Podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn ustala się jednorazowo, a nie w miarę wykonywania świadczeń. Nie zmienia tego okoliczność, że umowa renty została z czasem rozwiązana i żadne środki de facto nie zostały wypłacone – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Chodziło o kobietę, która zawarła z inną osobą umowę renty. Z umowy wynikało, że ma dostawać od czerwca 2018 r. do marca 2021 r. rentę w wysokości 800 zł miesięcznie. W maju 2018 r. kobieta złożyła zeznanie podatkowe SD-3, a fiskus ustalił jej zobowiązanie w podatku od spadków i darowizn.

Trzy miesiące później złożyła jednak korektę zeznania. Poinformowała, że umowa renty została rozwiązana i żadne środki z tego tytułu nie zostały wypłacone. Uważała więc, że wartość nabytego przez nią prawa wyniosła 0 zł.

Fiskus był innego zdania. Stwierdził, że samo już ustanowienie prawa majątkowego (w tym wypadku ustanowienie renty) powoduje powstanie obowiązku podatkowego. Zwrócił uwagę na to, że w umowie zostały wskazane czas jej wykonania oraz wartość świadczeń, dlatego podstawę opodatkowania należy ustalić na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Za bez znaczenia uznał to, czy i kiedy kobieta otrzymała poszczególne świadczenia rentowe.

Decyzję tę uchylił WSA w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 658/19). Uznał, że materiał dowodowy jest niekompletny i należy przeprowadzić dodatkowe postępowanie wyjaśniające.

Wyjaśnił, że dla powstania obowiązku podatkowego istotne znaczenie ma to, czy za dany okres powstało roszczenie o wykonanie świadczenia rentowego (płatnego na terytorium RP). Tym bardziej że – jak podkreślił sąd – dający rentę nie złożył oświadczenia woli w formie aktu notarialnego.

Sąd uznał, że jeżeli okaże się, iż świadczenie rentowe za dany miesiąc kobieta otrzymała terminowo poza granicami RP, to nie podlega ono opodatkowaniu. Jeśli natomiast okaże się, że kobieta nie otrzymała żadnego świadczenia, to fiskus powinien postępowanie podatkowe umorzyć.

Nie zgodził się z tym NSA. Sędzia Bogusław Woźniak zwrócił uwagę na to, że osoba, która ustanowiła rentę, zobowiązała się do wypłaty świadczenia na z góry określoną kwotę (800 zł) i przez wskazany okres (34 miesiące). – Zasadne jest więc ustalenie podstawy opodatkowania zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – stwierdził sędzia.

Wyjaśnił, że wartość powtarzających się świadczeń należy pomnożyć przez liczbę lat lub ich części.

NSA uznał zarazem, że skoro podstawę opodatkowania ustala się jednorazowo, a nie w miarę wykonywania świadczeń, to nie mają zastosowania wnioski WSA dotyczące możliwości wykonywania świadczeń na terenie innych państw niż Polska. ©℗

orzecznictwo

Podstawa prawna

Wyrok NSA z 7 września 2023 r., sygn. akt III FSK 2679/21