Śmierć bliskiej osoby to trudny moment dla rodziny, nie tylko z przyczyn emocjonalnych. Organizacja pogrzebu wiąże się z koniecznością poniesienia pewnych wydatków. Warto wiedzieć, że oprócz zasiłku pogrzebowego z ZUS, w niektórych przypadkach bliscy mogą otrzymać jeszcze odprawę pośmiertną. Kiedy przysługuje to świadczenie i kto je wypłaca?
O odprawie pośmiertnej mówi Kodeks pracy. Jest to świadczenie, które co do zasady ma zrekompensować utratę dochodów, jaka wynikła dla bliskich zmarłego w momencie jego zgonu. Odprawa jest zatem wypłacana przez pracodawcę, niezależnie od tego w jakim miejscu i z jakiej przyczyny nastąpiła śmierć pracownika.
Kiedy wypłacana jest odprawa pośmiertna?
Zgodnie z Kodeksem pracy prawo do odprawy przysługuje najbliższej rodzinie zmarłego, o ile zmarł on w okresie trwania stosunku pracy. Przepisy dopuszczają także przyznanie świadczenie po zakończeniu stosunku pracy, ale tylko wtedy, gdy śmierć nastąpiła w czasie, gdy były pracownik pobierał zasiłek z tytułu niezdolności do pracy z powodu istnienia choroby. Odprawa pośmiertna jest wypłacana niezależnie od zasiłku pogrzebowego. Komu konkretnie przysługuje? Uprawnieni się członkowie rodziny, którzy mogą ubiegać się o rentę rodzinną.
- Wdowiec, wdowa.
- Dzieci własne, zmarłego lub przysposobione do ukończenia 16. roku życia lub jeśli kontynuują naukę, do 25. roku życia.
- Wnuki i rodzeństwo przed osiągnięciem pełnoletniości, przyjęte na wychowanie i utrzymanie.
- Rodzice, jeśli są niezdolni do pracy, ukończyli 50 lat lub wychowują przynajmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionego do renty.
Odprawa pośmiertna przysługuje również w momencie, gdy zmarły pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym, macierzyńskim lub zwolnieniu chorobowym. Co istotne, w tym przypadku nie ma znaczenia staż pracy. Świadczenie należy się również wtedy, gdy umowa była zawarta na okres próbny lub gdy śmierć była wynikiem celowych działań. Jeśli zmarły pracował w kilku miejscach, rodzina może żądać odprawy od każdego z pracodawców.
Ile wynosi odprawa pośmiertna?
O ile staż pracy w danej firmie nie ma wpływu na to, czy rodzinie zmarłego przysługuje świadczenie, o tyle decyduje już o jego wysokości. Jak to wygląda w praktyce?
- Staż krótszy niż 10 lat - odprawa jest równa wynagrodzeniu za 1 miesiąc pracy.
- Staż powyżej 10 lat - odprawa jest równa wynagrodzeniu za 3 miesiące pracy.
- Staż powyżej 15 lat - odprawa jest równa wynagrodzeniu za 6 miesięcy pracy.
Do tego okresu zalicza się okres rozwiązania stosunku pracy oraz pobierania zasiłku z tytułu niezdolności do pracy z powodu choroby. Odprawa jest dzielona na równe części pomiędzy uprawnionych członków rodziny. Jeśli po zmarłym pozostał tylko jeden członek rodziny, przysługuje mu połowa wysokości odprawy. Warto wiedzieć, że to świadczenie nie zostanie przyznane, jeśli pracodawca ubezpieczył zmarłego pracownika na życie i w związku z tym jego rodzina otrzyma odszkodowanie z zakładu ubezpieczeniowego w wysokości co najmniej równej odprawie. Jeżeli jednak odszkodowanie jest niższe, pracodawca musi wypłacić różnicę.
Co z wynagrodzeniem po śmierci?
Jeśli śmierć nastąpiła w trakcie trwania stosunku pracy, zmarłemu przysługują także określone prawa majątkowe, w tym wynagrodzenie za pracę, która była świadczona przed zgonem. W takim przypadku pensja musi zostać wypłacona wymienionym wyżej członkom rodziny. Wysokość wynagrodzenia musi być proporcjonalna do przepracowanego okresu. Rodzina powinna także otrzymać nagrodę jubileuszową, inne dodatki, prowizje lub premie, które przysługiwały zmarłemu. Z wynagrodzenia i ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy pracodawca nie potrąca składek ZUS, jednak musi odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy.
W niektórych zakładach pracy mogą obowiązywać dodatkowe świadczenia, niezależne od odprawy pośmiertnej. Informacje na ten temat znajdują się w zakładowych źródłach prawa pracy.