Rodziny z dziećmi, seniorzy, osoby niepełnosprawne, z zaburzeniami psychicznymi oraz bezdomne – to na zaspokajaniu ich potrzeb ma się koncentrować nowy system usług społecznych.
Pierwszym etapem jego wdrożenia jest przyjęcie przez rząd uchwały w sprawie Strategii rozwoju usług społecznych, polityki publicznej do roku 2030 (z perspektywą do 2035 r.). Ten dokument zakłada realizację procesu deinstytucjonalizacji, czyli przechodzenia od opieki zapewnianej w placówkach stacjonarnych, całodobowego pobytu, do opieki świadczonej w środowisku rodzinnym i społeczności lokalnej. Będzie on dotyczył osób potrzebujących wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, w szczególności ze względu na starszy wiek, niepełnosprawności, problemy z zakresu zdrowia psychicznego oraz bezdomność. Deinstytucjonalizacja ma spowodować, że będą mogły one niezależnie i bezpiecznie funkcjonować w miejscu zamieszkania tak długo, jak tego chcą. Z kolei w przypadku dzieci i młodzieży pozbawionych opieki rodzicielskiej chodzi o to, aby mogły zostać objęte opieką w warunkach rodzinnych lub do nich zbliżonych.
W strategii wskazano kilkanaście celów, które mają być osiągnięte w wyniku jej realizacji. I tak, dokument zakłada podejmowanie działań zapobiegających umieszczaniu dzieci w pieczy zastępczej, zwiększenie udziału rodzinnych form pieczy zastępczej w jej sprawowaniu – w szczególności mają być rozwijane rodziny zastępcze zawodowe zajmujące się dziećmi niepełnosprawnymi. Nastąpi też zmiana funkcjonowania placówek, w których przebywają dzieci, w tym głównie domów pomocy społecznej i domów dziecka, w ten sposób, że będą one zapewniać opiekę krótkoterminową, turnusową oraz usługową dla środowiska lokalnego.
Kolejne cele strategii, które są związane z seniorami, to standaryzacja przeznaczonych dla nich usług, wspieranie rodzin, które zajmują się starszymi osobami, rozwijanie środowiskowych form opieki nad nimi oraz kadr, które będą dla nich świadczyć usługi. Natomiast w przypadku osób niepełnosprawnych dokument przewiduje ich włączenie społeczne oraz położenie nacisku na niezależne życie, co ma być możliwe dzięki stworzeniu systemu wsparcia ludzi z dysfunkcjami zdrowotnymi i ich rodzin, prowadzeniu działań, które mają zapobiegać umieszczaniu w placówkach całodobowego pobytu, usamodzielniania tych, którzy w nich przebywają, oraz rozwijania mieszkalnictwa wspomaganego.
Następnymi grupami, których sytuację ma poprawić rządowa strategia, są osoby z zaburzeniami psychicznymi oraz bezdomne. W odniesieniu do tych pierwszych dokument mówi o utworzeniu systemu koordynacji oraz standaryzacji usług społecznych, co ma ograniczyć konieczność korzystania z opieki całodobowej. Zmiany obejmą też sposób działania stacjonarnych placówek dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Z kolei dla osób bezdomnych strategia również przewiduje wdrożenie systemu koordynacji i standaryzacji usług, a także opracowanie i wprowadzenie w życie rozwiązań na rzecz przejścia ze wsparcia oferowanego przez placówki do pomocy w formie mieszkaniowej.
Przy realizacji powyższych celów strategia zakłada szeroką współpracę administracji rządowej z samorządami oraz sektorem pozarządowym. Będzie ona finansowana z pieniędzy budżetu państwa oraz funduszy unijnych.
