Jaki zasiłek chorobowy przy małym ZUS plus

Prowadzę jednoosobowo działalność gospodarczą, z której od 1 września 2022 r. podlegam dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Do ubezpieczeń społecznych byłam zgłoszona z kodem tytułu 0510 00. Natomiast od 1 stycznia 2023 r. jestem zarejestrowana w ZUS pod kodem 0590 00, bo korzystam z ulgi mały ZUS plus. W 2023 r. obowiązuje mnie najniższa podstawa wymiaru składek społecznych według przychodów z 2022 r., która wynosi 2189,30 zł. Jednak zarówno w zeszłym, jak i w tym roku opłacam składki od wyższej zadeklarowanej podstawy wynoszącej 4000 zł. Zachorowałam w lipcu br. (14 dni) i mam prawo do zasiłku chorobowego. W jaki sposób ZUS ustali mi podstawę zasiłku? Nadmieniam, że choć prowadzę działalność od początku 2020 r., to do ubezpieczenia chorobowego przystąpiłam dopiero od 1 września 2022 r.

odpowiedź

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego za lipiec 2023 r. wyniesie 3269,61 zł.

Nabycie prawa do zasiłku chorobowego jest uwarunkowane posiadaniem stosownego stażu ubezpieczenia chorobowego zwanego okresem wyczekiwania. Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie. Do okresu tego ubezpieczenia wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Należy pamiętać, że osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, na swój wniosek, o ile są objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tego tytułu. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku w tej sprawie, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony. Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostało dokonane w terminie wyznaczonym do zgłoszenia, tj. siedem dni od daty rozpoczęcia wykonywania działalności (w przypadku przedsiębiorców). Ubezpieczonym prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym prawo do zasiłków i ich wysokość ustala i wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Jak obliczyć podstawę wymiaru

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Przez przychód należy tu rozumieć kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe ubezpieczonego np. przedsiębiorcy, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się przychód uzyskany za okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, z tytułu którego przysługuje zasiłek. Przy czym za okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego uważa się także kolejne, ciągłe okresy podlegania temu ubezpieczeniu z tego samego tytułu (np. kolejne okresy prowadzenia działalności pozarolniczej czy wykonywania współpracy) oraz okresy, między którymi co prawda wystąpiła przerwa, ale przypadła ona na niedzielę lub inny dzień ustawowo wolny od pracy. Zatem wysokość podstawy zasiłkowej wyznacza podstawa, od której przedsiębiorca odprowadzał składki chorobowe. Generalnie podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych oraz chorobowej osób prowadzących własną działalność stanowi zadeklarowana kwota, ale nie niższa niż:

• 60 proc. prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce przyjętego na dany rok kalendarzowy;
• 30 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę u korzystających z preferencyjnych składek społecznych;
• 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku i nie wyższa niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, ustalona indywidualnie wedle dochodu z działalności uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym (mały ZUS plus).

Ubezpieczony, który z tej ulgi korzysta, może zadeklarować jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne kwotę wyższą niż ta najniższa podstawa.

Wracając do sposobu obliczania podstawy zasiłkowej z działalności gospodarczej, należy wyjaśnić, że zastosowanie może tu mieć kilka wzorów. Różnice w stosunku do ogólnej zasady obliczania podstawy, tj. z 12 miesięcy, dotyczą tych osób, których niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 kalendarzowych miesięcy nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego poprzedzających miesiąc, w którym powstała ta niezdolność, oraz jako podstawę wymiaru składek społecznych, w tym chorobowej, wyznaczyły kwotę zadeklarowaną, a więc przewyższającą najniższą obowiązującą ustawowo dla danego tytułu podstawę tych składek.

U tych osób proces ustalania podstawy zasiłkowej zależy m.in. od tego, czy:

• ubezpieczony ma wcześniejszy okres ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu (np. stosunku pracy), przy czym przerwa w ubezpieczeniu chorobowym nie przekracza 30 dni;
• ubezpieczony nie ma wcześniejszego okresu ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu lub ma, ale przerwa w ubezpieczeniu przekroczyła 30 dni;
• niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia.

Oznacza to, że specyficzny sposób kalkulowania bazy zasiłku nie dotyczy osób prowadzących działalność pozarolniczą i:

• podlegających nieprzerwanemu ubezpieczeniu chorobowemu przez okres wynoszący co najmniej 12 miesięcy, poprzedzający miesiąc powstania niezdolności do pracy lub
• opłacających przez cały czas składki od najniższej podstawy wymiaru, tj. stanowiącej 30 proc. wynagrodzenia minimalnego lub 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, na dany rok kalendarzowy.

Choroba przed upływem 12 miesięcy

W przypadku gdy niezdolność do pracy ubezpieczonego, dla którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe stanowi zadeklarowana kwota, powstała po upływie pełnego kalendarzowego miesiącu ubezpieczenia chorobowego, a przed upływem 12 pełnych kalendarzowych miesięcy nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku stanowi suma:

• przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc., za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku;
• kwoty stanowiącej iloczyn jednej dwunastej przeciętnej miesięcznej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe (tzw. nadwyżki), po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc., za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku oraz liczby tych miesięcy.

Pełnym miesiącem kalendarzowym ubezpieczenia chorobowego dla ubezpieczonych niebędących pracownikami jest miesiąc, w którym ubezpieczenie rozpoczyna się od pierwszego dnia miesiąca. Zatem jako niepełny kalendarzowy miesiąc ubezpieczenia traktuje się miesiąc, w którym przed datą objęcia ubezpieczeniem przypada sobota lub dzień ustawowo wolny od pracy.

U czytelnika

Z opisu wynika, że osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, niemającą ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, obowiązuje w 2023 r. najniższa podstawa wymiaru składek społecznych uzależniona od przychodu (kod tytułu 0590 xx). Jednak osoba ta już od 1 września 2022 r., tj. od daty objęcia jej ubezpieczeniem chorobowym, opłaca składki od zadeklarowanej podstawy (4000 zł). W 2022 r. minimalna standardowa podstawa składkowa wynosiła 3553,20 zł, a od 1 stycznia 2023 r. podstawa ta wynosi 4161 zł, przy czym najniższa podstawa u czytelnika to według przychodu z 2022 r. – 2189,30 zł. Niezdolność do pracy powstała w lipcu 2023 r. Podstawę wymiaru przysługującego zasiłku chorobowego ZUS ustali z okresu wrzesień 2022 r. – czerwiec 2023 r. Okres ten nie obejmuje 12 miesięcy ciągłego ubezpieczenia, lecz jest krótszy. Wobec tego podstawę tę stanowi kwota 3269,61 zł.

Kwota ta została obliczona jako suma:

1) przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc.:

– miesięczna najniższa podstawa wymiaru składek za miesiące od września do grudnia 2022 r.: 3066,06 zł [3553,20 zł – 487,14 zł (3553,20 zł x 13,71 proc.)],

– miesięczna najniższa podstawa wymiaru składek za okres od stycznia do czerwca 2023 r.: 1889,15 zł [2189,30 zł – 300,15 zł (2189,30 zł x 13,71 proc.)],

– kwota przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc.: 2359,91 zł [(4 x 3066,06 zł) + (6 x 1889,15 zł) : 10],

2) iloczynu 1/12 przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe (nadwyżek), po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc., za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy:

– miesięczna kwota nadwyżek (kwot przewyższających miesięczną najniższą podstawę wymiaru składek, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc.):

– za miesiące od września do grudnia 2022 r. : 385,54 zł

[4000 zł – 3553,20 zł = 446,80 zł; 446,80 zł – 61,26 zł (446,80 zł x 13,71 proc.)],

– za okres od stycznia do czerwca 2023 r.: 1562,45 zł

[4000 zł – 2189,30 zł = 1810,70 zł; 1810,70 zł – 248,25 zł (1810,70 zł x 13,71 proc.)],

– przeciętna miesięczna kwota nadwyżek, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc., za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia chorobowego: 1091,69 zł [(4 x 385,54 zł) + (6 x 1562,45 zł) : 10],

– jedna dwunasta przeciętnej miesięcznej kwoty nadwyżek, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc., za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia: 90,97 zł (1091,69 zł : 12),

– iloczyn jednej dwunastej przeciętnej miesięcznej kwoty nadwyżek oraz liczby pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu: 909,70 zł (90,97 zł x 10).

Podstawa wymiaru zasiłku wynosi zatem 3269,61 zł (2359,91 zł + 909,70 zł).

Zasiłek za 14 dni choroby w lipcu:

3269,61 zł : 30 = 108,99 zł

108,99 zł x 80 proc. = 87,19 zł

87,19 zł x 14 dni = 1220,66 zł ©℗