Osoby, które straciły prawo do wcześniejszego świadczenia z racji pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, mogą zwiększyć swój kapitał początkowy o rekompensatę. Muszą jednak złożyć dokumenty potwierdzające 15 lat pracy przed 2009 r.
Czy ZUS sam policzy należną rekompensatę
W tym roku przechodzę na emeryturę. Ponieważ zabrano mi prawo do wcześniejszego świadczenia z racji pracy w szczególnych warunkach i podniesienia wieku emerytalnego, zostałam zmuszona pracować sześć lat dłużej niż moje starsze koleżanki zatrudnione na takich samych stanowiskach. Podobno mam prawo do specjalnej rekompensaty z tego tytułu. Czy ZUS sam mi ją wyliczy?
NIE
Osoby zainteresowane zwiększeniem świadczenia same powinny złożyć wniosek w tej sprawie. Te, które przechodzą na emeryturę, wypełniają druk ZUS Rp-1E. W takiej sytuacji konieczne jest wskazanie, że chce się otrzymać emeryturę z rekompensatą, zaznaczając odpowiedni kwadracik na wniosku. Brak oznaczenia pozbawia osobę zainteresowaną prawa do większego świadczenia. Natomiast osoby, które już złożyły wniosek o emeryturę, a wcześniej nie ubiegały się o takie świadczenie – same muszą napisać wniosek w tej sprawie. Występując o takie zwiększenie emerytury, obowiązkowo trzeba wpisać dane osobowe i numer pobieranego świadczenia. Konieczne jest także wskazanie, że ubiegamy się o ustalenie prawa oraz wysokości rekompensaty z tytułu utraty prawa do wcześniejszej emerytury z racji wykonywania pracy zakwalifikowanej jako praca w szczególnym charakterze. Niezbędne jest także zaznaczenie, że podstawą prawną żądania jest art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych. Należy także napisać, że praca była uznana za uprawniającą do wcześniejszej emerytury. O takie dodatkowe zwiększenie świadczenia mogą się ubiegać nauczyciele, dziennikarze, kierowcy, kolejarze, pracownicy sektora energetycznego, mechanicy, pracownicy zakładów chemicznych oraz petrochemii. Składając wniosek, warto powołać się np. na umowę o pracę potwierdzającą zatrudnienie na stanowisku w przeszłości uprawniającym do wcześniejszej emerytury. Dlatego warto szukać nowych dowodów mogących być podstawą do ponownego przeliczenia wysokości kapitału początkowego. Bo właśnie rekompensata jest dodatkiem do kapitału początkowego, chociaż uprawnienia do niej zostały zapisane w ustawie o emeryturach pomostowych, a prawo do jej ustalania zostało przyznane, poczynając od 1 stycznia 2009 r. Zaś kapitał początkowy był obliczany z datą 1 stycznia 1999 r.
Podstawa prawna
Art. 21, art. 23 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 965 ze zm.).
Par. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. nr 8, poz. 43 ze zm.).
Czy trzeba spełnić wszystkie warunki łącznie
Mój ojciec przez wiele lat pracował jako kierowca. Po zmianie przepisów okazało się, że nie będzie mógł przejść na wcześniejszą emeryturę. Obecnie ojciec kompletuje dokumenty do ZUS. Czy otrzymanie rekompensaty jest związane z koniecznością spełnienia ustawowych wymagań?
TAK
Prawo do zwiększenia świadczenia ma osoba, która utraciła możliwość przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po 31 grudnia 2008 r. – w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r. – podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie. Zainteresowany nie może też spełniać warunków uprawniających go do emerytury pomostowej. Wymagane jest, aby zainteresowany legitymował się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS. Co więcej, taka osoba nie może pobierać wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Rekompensata nie przysługuje też osobie, która ma ustalone prawo do emerytury pomostowej. Celem tego specjalnego wsparcia jest bowiem łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Polega ona na zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.
Podstawa prawna
Art. 2 pkt 5 oraz art. 21–23 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 965 ze zm.).
Wyrok TK z 25 listopada 2010 r., sygn. akt K 27/09.
Czy do starań wystarczą już raz zebrane dokumenty
W 2002 r. mój pracodawca przeprowadził wielką akcję zbierania od pracowników wniosków o ustalenie kapitału początkowego. Z tego też powodu zwróciłam się do moich byłych pracodawców, żeby dostarczyli mi zaświadczenia o wysokości zarobków. Świadectwa pracy miałam w domu. Teraz okazuje się, że od 2002 r. przepisy dotyczące kapitału początkowego zmieniły się kilka razy. A ostatnio moją kadrowa przyniosła mi stare umowy o pracę, gdzie jest bardzo precyzyjnie wskazane, co należało do moich obowiązków. Twierdzi bowiem, że bez nich ZUS mi nie policzy rekompensaty za utracone prawo do wcześniejszej emerytury. Czy do ustalenia prawa do rekompensaty nie powinny wystarczyć kiedyś złożone dokumenty?
NIE
Aby uzyskać prawo do rekompensaty, należy udowodnić, że do końca 2008 r. przepracowało się co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. I tu zaczynają się kłopoty. Wiele osób, składając przed 2009 r. wniosek o obliczenie wysokości kapitału początkowego, dostarczyło do ZUS zaświadczenie na druku Rp-7 potwierdzające wysokość zarobków oraz okresy zatrudnienia. Było tam także wskazane tylko ostatnie stanowisko pracy. Osoba ubiegająca się o rekompensatę powinna więc teraz do wniosku o emeryturę dołączyć świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wystawione przez pracodawcę, u którego była zatrudniona, lub przez jego następcę prawnego, na podstawie posiadanej przez ten podmiot dokumentacji osobowej. W praktyce okazuje się, że ZUS domaga się od osób składających wnioski o przyznanie rekompensaty dostarczenia umów o pracę, w których jest wpisany zakres obowiązków. Przy czym prawo do świadczeń uzasadniają okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu obowiązującym na danym stanowisku pracy. Inaczej jest w przypadku twórców. Osoba, która prowadziła własną działalność twórczą lub artystyczną, powinna przedstawić decyzję Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców,potwierdzającą okres i rodzaj tej działalności, o ile nie dostarczyła wcześniej tej decyzji dla celów ubezpieczeń społecznych.
Podstawa prawna
Art. 21 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 965 ze zm.).
Par. 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. nr 8, poz. 43 ze zm.).
Czy chorobowe będzie wliczone do rekompensaty
Przez 20 lat pracowałam jako dziennikarka w różnych redakcjach. W niektórych z nich byłam zatrudniona na pełnym etacie, w innych tylko na część. W czasie pracy w mediach urodziłam dziecko, które często chorowało. Czy ten cały okres będzie zaliczony przy ustalaniu prawa do rekompensaty?
NIE
Prawo do rekompensaty mają osoby, które pracowały przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ale nie nabyły z tego tytułu prawa do wcześniejszej emerytury. Przy ustalaniu tego okresu mogą zostać uwzględnione jedynie te, w których praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu. Nie zostaną natomiast zaliczone okresy niewykonywania pracy, za które wypłacono wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Podstawa prawna
Art. 32 i 33 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 887).
Art. 21–23 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 965 ze zm.).
Czy rekompensata należy się tylko do kapitału
Młodszy kolega z dawnego zakładu dostał dodatkowe kilkanaście tysięcy złotych do kapitału początkowego. I to tylko dlatego, że stracił prawo do wcześniejszej emerytury. Czy takie zwiększenie wypłaty przysługuje tylko młodszym pracownikom?
TAK
Rekompensata nie jest samoistnym świadczeniem, ale stanowi dodatek do kapitału początkowego i łącznie z nim podlega waloryzacjom. W efekcie powiększa podstawę obliczenia emerytury. Wysokość rekompensaty musi być określona w decyzji ustalającej wysokość emerytury. Jednak prawo do kapitału początkowego mają tylko osoby urodzone 31 grudnia 1948 r., które podlegały ubezpieczeniom społecznym przed 1 stycznia 1999 r. Z tego też powodu prawa do takiego zwiększenia kapitału początkowego nie mają osoby urodzone przed 1949 r., które otrzymały emerytury obliczane na starych zasadach.
Podstawa prawna
Art. 23 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 965 ze zm.).