Egzekucja długu z zasiłku będzie nieco łatwiejsza

Przy potrąceniu zaległości nie trzeba będzie wyodrębniać wynagrodzenia ze stosunku pracy czy zlecenia oraz świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Organizacyjnie w kontaktach z komornikiem to będzie jedna należność, ale mimo to kwoty wolne będą cały czas różne.

Wszystko za sprawą nowelizacji ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej: u.p.e.a.), która w dniu zamknięcia numeru czekała na publikację w Dzienniku Ustaw i ma wejść w życie 12 miesięcy od ogłoszenia. Jej cel to usprawnić działania wierzyciela i organu egzekucyjnego oraz zwiększyć skuteczność egzekucji. A jednym ze sposobów jest rozszerzenie definicji wynagrodzenia. Zgodnie z jej brzmieniem (obowiązującym po wejściu w życie nowelizacji) przez wynagrodzenie będzie się rozumiało wynagrodzenia oraz inne świadczenia pieniężne związane z pracą lub funkcją wykonywaną przez zobowiązanego na podstawie stosunku pracy oraz innej podstawie, jeżeli z tego tytułu zobowiązany otrzymuje okresowe świadczenia pieniężne, w tym świadczenia pieniężne przysługujące z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, wypłacane przez pracodawcę w okresie zatrudnienia, a także w okresie 12 miesięcy od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Zmiana w stosunku do obecnie obowiązującej wersji polega na rozszerzeniu tej definicji o świadczenia przysługujące na podstawie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Jak wskazują autorzy projektu nowelizacji, rozwiązanie to wyeliminuje konieczność dokonywania odrębnie zajęć egzekucyjnych wierzytelności ze stosunku pracy oraz ze świadczeń, które są wypłacane zobowiązanemu przez pracodawcę, u którego dokonano zajęcia wynagrodzenia za pracę, oraz zapewni ciągłość egzekucji. Sam zobowiązany poniesie zaś mniejsze koszty związane z egzekwowaniem zaległości (wydatki związane z doręczeniem korespondencji), które są zaspokajane przed należnością pieniężną. Dziś bowiem, gdy w jednym miesiącu wystąpi i praca, i świadczenie chorobowe, pracodawcy muszą przy egzekucji traktować te należności oddzielnie. Po zmianach zamiast dwóch zajęć egzekucyjnych będą obsługiwali tylko jedno, a co za tym idzie, będą dokonywali jednego przelewu albo będą zawiadamiali tylko raz organ egzekucyjny o przeszkodach w egzekucji. Nie oznacza to jednak, że między wynagrodzeniem np. ze stosunku pracy czy zlecenia a świadczeniem z ZUS postawiono w pełni znak równości. Samo potrącenie bowiem i ograniczenia z tym związane cały czas będą miały inną podstawę prawną, co oznacza, że do wynagrodzeń i zasiłków będą stosowane w tym względzie odrębne przepisy.

Oddzielne zasady

Z jednej strony bez zmian pozostał art. 9 par. 1 u.p.e.a., z którego wynika, że wynagrodzenie ze stosunku pracy podlega egzekucji w zakresie określonym w kodeksie pracy. Zgodnie zaś z par. 11 i 2 zasadę tę stosuje się odpowiednio do zasiłków dla bezrobotnych, dodatków aktywizacyjnych, stypendiów oraz dodatków szkoleniowych, wypłacanych na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, jak również do należności członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i członków ich rodzin z tytułu pracy w spółdzielni oraz wszystkich świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania. Nie stosuje się zaś tej zasady do wierzytelności członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych z tytułu udziału w dochodach spółdzielni przypadających im od wniesionych do spółdzielni wkładów.

Do art. 9 u.p.e.a. dodano jednak par. 5, z którego wynika, że świadczenie pieniężne przysługujące z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wypłacane przez pracodawcę podlega egzekucji w zakresie określonym w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna). Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu nowelizacji, dodawany przepis ma na celu uniknięcie wątpliwości co do potrąceń ze świadczeń chorobowych oraz zapewnienie tych samych zasad potrąceń niezależnie od tego, czy będzie wypłacał je pracodawca, czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Jest to rozwiązanie analogiczne do przewidzianego w art. 10 par. 3 u.p.e.a. Zgodnie z nim do egzekucji z rent przysługujących z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i z rent zasądzonych przez sąd lub ustalonych umową za utratę zdolności do pracy albo za śmierć żywiciela lub wypłacanych z dobrowolnego ubezpieczenia rentowego oraz do egzekucji ze świadczeń pieniężnych, przysługujących z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, stosuje się przepisy o egzekucji ze świadczeń przewidzianych w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (przepisy te zostały zastąpione przez ustawę emerytalną, o której wspominamy wyżej).

Ograniczenia w potrąceniach

W przypadku zasiłków należy się zatem odwołać do art. 140 ustawy emerytalnej. Zgodnie z jego ust. 1 potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:

• świadczeń alimentacyjnych, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 3 – do wysokości 60 proc. świadczenia;
• należności egzekwowanych związanych z odpłatnością za pobyt w domach pomocy społecznej, w zakładach opiekuńczo-leczniczych oraz w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych – do wysokości 50 proc. świadczenia;
• innych egzekwowanych należności – do wysokości 25 proc. świadczenia.

W kontekście egzekucji administracyjnej warto zwrócić uwagę na art. 140 ust. 2 pkt 1 ustawy emerytalnej. Zgodnie z nim w razie zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej albo egzekucji administracyjnych, gdy zajęte kwoty nie wystarczają na pokrycie egzekwowanych należności pieniężnych – organ rentowy uiszcza je, z uwzględnieniem pkt 2 (mówiącego o zbiegu egzekucji sądowych), na rzecz właściwego organu egzekucyjnego wskazanego w przepisach u.p.e.a. W razie powzięcia informacji o sporze co do właściwości organu egzekucyjnego w zakresie dalszego łącznego prowadzenia egzekucji kwoty potrącone ze świadczenia pozostają w depozycie ZUS do czasu rozstrzygnięcia sporu. Kwoty te są uiszczane w najbliższym możliwym technicznie terminie płatności po uzyskaniu informacji pochodzącej od organu właściwego do dalszego łącznego prowadzenia egzekucji.

Ograniczenia w egzekucji emerytur i rent, które będzie odpowiednio stosowało się w egzekucji administracyjnej także do zasiłków, to także kwoty wolne do potrąceń i egzekucji. Przypomnijmy, że od 1 marca 2023 r. wynoszą one:

• 272,78 zł – należności potrącane z tytułu odpłatności za pobyt w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych;
• 681,97 zł – egzekwowane należności alimentacyjne, należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego, należności likwidatora funduszu alimentacyjnego oraz należności z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej: należności alimentacyjne potrącone bezegzekucyjnie na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego;
• 900,22 zł – świadczenia wypłacane w kwocie zaliczkowej i kwoty nienależnie pobranych świadczeń, zasiłki wypłacone z tytułu pomocy społecznej, zasiłki i świadczenia wypłacone na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu;
• 1125,26 zł – należności egzekwowane inne niż: należności alimentacyjne, należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego, należności likwidatora funduszu alimentacyjnego oraz należności z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej, w tym koszty utrzymania w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych.

Zgodnie zaś z art. 141 ust. 1b ustawy emerytalnej, jeżeli po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych wysokość świadczenia jest niższa niż kwota świadczenia wolna od potrąceń i egzekucji, potrąceń i egzekucji się nie dokonuje. W razie zbiegu uprawnień do dwóch lub więcej świadczeń pieniężnych kwotę wolną od egzekucji i potrąceń ustala się od jednego – wyższego świadczenia. ©℗

poleca