Przepisy rozszerzają dokumentację niezbędną do przyznania zasiłku macierzyńskiego

Dotychczas przy ustalaniu uprawnienia do urlopu i zasiłku macierzyńskiego wypłacanego za okres odpowiadający urlopowi macierzyńskiemu, podstawowym dokumentem był skrócony odpis aktu urodzenia dziecka.

Zgodnie z art. 180¹ par. 1 kodeksu pracy w przypadku martwego urodzenia lub śmierci dziecka przed ukończeniem ośmiu tygodni życia pracownica ma prawo do urlopu macierzyńskiego w wymiarze ośmiu tygodni od dnia porodu, przy czym nie może on trwać krócej niż siedem dni od dnia zgonu dziecka. Na mocy art. 52 ust. 2 ustawy – Prawo o aktach stanu cywilnego, jeśli dziecko urodziło się martwe, nie sporządza się aktu zgonu, lecz akt urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe. Tym samym to właśnie akt urodzenia z odpowiednią wzmianką stanowił dotychczas podstawę do przyznania zarówno urlopu, jak i zasiłku macierzyńskiego w takiej sytuacji. Dokument ten wystawiany był na podstawie karty martwego urodzenia przekazywanej przez podmiot leczniczy oraz odpowiednie zgłoszenie – pisemne lub elektroniczne.

W przypadku gdy możliwe było ustalenie płci dziecka, a informacja ta została uwzględniona w karcie martwego urodzenia i następnie ujęta w akcie urodzenia, matce przysługiwało prawo do skróconego urlopu macierzyńskiego oraz zasiłku macierzyńskiego w wysokości 100 proc. podstawy jego wymiaru.

Wymienione regulacje dotyczące zasiłku macierzyńskiego odnoszą się nie tylko do pracownic, lecz także do wszystkich ubezpieczonych kobiet, które urodziły dziecko w okresie objętym ubezpieczeniem chorobowym.

Brak możliwości ustalenia płci dziecka

Dotychczasowe regulacje nie przewidywały jednak możliwości uzyskania prawa do urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego w sytuacji, gdy wskutek martwego urodzenia nie dało się określić płci dziecka, a tym samym sporządzić aktu urodzenia. W takich przypadkach niektóre osoby decydowały się na przeprowadzenie kosztownych i nierefundowanych badań genetycznych, aby ustalić płeć, jedynie w celu umożliwienia rejestracji martwego urodzenia w urzędzie stanu cywilnego. Badania te nie zawsze jednak dawały jednoznaczny rezultat, a ich wykonanie leżało wyłącznie w gestii rodziców, wnioskujących o wydanie karty martwego urodzenia.

W razie braku możliwości rejestracji martwego urodzenia kobieta nie mogła skorzystać z przysługującego innym matkom prawa do skróconego urlopu ani do zasiłku macierzyńskiego. W takich okolicznościach jedyną formą wsparcia pozostawał zasiłek chorobowy – w wysokości 80 proc. podstawy jego wymiaru – przysługujący za okres uznany przez lekarza za konieczny do powrotu do zdrowia (nie dłuższy niż 182 dni), bądź świadczenie rehabilitacyjne.

Konieczność zmiany

W związku z powyższym resort pracy postanowił zmienić obowiązujące w tym zakresie rozporządzenie. Nowelizacja ta wprowadziła rozwiązanie umożliwiające uzyskanie zasiłku macierzyńskiego niezależnie od możliwości ustalenia płci dziecka. W przypadku braku aktu urodzenia z odpowiednią adnotacją podstawę do przyznania prawa do świadczenia od 6 sierpnia 2025 r. stanowi zaświadczenie wystawione przez:

• lekarza posiadającego tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii,
• lekarza w trakcie specjalizacji w ww. dziedzinie,
• położną,

– sporządzone na podstawie dokumentacji medycznej.

Gdy dziecko urodzi się podczas pobytu za granicą

W przypadku urodzenia dziecka podczas pobytu poza granicami kraju, nadal wymaganym dokumentem do otrzymania zasiłku macierzyńskiego pozostaje skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub odpowiadający mu dokument zagraniczny, poświadczający fakt urodzenia wydany przez właściwy organ rejestrujący w danym państwie.

Jeżeli natomiast nie zostały sporządzone ani akt urodzenia, ani zagraniczny dokument potwierdzający urodzenie dziecka, konieczne jest przedłożenie zaświadczenia wystawionego przez zagraniczny podmiot leczniczy lub lekarza posiadającego tytuł specjalisty w zakresie położnictwa i ginekologii, lekarza w trakcie specjalizacji w tej dziedzinie bądź położną wykonującą zawód za granicą – potwierdzającego na podstawie dokumentacji medycznej martwe urodzenie niezależnie od czasu trwania ciąży.

Jak dotychczas dopuszcza się możliwość złożenia kopii powyższych dokumentów, o ile zostaną one potwierdzone za zgodność z oryginałem przez uprawnione podmioty. Jednocześnie zagraniczne zaświadczenie o martwym urodzeniu, wystawione przez podmiot wykonujący działalność leczniczą, lekarza lub położną, musi być przetłumaczone na język polski, zawierać pełną nazwę instytucji medycznej bądź imię i nazwisko osoby wystawiającej dokument, a także zostać opatrzone datą wystawienia oraz podpisem.

Zasiłek pogrzebowy

Przed zmianą przepisów, jeżeli nie można było określić płci dziecka martwo urodzonego, jego rodzicom nie przysługiwał zasiłek pogrzebowy. Od 6 sierpnia 2025 r. do wniosku o zasiłek pogrzebowy, w przypadku gdy nie zostanie sporządzony akt urodzenia dziecka, można dołączyć kartę zgonu (lub jej kopię) albo zaświadczenie lekarza posiadającego tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii, lekarza w trakcie odbywania specjalizacji w tej dziedzinie albo położnej o martwym urodzeniu, bez względu na czas trwania ciąży, wydane na podstawie dokumentacji medycznej. ©℗