Jak wyrównać podstawę wymiaru zasiłku do płacy minimalnej

Wzrosła ona jak co roku wraz z podwyżką najniższej pensji. Podstawę świadczeń trzeba dostosować do nowego minimum, nawet gdy pracownik od kilku miesięcy choruje bez przerw lub są one krótkie

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego (a także wynagrodzenia chorobowego oraz pozostałych zasiłków) pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Chodzi o wynagrodzenie, które stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, w tym chorobowe, pomniejszane o część składkową finansowaną przez ubezpieczonego (łącznie 13,71 proc.).

Zasady ogólne

Artykuł 45 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) zastrzega, że podstawa wymiaru zasiłku chorobowego (i pozostałych) z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. tego wynagrodzenia. Taka jest więc minimalna podstawa wymiaru zasiłku/wynagrodzenia chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze godzin.

Z komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej wynika dodatkowe wyjaśnienie, że podstawa wymiaru zasiłku, wraz ze składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, po pomniejszeniu o 13,71 proc. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy kwoty te trzeba odpowiednio zmniejszyć, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

Zatem podstawa wymiaru np. zasiłku chorobowego dla pracownika zatrudnionego na pełen etat może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę po odliczeniu składek społecznych (13,71 proc.), ale tylko wówczas, gdy wynagrodzenie stanowiące tę podstawę, razem ze składnikami niezmniejszanymi za czas choroby, jest równe lub wyższe od najniższej podstawy zasiłkowej obowiązującej dla pracowników pełnoetatowych. W takim przypadku podstawę wymiaru świadczenia chorobowego stanowi faktyczna podstawa, bez uwzględniania składników, do których pracownik zachowuje prawo przez cały czas.

Warto więc w tym miejscu przyjrzeć się przepisom prawa pracy dotyczącym wynagrodzenia. Otóż pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy ma zagwarantowane prawo do wynagrodzenia za pracę w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie określone w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące mu składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych, ale z wyłączeniem:

• nagrody jubileuszowej,
• odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
• wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
• dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej,
• dodatku za staż pracy,
• dodatku za szczególne warunki pracy.

Od 1 stycznia 2025 r. obowiązuje minimalne miesięczne wynagrodzenie za pracę w wysokości 4666 zł. Nie oznacza to jednak, że jest to płaca zasadnicza. Na pensję minimalną mogą się bowiem składać premie, dodatki, nagrody, wynagrodzenie w formie akordowej, prowizyjnej, godzinowej czy stałej stawce miesięcznej. Miesięcznie wieloskładnikowe pobory pracownika po zsumowaniu nie mogą być niższe od kwoty ustawowej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeśli takie wynagrodzenie nie zostałoby osiągnięte, pracownikowi przysługuje wyrównanie za każdą godzinę pracy. Takie ukształtowanie zarobków oraz prawo do poszczególnych składników w okresie absencji ma wpływ na to, jak będzie w konkretnym przypadku ustalana podstawa wymiaru zasiłków, a także wynagrodzenia chorobowego.

Ważne! Od 1 stycznia 2025 r. podstawa wymiaru zasiłków z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu 13,71 proc. tej kwoty, tj. od 4026,29 zł (4666 zł – 4666 zł × 13,71 proc.).

Hipotetyczna podstawa

Jeśli pracownik otrzymuje oprócz wynagrodzenia zasadniczego dodatkowe składniki, ale takie, które nie są pomniejszane za czas absencji, za które przysługują zasiłki, np. premie, dodatek za staż pracy, funkcyjny, to najpierw należy ustalić hipotetyczną podstawę wymiaru zasiłku, a potem porównać ją do minimalnej podstawy zasiłkowej.

Jeżeli podstawa ustalona z uwzględnieniem składników, do których pracownik zachowuje prawo np. mimo choroby, czyli ta hipotetyczna, jest równa lub wyższa od tej minimalnej ustawowej, to wówczas jako podstawę wymiaru zasiłku przyjmuje się faktyczne wynagrodzenie, bez składników dodatkowych, których nie wlicza się do podstawy zasiłkowej. Zgodnie bowiem z art. 41 ustawy zasiłkowej przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku.

Jeśli natomiast wszystkie składniki wynagrodzenia, łącznie z tymi niezmniejszanymi, nie dorównują podstawie minimalnej, to wówczas podstawę wymiaru zasiłku podwyższa się do kwoty tej minimalnej podstawy wymiaru, obliczonej jako różnica minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu 13,71 proc., i kwoty składnika, do którego pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, również po pomniejszeniu o część składkową. [przykład]

przykład

Składniki niezmniejszane

Zwolnione ze składek ZUS są składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku (par. 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe).

Powyższe zwolnienie można stosować po spełnieniu wszystkich wymienionych warunków. Przepisy ubezpieczeniowe nie określają, jak postąpić z rozliczeniem, jeśli zasiłek przysługuje za część miesiąca. Wiadomo jednak, że zwolniony ze składek pozostaje tylko ten jego ułamek, który przypada na okres poboru zasiłku. Trzeba więc policzyć tę wartość składnika, która podlega oskładkowaniu. Ze względu na brak odpowiedniego wzoru, który można byłoby zastosować w tym przypadku, przyjęło się, by wysokość składnika wynagrodzeniowego podzielić przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca, pomnożyć przez liczbę dni pobierania zasiłku/wynagrodzenia chorobowego, a następnie od wartości pełnego świadczenia odliczyć otrzymany wynik.

Zatem w opisywanym przykładzie za styczeń 2025 r. oskładkowaniu podlega dodatek służbowy w wysokości:

350 zł : 31 dni stycznia = 11,29 zł; 11,29 zł × 5 dni choroby = 56,45 zł

350 zł – 56,45 zł = 293,55 zł ©℗