Jak obliczyć zasiłek choroby dla zleceniobiorcy, który otrzymał premię kwartalną

Zatrudniamy zleceniobiorcę, który od 10 stycznia 2023 r. do 30 czerwca był wynagradzany stawką godzinową w wysokości 23 zł, a od 1 lipca wynosi ona 24 zł/godz. Ponadto otrzymuje on premię kwartalną, która wynosi 10 proc. wartości zrealizowanej sprzedaży (za I kwartał – 1571,58 zł). Zleceniobiorca przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i został nim objęty od początku pracy, czyli od 10 stycznia. We wrześniu stał się niezdolny do pracy z powodu choroby i przysługuje mu zasiłek chorobowy. Zwolnienie lekarskie trwa 10 dni. W marcu br. zleceniobiorca chorował, przez co jego wynagrodzenie było niższe, ale nie uzyskał zasiłku z powodu trwania okresu wyczekiwania. Czy marzec przyjąć do obliczeń podstawy zasiłku? Jak obliczyć podstawę wymiaru zasiłku chorobowego?

odpowiedź

Zasiłek chorobowy z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przysługuje osobie niebędącej pracownikiem po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia. Zleceniobiorca jest objęty ubezpieczeniem chorobowym i zaliczył już okres wyczekiwania. Za wrzesień przysługuje mu więc zasiłek chorobowy. Na podstawę wymiaru zasiłku będzie się składało zarówno wynagrodzenie osiągnięte ze stawki godzinowej, jak i premia kwartalna w wysokości 1/5 kwot wypłaconych za I i II kwartał. Do podstawy należy przyjąć przychód po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. podstawy wymiaru składki chorobowej. Przychód za marzec należy uwzględnić w obliczeniach.

Dłuższy okres wyczekiwania

Osoba objęta ubezpieczeniem chorobowym dobrowolnie, a więc m.in. zleceniobiorca, nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni ciągłego ubezpieczenia. Jest to okres wyczekiwania na ten rodzaj zasiłku. Do okresu wyczekiwania zalicza się poprzednie okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, przysługującego w czasie trwania tytułu ubezpieczenia chorobowego, jest również traktowany jako okres ubezpieczenia chorobowego. Podobnie jest w przypadku okresu niezdolności do pracy z powodu choroby, za który ubezpieczony nie ma prawa do zasiłku chorobowego z powodu niewypracowania okresu wyczekiwania. Przy ustalaniu okresu wyczekiwania traktuje się go na równi z okresem ubezpieczenia chorobowego. Oznacza to, że okres choroby w marcu, z tytułu której zleceniobiorca jeszcze nie miał prawa do zasiłku, zalicza się jako okres ubezpieczenia.

Osoby niebędące pracownikami

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem, stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Przy ustalaniu podstawy wymiaru tego świadczenia uwzględnia się kwoty stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. tej podstawy wymiaru. Z kolei podstawę wymiaru składki chorobowej stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu umowy zlecenia, jeżeli odpłatność za jej wykonywanie określono kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się przychód uzyskany za okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, z którego tytułu przysługuje zasiłek. Za okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego uważa się także kolejne nieprzerwane okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu z tego samego tytułu (np. kolejne umowy zlecenia zawarte z tym samym zleceniodawcą, kolejne okresy prowadzenia działalności pozarolniczej) oraz okresy, między którymi wystąpiła przerwa przypadająca na niedzielę lub inny dzień ustawowo wolny od pracy. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12-miesięcznego okresu, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętny miesięczny przychód za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku dla wykonawcy zlecenia nie ma zastosowania zasada, zgodnie z którą z podstawy tej wyłącza się składniki wynagrodzenia, do których ubezpieczony zachowuje prawo w okresie pobierania danego zasiłku, jeżeli są one wypłacane za ten okres. Innymi słowy, u zleceniobiorcy do obliczenia podstawy zasiłkowej przyjmuje się wszystkie przychody oskładkowane (w faktycznej wysokości, bez uzupełniania), bez względu na to, czy są wypłacane za okres poboru zasiłku, czy też nie.

Aby ustalić wysokość podstawy wymiaru zasiłku ze zlecenia, należy zliczyć wynagrodzenie osiągnięte przez zleceniobiorcę za okres 12 miesięcy (bądź krótszy), a następnie uzyskaną w ten sposób kwotę podzielić przez liczbę miesięcy, w których to wynagrodzenie zostało osiągnięte, uzyskując w ten sposób przeciętny miesięczny przychód.

Składnik kwartalny w 1/12

Zleceniobiorca, o którym mowa w pytaniu, otrzymuje wynagrodzenie według stawki godzinowej oraz kwartalną premię zmienną wynikową. Wykonuje zlecenie od 10 stycznia 2023 r., więc podstawę zasiłkową należy ustalić z przychodu za okres od lutego do sierpnia, bo to są pełne miesiące ubezpieczenia. Styczeń należy wykluczyć ze względu na rozpoczęcie wykonywania pracy w trakcie miesiąca. Co ważne, osobom niebędącym pracownikami wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku również składniki przychodu, przysługujące za okresy kwartalne na zasadach takich, jak w przypadku pracowników. Oznacza to, że takie składniki jak np. premie wlicza się do przeciętnego miesięcznego przychodu przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, w wysokości stanowiącej 1/12 kwot wypłaconych zleceniobiorcy za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Jeżeli zleceniobiorca nie był zatrudniony przez okres czterech kwartałów poprzedzających powstanie niezdolności do pracy, premie i inne składniki za okresy kwartalne powinny być uwzględnione proporcjonalnie do liczby pełnych kalendarzowych miesięcy wykonywania zlecenia w tych kwartałach, z których składnik za okresy kwartalne podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku.

Który miesiąc wyłączyć

Jeżeli w okresie, z którego jest ustalana podstawa wymiaru zasiłku, przychód ubezpieczonego uległ zmniejszeniu wskutek niewykonywania pracy lub działalności w okresie pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego albo odbywania ćwiczeń wojskowych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego:

1) wyłącza się przychód za miesiące, w których ubezpieczony wykonywał pracę lub działalność przez mniej niż połowę miesiąca;

2) przyjmuje się faktyczny przychód za miesiące, w których ubezpieczony wykonywał pracę lub działalność przez co najmniej połowę miesiąca.

W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się przychód w faktycznej wysokości, bez uzupełniania.

przykład 1

przykład 2

Jeżeli w powyższym okresie przychód ubezpieczonego w każdym miesiącu uległ zmniejszeniu z wymienionych przyczyn, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się przychód za wszystkie miesiące (art. 50 ustawy zasiłkowej). Jeżeli natomiast zmniejszenie przychodu nie nastąpiło z powodu niezdolności i pobierania któregoś z wymienionych świadczeń zasiłkowych (lub odbywania ćwiczeń wojskowych), przychód za taki miesiąc jest włączany do podstawy zasiłkowej, bez względu na długość wykonywania pracy w takim miesiącu, w wysokości faktycznie wypłaconej. [przykład 2]

W opisywanej sytuacji

Załóżmy, że oprócz wynagrodzenia godzinowego zleceniobiorca otrzymał w okresie od lutego do sierpnia premie za I i II kwartał. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres od lutego do sierpnia 2023 r. powinna zostać wliczona premia kwartalna proporcjonalnie do liczby pełnych miesięcy kalendarzowych zatrudnienia w kwartałach poprzedzających zachorowanie, tj. w wysokości 1/5 sumy kwoty premii za I kwartał w części przypadającej na luty i marzec oraz premii za II kwartał.

Premia za I kwartał wyniosła 1571,58 zł, zatem część premii przypadająca za okres od lutego do marca wynosi: 1571,58 zł : 81 dni x 59 dni = 1144,60 zł.

Marzec 2023 r. podlega uwzględnieniu przy kalkulacji, ponieważ przychód za ten miesiąc został pomniejszony o okres chorobowy, ale niepłatny (brak prawa do zasiłku).

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za jeden dzień niezdolności do pracy stanowi jedna trzydziesta część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku. Załóżmy, że zleceniobiorca osiągnął w poszczególnych miesiącach przychody wskazane w tabeli.

Średni miesięczny przychód z tytułu wynagrodzenia: 16446,86 zł : 7 miesięcy = 2349,55 zł

Średnia kwota premii kwartalnej: 1/5 z 2975,80 = 595,16 zł

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego: 2944,71 zł (2349,55 zł + 595,16 zł)

Kwota zasiłku za 10 dni choroby:

2944,71 zł : 30 = 98,16 zł

98,16 zł x 80 proc. = 78,53 zł

78,53 zł x 10 dni = 785,30 zł

Warto zaznaczyć, że zleceniobiorców nie dotyczy prawo do najniższej podstawy wymiaru zasiłków w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu części składek społecznych ubezpieczonego. ©℗