Jamał II: pulapka zastawiona na Polskę?

I to jak najszybciej, bo rozbudowa infrastruktury gazowej połączonej z europejskim rynkiem jest koniecznością, nie tylko z powodu wiszących nad Polską drastycznych unijnych kar finansowych. To niezbędne do stworzenia konkurencyjnego rynku i wzmocnienia pozycji konsumentów – podkreśla ekspert.

– Budowa każdego nowego gazociągu jest istotna dla polskiego rynku gazowego, dla odbiorców końcowych, dla przedsiębiorstw handlujących gazem oraz dla firm, w przypadku których ten surowiec jest istotnym elementem produkcji, gdyż zwiększa bezpieczeństwo obrotu gospodarczego i dostępność do alternatywnego źródła energii. A co za tym idzie powoduje większą konkurencję i prowadzi do obniżki cen energii – tłumaczy Jerzy Kurella, doradca zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego ds. projektów energetycznych w rozmowie z Agencją Informacyjną Newseria.

Podkreśla, że strategicznym zadaniem Polski powinna być budowa infrastruktury przesyłowej i interkonektorów na granicy zachodniej i południowej, tak aby jak najściślej połączyć polski system gazowniczy z europejskim.

– Wydaje się również, że racjonalnym byłoby powrócenie do koncepcji budowy gazociągu z Norwegii, przez Danię, do Polski. Kiedyś terminal LNG dla niektórych był mrzonką, dziś kolejne źródło dywersyfikacji dostaw gazu do Polski i tej części Europy może się okazać w przyszłości realne – dodaje.

Rozbudowanie infrastruktury gazowej jest konieczne także dlatego, że Polska ma wieloletnie opóźnienia we wdrażaniu unijnych dyrektyw dotyczących gazu ziemnego, w tym przede wszystkim zapisów dotyczących liberalizacji rynku i utrzymywania regulowanych cen gazu dla odbiorców komercyjnych.

– Należy pamiętać, że propozycje Gazpromu to element gry politycznej i są pochodną strategicznych interesów państw i globalnych koncernów. Tak też trzeba traktować memorandum między gazowym gigantem a polską spółką EuRoPol Gaz – zaznacza Jerzy Kurella.

Powrót do koncepcji „Pieremyczki”

Co więcej tzw. „Jamał II" nie ma nic wspólnego z Jamałem II, który miał być drugą nitką w stosunku do gazociągu Jamal I wynikającego z Kontraktu Jamalskiego i umów zawartych pomiędzy Polską a Rosją oraz pomiędzy PGNiG a Gazpromem. Ta nitka łączy system Rosji i Niemiec.

– Druga nitka gazociągu jamalskiego, o którą Polska zabiegała na początku XXI wieku, miała przebiegać równolegle do pierwszej nitki gazociągu i tak też były prowadzone inwestycje EuRoPol Gaz – przypomina ekspert.

Natomiast najnowsza rosyjska propozycja to powrót do koncepcji tzw. „Pieremyczki”, czyli połączenia gazowego promowanego przez Gazprom jeszcze w latach 90-tych. Miało ono przebiegać przez Polskę, Słowację i Węgry na Zachód, by omijać Ukrainę, która w latach 80-tych stała się głównym krajem tranzytowym dla rosyjskiego gazu.

– Jeśli chodzi o kwestie biznesowe, projekt mógłby być potencjalnie korzystny dla Polski ze względu na możliwość pobierania opłat tranzytowych za przesył paliwa. Jednak warstwa polityczna dotycząca gry poważnych graczy, jakim jest Gazprom i Rosja, powoduje, że powinniśmy spojrzeć na tą inicjatywę z dużą ostrożnością. To nie znaczy, że projekt musimy odrzucić a priori jako niedobry dla Polski. Natomiast musielibyśmy więcej wiedzieć, jakie były założenia, które jemu przyświecały – podkreśla Jerzy Kurella.

Ekspert dodaje, że propozycja przebiegu tzw. „Jamału II” zaburza układ korytarzy gazowych północ-południe.

– Z planami powstania tego gazociągu może wiązać się pewna pułapka: czy mówimy tylko i wyłącznie o infrastrukturze, czy również z budową tego gazociągu wiążą się plany związane z odbiorem gazu – mówi doradca zarządu BGK.

Gdyby okazało się, że budowa gazociągu wiąże się z odbiorem przez Polskę surowca, który byłby przesyłany tą nitką, to oznaczałoby dalsze pogłębienie uzależnienia się od dostaw z Rosji. Zwłaszcza w sytuacji zastosowania zasady „take or pay", z jaką mamy do czynienia w Kontrakcie Jamalskim.

– Uzależnilibyśmy się jeszcze mocniej od Gazpromu bądź potencjalnie od innych graczy z rynku rosyjskiego jak Rosnieft czy Novatek, którzy mogliby wykorzystać swoje przepustowości na Jamale I do dostarczenia gazu dla swoich klientów lub spółek zależnych. Rosnieft i Novatek to kolejne istotne spółki funkcjonujące na rosyjskim rynku gazowniczym, które w ciągu najbliższych lat będą miały większe znaczenie niż Gazprom – mówi Jerzy Kurella.

Walka o dominację w regionie

Drugi scenariusz również nie wydaje się korzystny dla Polski.

– Jeśli byłby to wyłącznie gazociąg tranzytowy, mogłoby się okazać, że Polska nie będzie miała nic do powiedzenia, jeśli chodzi o transport i przesył błękitnego paliwa do innych krajów europejskich. I jako państwo moglibyśmy zostać wyizolowani z rynku gazowego. Istnieje zagrożenie, że po wybudowaniu tego typu gazociągu, mogłoby nastąpić wyłączenie z użytkowania dotychczasowego gazociągu Jamał I. Jest to jeszcze większe ryzyko niż pobór surowca na zasadach rynkowych z gazociągu nazwanego roboczo Jamał II – przestrzega Kurella.