Rekompensata z tytułu pracy w szczególnym charakterze należna także nauczycielom

Urodziłam się w 1962 r., legitymuję się ponad 35-letnim okresem składkowym i nieskładkowym. Od 1 września 1983 r. do 31 grudnia 2008 r. stale i w pełnym wymiarze pracuję w charakterze nauczyciela przedmiotów zawodowych. Nie mam ustalonego prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnym charakterze, a także nie mam ustalonego prawa do emerytury nauczycielskiej bez względu na wiek. Czy przysługuje mi rekompensata z tytułu pracy w szczególnym charakterze? Tak, w opisywanym przypadku ubezpieczonej przysługuje rekompensata.

Ustawa o emeryturach pomostowych (dalej: u.e.p.) wprowadziła rekompensaty dla osób, które pracowały przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ale nie nabyły z tego tytułu prawa do wcześniejszej emerytury. Rekompensata nie jest samoistnym świadczeniem pieniężnym. Stanowi ona dodatek do kapitału początkowego i łącznie z tym kapitałem podlega waloryzacjom, a w efekcie powiększa podstawę obliczenia emerytury. Wysokość rekompensaty jest wykazana w decyzji ustalającej wysokość emerytury.

Jako odszkodowanie

Rekompensata, która przysługuje pracownikowi w przypadku utraty prawa do wcześniejszej emerytury oraz przy niespełnieniu warunków do emerytury pomostowej, jest formą odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej (art. 2 ust. 5 u.e.p.). Rekompensata nie zostanie ustalona dla osób, którym już ustalono prawo do wcześniejszej emerytury w wieku niższym niż powszechny lub ustalono prawo do emerytury pomostowej (art. 16 i art. 21 ust. 2 u.e.p.).

Prawo do uzyskania rekompensaty mają osoby urodzone po 1948 r., które przed 1 stycznia 2009 r. wykonywały przez co najmniej 15 lat pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2008 r. (art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Przy ustalaniu 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą zostać uwzględnione jedynie okresy, w których praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie zostaną natomiast zaliczone okresy niewykonywania pracy, za które wypłacono wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Wysokość rekompensaty jest wyliczana według wzoru określonego w ustawie o emeryturach pomostowych. Jest ona uzależniona m.in. od:

• udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych wymienionych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS,
• długości okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
• obniżonego wieku emerytalnego określonego dla danego rodzaju pracy,
• wieku osoby ubiegającej się o rekompensatę, ukończonego na 31 grudnia 2008 r.

Jaka procedura

Osoba chcąca uzyskać rekompensatę powinna do wniosku o emeryturę dołączyć świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wystawione przez pracodawcę, u którego była zatrudniona, lub przez jego następcę prawnego, na podstawie posiadanej przez ten podmiot dokumentacji osobowej. Osoba, która wykonywała własną działalność twórczą lub artystyczną, powinna przedstawić decyzję Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców potwierdzającą okres i rodzaj tej działalności, o ile nie dostarczyła wcześniej tej decyzji dla celów ubezpieczeń społecznych.

ZUS ustala rekompensatę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przy obliczaniu emerytury przysługującej po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego. Nie należy więc wcześniej składać wniosku o obliczenie tej rekompensaty (art. 23 u.e.p.)

Rekompensata nie przysługuje osobie, która ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury pracowniczej, emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, emerytury górniczej, emerytury z tytułu wykonywania pracy górniczej, a także emerytury nauczycielskiej bez względu na wiek. Możliwość ustalenia rekompensaty wyklucza również przyznanie emerytury pomostowej lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. [przykłady 1 i 2]

przykład 1

przykład 2

Uwaga! Na ponowne rozpatrzenie przez Sejm czeka przyjęta przez Senat nowelizacja Karty nauczyciela, która przywraca nauczycielom prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę. Na rozpatrzenie przez Sejm czeka również przyjęta przez Senat nowelizacja u.e.p., na mocy której emerytury pomostowe będą przysługiwać także osobom, które nie mają stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 r. ©℗