tworzącym firmy. Nowa edycja PROW, na lata 2014-2020 również przewiduje wsparcie m.in. na te cele. Kontynuowane będzie wspieranie dywersyfikacji w kierunku działalności pozarolniczej poprzez „Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej”. Łącznie zarezerwowano na ten cel 413,9 mln euro, czyli ok. 1,7 mld zł. Wysokość premii to 100 tys. zł. Będzie ona wypłacana w dwóch ratach – z czego pierwsza wyniesie 80 proc. tej kwoty. Premia może być przyznana osobom, które korzystają z poddziałania Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa, tego samego programu. W pozostałych przypadkach, aby ją otrzymać wnioskodawca będzie musiał spełnić następujące warunki:
● ubezpieczenie na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników z mocy ustawy i w pełnym zakresie jako rolnik, małżonek rolnika lub domownik,
● gospodarstwo rolne, w którym pracuje, ma wielkość ekonomiczną nie większą niż 15 tys. euro i położone jest w miejscowości należącej do gminy wiejskiej lub gminy miejsko – wiejskiej i miejskiej z wyłączeniem miejscowość, gdzie liczba mieszkańców przekracza 5 tys.,
● za rok poprzedzający rok złożenia wniosku o przyznanie pomocy przyznano płatność do gruntów rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, w którym pracuje.
Dodatkowym wymaganiem będzie, aby w wyniku dofinansowania utworzone zostało co najmniej jedno miejsce pracy w przeliczeniu średniorocznym, w co wlicza się również samozatrudnienie.
– Korzystając z doświadczeń we wdrażaniu działania Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw oraz mając na uwadze, że celem szczegółowym obecnego wsparcia jest m.in. tworzenie miejsc pracy, w kryteriach wyboru przewidziane są preferencje dla inwestycji zakładających utworzenie więcej niż jednego miejsca pracy – podkreśla Witold Katner.
Otrzymując premię na rozpoczęcie działalności, przedsiębiorca zobowiązuje się do podlegania ubezpieczeniu społecznemu na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych do dnia upływu okresu związania celem. Nie będzie też w tym okresie podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Zmianą w stosunku do poprzedniego programu jest wyłączenie możliwości wsparcia dla działalności w zakresie usług rolniczych. Na ten cel przewidziane jest odrębne wsparcie, przeznaczone dla doświadczonych firm.
Rozwój firm
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 przewiduje też dofinansowanie inwestycji służących rozwojowi istniejących już przedsiębiorstw – głównie mikro i małych oraz średnich. O dofinansowanie na świadczenie usług rolniczych ubiegać mogą się mikro i małe przedsiębiorstwa, prowadzące działalność w tym zakresie przez co najmniej dwa lata przed złożeniem wniosku. Maksymalna wysokość dofinansowania wynosi 500 tys. zł, przy czym jego udział w kosztach kwalifikowanych nie może przekroczyć 50 proc. Łącznie w programie zarezerwowanych jest na ten cel prawie 65 mln euro (ok. 270 mln zł).
– Wnioskodawca będzie musiał zadeklarować, że udokumentuje świadczenie usług rolniczych w wymaganym okresie. Taki wymóg jest zabezpieczeniem przed ryzykiem tworzenia sztucznych warunków w celu uzyskania wsparcia zakupu maszyn rolniczych, które przede wszystkim będą używane we własnym gospodarstwie rolnika. Na dotacje na taki cel przewidziana jest odrębna pula środków – podkreśla Witold Katner.
Mikro, małe i średnie firmy z terenów wiejskich mogą też liczyć na dofinansowanie 50 proc. wydatków związanych z przetwórstwem i marketingiem produktów rolnych. Łączna kwota na ten cel to ok. 693 mln euro (ok. 2,9 mld zł).
Przewidziane są tu trzy progi dotacji:
● dla jednego producenta od 100 tys. zł do 3 mln zł;
● dla związków grup producentów rolnych lub zrzeszeń organizacji producentów od 100 tys. zł do 15 mln zł;
● dla rolników rozpoczynających działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych od 10 tys. zł do 300 tys. zł.
W przypadku tej ostatniej grupy o wsparcie mogą wnioskować rolnicy lub ich domownicy podlegający ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie.
– Od kondycji przetwórstwa zależy w dużej mierze los rolnictwa. Mimo zdecydowanej poprawy konkurencyjności, uzasadnione jest kontynuowanie wsparcia dla dalszej poprawy jego innowacyjności. Wsparcie rozwoju przetwórstwa ma jeszcze jeden pozytywny wymiar – inicjuje mechanizm mnożnikowy, przyczyniając się do trwałego efektu w postaci wzrostu gospodarczego – mówi Witold Katner.
Specjalna pula środków w PROW 2014–2020 w wysokości niemal 403 mln euro (ok. 1,7 mld zł) zarezerwowana jest również na wsparcie tworzenia grup i organizacji producentów produktów rolnych. Mogą się o nie ubiegać nowe grupy lub organizacje, które powstały po 1 stycznia 2014 r. i działają na podstawie biznesplanu jako przedsiębiorstwa. Maksymalna kwota wsparcia to 500 tys. euro, będzie ona jednak uzależniona od wielkości przychodów netto grupy ze sprzedaży produktów wytworzonych w gospodarstwach rolnych jej członków w poszczególnych latach i sprzedanych odbiorcom niebędącym ich członkami. Wsparcie przyznawane będzie na okres 5 lat, maksymalny roczny poziom to 100 tys. euro w odniesieniu do wielkości produkcji sprzedanej w następujących proporcjach: 10 proc. za 1. rok, 8 proc. za 2. rok, 6 proc. za 3. rok, 5 proc. za 4. rok, 4 proc. za 5. rok.
Miejsca pracy
W ramach działania Leader , PROW 2014-2020 realizowane będą m.in. projekty, w ramach których osoby fizyczne rozpoczynające działalność gospodarcza oraz prowadzące taką działalność jak również małe przedsiębiorstwa będą mogły realizować inwestycje umożliwiające utworzenie co namniej jednego nowego miejsca pracy. Pomoc w wysokości do 300 tys. zł, w formie refundacji do 50% kosztów kwalifikowanych mogą otrzymać osoby zamieszkujące i prowadzące działalność gospodarczą w małych miejscowościach wiejskich oraz małe przedsiębiorstwa działające na terenach wiejskich (miejscowości gmin wiejskich, lub miejsko wiejskich i miejskich z wyłączeniem miejscowości, w których liczba mieszkańców przekracza 5 tys.). Wnioski będą przyjmowane przez Lokalne Grupy Działania, które będą oceniać m.in. zgodność zgłaszanego projektu z lokalną strategią rozwoju.
Gdzie po informacje
Rozwój obszarów wiejskich, sektora rybackiego i akwakultury
Fundusze europejskie
● punkty informacyjne funduszy europejskich
/>