Wprowadzone od 1 stycznia 2024 r. zmiany w zasadach rekompensaty dodatkowej pracy w służbie cywilnej ciągle budzą wątpliwości i wymagają wyjaśnień. W stanowisku z 17 lipca 2024 r. KPRM precyzyjnie wyłożył status głównego księgowego zatrudnionego w urzędzie w aspekcie wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych.
Stanowisko to ma jednak szerszy wydźwięk ze względu na jego ostatnią część, która ma charakter bardziej ogólny i wynika z niej, że wobec żadnego członka korpusu służby cywilnej – a więc zarówno pracowników, urzędników, jak i osób zajmujących wyższe stanowisko w służbie cywilnej – nie ma podstaw prawnych, aby zastosować uzupełniająco przepisy ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 878; dalej: k.p.) . Zatem w tym zakresie nie zadziała regulacja art. 9 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 409), zgodnie z którą w sprawach dotyczących stosunku pracy w służbie cywilnej, nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy k.p. i inne przepisy prawa pracy. KPRM przyjął, że regulacja ustawowa ma charakter kompleksowy, czyli wyczerpujący, i nie wymaga w ogóle stosowania przepisów z k.p., co jest ważną wskazówką do wykładni tych przepisów, gdyż w wielu punktach różnią się one od ogólnych zasad dotyczących godzin nadliczbowych.
Ze stanowiska KPRM wynika, że odmiennie od przepisów ogólnych kodeksu pracy, na mocy których osoby takie wchodzą w zakres pojęcia pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy – a więc przykładowo są stawiane na równi z zarządami w spółkach prawa handlowego – w przypadku korpusu służby cywilnej nie są to wyższe stanowiska w służbie cywilnej. Co więcej, ich pozycja nie będzie identyczna w każdym urzędzie, gdyż to z kolei zależy od ich statusu pracowniczego, a mogą być albo pracownikiem, albo urzędnikiem służby cywilnej. Zatem w pierwszym przypadku w zamian za wszystkie nadgodziny przysługiwałby im czas wolny w tym samym wymiarze albo wynagrodzenie. Natomiast w przypadku posiadania statusu urzędniczego główni księgowi mieliby prawo jedynie do rekompensaty za pracę:
- w nadgodzinach w porze nocnej, za co przysługiwałby im czas wolny w tym samym wymiarze albo wynagrodzenie oraz
- za pracę w niedziele i święta – w pierwszym przypadku przysługiwałby w zamian dzień wolny od pracy w najbliższym tygodniu, a za pracę w święto inny dzień wolny albo wynagrodzenie za czas przepracowany w tych dniach.©℗
Stanowisko KPRM z 17 lipca 2024 r. w sprawie nadgodzin głównego księgowego w służbie cywilnej
/>
Stanowisko głównego księgowego zostało zaklasyfikowane do grupy stanowisk średniego szczebla zarządzania w służbie cywilnej (nie jest to wyższe stanowisko w służbie cywilnej). Główny księgowy (jako członek korpusu służby cywilnej) podlega opisanym poniżej zasadom rekompensowania godzin nadliczbowych w zależności od posiadanego statusu pracowniczego (pracownika lub urzędnika) oraz stosowanego wobec niego systemu czasu pracy.
Ustawa o służbie cywilnej (art. 97 oraz art. 97a) umożliwia rekompensatę wypracowanych godzin nadliczbowych w formie czasu wolnego albo wynagrodzenia. Uzależnia jednak te uprawnienia od statusu pracowniczego w korpusie służby cywilnej, jaki dany pracownik ma:
• pracownikowi służby cywilnej za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego w godzinach nadliczbowych przysługuje czas wolny w tym samym wymiarze albo wynagrodzenie;
• urzędnikowi służby cywilnej za pracę w godzinach nadliczbowych wykonywaną w porze nocnej przysługuje czas wolny w tym samym wymiarze albo wynagrodzenie;
• urzędnikowi służby cywilnej, do którego jest stosowany system czasu pracy inny niż system weekendowy (w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta) za pracę w niedzielę przysługuje dzień wolny od pracy w najbliższym tygodniu, a za pracę w święto inny dzień wolny albo wynagrodzenie za czas przepracowany w tych dniach;
• osobie, która zajmuje wyższe stanowisko w służbie cywilnej (z wyłączeniem dyrektora generalnego urzędu i kierownika urzędu) za pracę w godzinach nadliczbowych wykonywaną na polecenie przełożonego (w porze nocnej, dniu wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy oraz niedzielę i święto albo w dniu wolnym udzielonym w zamian za pracę w niedzielę i święto) przysługuje czas wolny w tym samym wymiarze albo wynagrodzenie.
Należy również podkreślić, że ustawa o służbie cywilnej kompleksowo reguluje kwestię rekompensaty pracy w godzinach nadliczbowych. Z tego względu nie ma podstaw prawnych, żeby wobec członków korpusu służby cywilnej stosować regulacje zawarte w Kodeksie pracy. Zatem członkowi korpusu służby cywilnej zatrudnionemu na stanowisku głównego księgowego przysługuje rekompensata zgodnie z jego statusem pracowniczym (pracownik lub urzędnik).
