Komplementariusze zapłacą składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. To odpowiedź ustawodawcy na próby uniknięcia skutków Polskiego Ładu. In plus jest to, że zmiana wejdzie od przyszłego roku.

Już tylko same zapowiedzi zmian, które miały wejść w życie w ramach Polskiego Ładu, spowodowały, że osoby prowadzące działalność gospodarczą zaczęły szukać sposobu na uniknięcie dodatkowych obciążeń składkowych. Chodziło oczywiście o nieopłacanie składki zdrowotnej na nowych, dużo kosztowniejszych dla przedsiębiorcy zasadach. Jako korzystna alternatywa jawiło się założenie spółki komandytowo-akcyjnej (dalej: SKA) i uzyskanie statusu komplementariusza - jeszcze w tym roku komplementariusze nie podlegają ani ubezpieczeniom społecznym, ani ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zgodnie z przewidywaniami ekspertów ustawodawca postanowił takim „optymalizacjom” zapobiec. Sytuacja komplementariuszy w SKA ulegnie zmianie od 1 stycznia 2023 r., kiedy to obejmie ich także definicja osoby prowadzącej pozarolniczą działalność zawarta w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Zmiany te wprowadził Polski Ład 2.0, tj. ustawa z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw. Spółka komandytowo-akcyjna, która zyskała na popularności w związku z Polskim Ładem, prawdopodobnie więc ponownie stanie się rzadkością.

Rodzaj pozarolniczej działalności

Obecnie art. 8 ust. 6 ustawy systemowej za prowadzącego pozarolniczą działalność uważa:
  • osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie ustawy - Prawo przedsiębiorców, lub przepisów szczególnych, z wyjątkiem osób korzystających z ulgi na start;
  • twórcę i artystę;
  • osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:
- w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
- z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;
  • wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;
  • akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;
  • osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów oświatowych.
!W przeciwieństwie do komplementariuszy w SKA ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu podlegają od dawna komplementariusze i komandytariusze w spółce komandytowej, ponieważ posiadają status wspólników tej spółki. Ubezpieczeniom nie będzie natomiast podlegał akcjonariusz w SKA.
Spółka komandytowo-akcyjna przestanie być opłacalna. Co teraz mają zrobić przedsiębiorcy?
Spółka komandytowo-akcyjna przestanie być opłacalna. Co teraz mają zrobić przedsiębiorcy?

Zobacz również
Osoby te podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu oraz wypadkowemu. Ubezpieczenie chorobowe jest dla nich dobrowolne. Opłacają one składki sami za siebie od zadeklarowanej podstawy wynoszącej nie mniej niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Z kolei podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe dla tych osób nie może przekraczać miesięcznie 250 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.
Takim samym zasadom od 1 stycznia 2023 r. będą podlegali także komplementariusze w SKA. Będą oni uznawani za osoby prowadzące „pozarolniczą działalność”, ale nie „pozarolniczą działalność gospodarczą”, co oznacza, że nie będą mieć prawa do preferencyjnych składek, tj. prawa do opłacania przez 24 miesiące składek od podstawy wynoszącej 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Nie będą oni mieli także prawa do skorzystania z ulgi na start, tj. nieopłacania składek na ubezpieczenie społeczne przez pierwsze sześć miesięcy prowadzenia działalności. Osoby te nie skorzystają również z małego ZUS Plus, a wiec kolejnej ulgi przeznaczonej dla prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, którzy osiągnęli niski przychód, mieszczący się w rocznym limicie ustawowym.
Obowiązek ubezpieczeniowy będzie dotyczył komplementariuszy od dnia wpisania spółki do Krajowego Rejestru Sądowego albo od dnia nabycia ogółu praw i obowiązków w spółce do dnia wykreślenia spółki z KRS albo zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności przez spółkę zostało zawieszone na podstawie ustawy - Prawo przedsiębiorców. Nie będzie przy tym mieć znaczenia, że komplementariusz posiadał udziały w spółce już przed 1 stycznia 2023 r. Artykuł 29 ustawy nowelizacyjnej (Polskiego Ładu 2.0) stanowi, że w przypadku komplementariusza w SKA, która została wpisana do KRS przed dniem wejścia w życie niniejszego przepisu, albo który nabył udziały w spółce przed tym dniem, obowiązek ubezpieczeń społecznych powstaje z dniem wejścia w życie niniejszego przepisu. Jak wynika z art. 40 pkt 3 ustawy nowelizacyjnej, art. 29 wchodzi w życie 1 stycznia 2023 r.

Ubezpieczenie zdrowotne

Komplementariusze w SKA zostaną objęci także ubezpieczeniem zdrowotnym. Będzie to wynikało z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (dalej: u.ś.w.) - zgodnie z tym przepisem obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi prowadzące działalność pozarolniczą. Skoro kategoria „osób prowadzących działalność pozarolniczą” od 1 stycznia 2023 r. będzie obejmować także komplementariuszy w SKA, będą oni podlegać także ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Jak zaznaczono w uzasadnieniu do Polskiego Ładu 2.0, podstawową regułą ubezpieczenia zdrowotnego jest opłacanie składki z każdego tytułu podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, a w ramach tytułu od każdego osiąganego przychodu. Z tego też powodu działalność prowadzona przez komplementariusza powinna podlegać uwzględnieniu w przypadku zbiegu z innymi rodzajami prowadzenia działalności pozarolniczej.
Od 1 stycznia 2023 r. rodzajem działalności, od której należy opłacać odrębnie zryczałtowaną składkę, będzie:
  • działalność gospodarcza prowadzona w formie jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;
  • działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki jawnej, będącej podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych;
  • działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki komandytowej;
  • działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki komandytowo-akcyjnej przez komplementariusza;
  • działalność gospodarcza prowadzona w formie prostej spółki akcyjnej przez akcjonariusza wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;
  • działalność wykonywana przez osoby, o których mowa w art. 81 ust. 2za.
Osoby te opłacają składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. od podstawy wynoszącej przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, które jest ogłaszane przez prezesa GUS, włącznie z wypłatami z zysku. Składka w nowej wysokości będzie obowiązywać od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku kalendarzowego.
Warto w tym miejscu wspomnieć, że w powyższym katalogu zaszła zmiana już 1 lipca 2022 r. Od tej daty bowiem dodano do niego działalność prowadzoną w formie prostej spółki akcyjnej. Akcjonariusz wnoszący do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług, podlega ubezpieczeniom społecznym już od 1 lipca 2021 r.
Jak wspólnik spółki jawnej
Spółka komandytowo-akcyjna to rodzaj spółki osobowej mającej na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Przy czym kodeks spółek handlowych odsyła w tym zakresie do przepisów dotyczących innych spółek. I tak:
• w zakresie stosunku prawnego komplementariuszy - zarówno między sobą, wobec wszystkich akcjonariuszy, jak i wobec osób trzecich, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy - odpowiednio mają zastosowanie przepisy dotyczące spółki jawnej;
• w pozostałych sprawach - zastosowanie mają odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia.
Odwołując się zatem do przepisów o spółce jawnej, można stwierdzić, że każdy wspólnik (komplementariusz) ma prawo reprezentować spółkę. Prawo to dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki i nie można go ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich.
Umowa spółki może jednak przewidywać, że wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo że jest on uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem. Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu.
Co ważne, wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku komplementariusza w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Nie ma jednak przeszkód, aby wnieść powództwo przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań powstałych przed wpisem do rejestru.
Podstawa prawna
•art. 8 ust. 6, art. 18a i art. 18c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1115)
•ustawa z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1265)
•ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2105; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1301)
•art. 29 i nast. i art. 125 i nast. ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1467)
•art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c, art. 81-82 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1265)
•art. 18 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 974)

poleca