Z tytułu urodzenia się dziecka rodzice mogą otrzymać różne świadczenia. Jednym z nim jest jednorazowa zapomoga, tzw. becikowe. Jakie warunki trzeba spełnić, aby je otrzymać? Ile ono wynosi?

Becikowe

Becikowe jest często mylone z innymi świadczeniami przewidzianymi w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.2022.615): dodatkiem z tytułu urodzenia się dziecka oraz fakultatywną jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia się dziecka wypłacaną przez samorząd gminny (czasami zwane becikowym gminnym). Nie jest ono tożsame z ww. świadczeniami i może być wpłacane niezależnie od nich.

Czym zatem jest becikowe? Jest to jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się żywego dziecka (art. 15b ust. 1 ww. ustawy).

Ustawa mówi o urodzeniu się żywego dziecka. Zgon dziecka nie powoduje utraty uprawnienia przysługującego osobom uprawnionym do otrzymania jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka, jeżeli dziecko urodziło się żywe (tak: decyzja SKO we Wrocławiu z 12.09.2006 r., SKO 4318/8/06).

Becikowe. Komu przysługuje świadczenie?

Becikowe przysługuje (art. 15b ust. 2 ustawy):

  • matce lub ojcu dziecka
  • opiekunowi prawnemu (osoba, której sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem)
  • opiekunowi faktycznemu dziecka (osoba, która przejęła opiekę nad dzieckiem i złożyła do sądu wniosek o adopcję dziecka).
Ważne: Przepisy wskazują, że świadczenie przysługuje matce lub ojcu dziecka. Zatem nie może być przyznane obojgu rodzicom, nawet jeżeli nie mieszkają razem.

Aby otrzymać świadczenie uprawnione osoby muszą jednak spełnić jeszcze określone kryteria. Jakie?

Becikowe. Kryterium dochodowe

Jednym z nich jest kryterium dochodowe. Becikowe może otrzymać jedna z ww. osób, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 1922,00 zł.

Co należy rozmieć przez dochód? Zajrzyjmy do definicji ustawowej.

Zgodnie z art. 3 ilekroć w ustawie jest mowa o dochodzie - oznacza to, po odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób:

  • przychody podlegające opodatkowaniu, pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne;
  • dochód z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
  • inne dochody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Będą to m.in. renty, dodatki kombatanckie, zasiłki chorobowe, alimenty na rzecz dzieci, stypendia doktoranckie, dochody uzyskane z gospodarstwa rolnego, świadczenie rodzicielskie, zasiłek macierzyński.

Przez dochód rodziny rozumie się natomiast sumę dochodów członków rodziny, zaś dochód członka rodziny to przeciętny miesięczny dochód członka rodziny osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy.

Specjalny zasiłek opiekuńczy 2023. Kto może otrzymać, ile wynosi?
Specjalny zasiłek opiekuńczy 2023. Kto może otrzymać, ile wynosi?

Zobacz również

Becikowe. Pozostawanie pod opieką medyczną

Kolejnym warunkiem jest pozostawanie przez kobietę pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu.

Ważne: Tego kryterium nie stosuje się do osób będących prawnymi lub faktycznymi opiekunami dziecka, a także do osób, które przysposobiły dziecko (art. 15b ust. 7)

Pozostawanie pod opieką medyczną potwierdza się zaświadczeniem lekarskim lub zaświadczeniem wystawionym przez położną.

W założeniu ma to zmotywować kobietę do dbania o siebie i dziecko w trakcie ciąży. W praktyce przepis ten nastręcza jednak wiele problemów. Przyjmy się zatem jak do tej kwestii podchodziły sądy.

Część z nich opowiadała się za rygorystycznym rozumieniem tego przepisu, zgodnie z którym przekroczenie terminu 10 tygodniowego dyskwalifikowało do otrzymania świadczenia. I to niezależnie od przyczyny. Jako przykład można podać wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 maja 2013 r. (I SA/Wa 2417/12), w którym wskazał on, że „przyczyny, dla których kobieta w ciąży nie pozostaje pod opieką medyczną w okresie nie później niż od 10. tygodnia ciąży, lecz dopiero w okresie późniejszym - nie mają żadnego znaczenia w sprawie przyznania świadczenia - jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka. Przepis art. 15b u.ś.r. jest jednoznaczny i nie przewiduje żadnego badania oraz ustalania przyczyn, które spowodowały nie dotrzymanie tego terminu”.

W ostatnich latach przeważa jednak korzystniejsza dla rodziców linia orzecznicza, zgodnie z którą należy brać pod uwagę indywidualne okoliczności sprawy. W takim tonie wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 22 listopada 2016 r. (SK 2/16). Stwierdził on bowiem, że przepis ten „powinien być rozumiany w ten sposób, że jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się żywego dziecka przysługuje także wówczas, gdy kobieta pozostawała pod opieką medyczną później niż od 10. tygodnia ciąży, a opóźnienie to wynikało z przyczyn od niej niezależnych”.

W tym miejscu warto przytoczyć również fragment uzasadnienia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy: „Wypełnienie obowiązku poddania się opiece lekarskiej przez przyszłą matkę i jej dziecko nie może być oceniane z pominięciem ustaleń, co do obiektywnych możliwości jego realizacji w terminie wskazanym przez ustawodawcę. Nie jest bowiem wykluczone, że z przyczyn niezależnych od woli i wiedzy kobiety nie będzie ona w stanie dochować określonego w art. 15b ust. 5 u.ś.r., terminu poddania się opiece medycznej. Przyczyn niezależnych od woli kobiety można upatrywać m.in. w braku możliwości uzyskania pomocy lekarskiej w terminie zakreślonym w art. 15b ust. 5, czy braku możliwości rozeznania przez kobietę stanu ciąży w ciągu pierwszych 10 tygodni z uwagi na uwarunkowania osobnicze, fizjologiczne lub zdrowotne. Mogą wystąpić także inne sytuacje obiektywnie uniemożliwiające kobiecie dochowanie wymogu pozostawania pod opieką lekarską. W pewnych przypadkach kobieta, której nie da się zarzucić braku troski o zdrowie własne i płodu, może zatem pozostawać pod opieką medyczną w terminie późniejszym, niż określony w art. 15b ust. 5 uśr ze względu na niezależne od niej czynniki” (Wyrok WSA w Bydgoszczy z 22.09.2021 r., II SA/Bd 662/21).

Becikowe. Ile wynosi świadczenie?

Z tytułu urodzenia się żywego dziecka przyznaje się jednorazową zapomogę w wysokości 1000 zł na jedno dziecko (art. 15b ust. 1)

Świadczenie jest przyznawane na każdego dziecko. Oznacza to, że w przypadku bliźniaków powinna być wypłacona kwota 2000 zł i analogicznie w przypadku większej liczby dzieci.

Becikowe. Kiedy należy złożyć wniosek?

Wniosek o wypłatę jednorazowej zapomogi składa się w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka, a w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka objętego opieką prawną, opieką faktyczną albo dziecka przysposobionego - w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka opieką albo przysposobienia nie później niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia. Wniosek złożony po terminie organ właściwy pozostawia bez rozpoznania (art. 15b ust. 3).

Kiedy nie przysługuje becikowe?

Jednorazowa zapomoga nie przysługuje, jeżeli:

członkowi rodziny przysługuje za granicą świadczenie z tytułu urodzenia dziecka,

osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało ustalone, na rzecz danego dziecka od jego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, chyba że:

  • rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,
  • ojciec dziecka jest nieznany,
  • powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,
  • sąd zobowiązał jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka,
  • dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach.