Termin przedawnienia należności z tytułu dofinansowania wynagrodzeń osób niepełnosprawnych określają przepisy krajowe, a nie rozporządzenie unijne. W tym zakresie powinna obowiązywać ordynacja podatkowa, która wyznacza pięcioletni termin przedawnienia – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Sprawa dotyczyła zwrotu dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, którego zażądał Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) od jednego z okręgów Polskiego Związku Niewidomych (PZN). Z przeprowadzonej kontroli i późniejszych ustaleń w postępowaniu administracyjnym wynikało, że za październik 2012 r. PZN nie opłacił w terminie składek ZUS i składki zdrowotnej. PFRON wezwał więc związek do zwrotu całości dofinansowań za ten miesiąc w terminie trzech miesięcy.
Związek odwołał się od tej decyzji, twierdząc, że składki zostały opłacone z zaledwie kilkudniowym opóźnieniem. Podniósł też kwestię przedawnienia, który zgodnie z art. 70 ordynacji podatkowej wynosi pięć lat. Kluczową kwestią było to, że PFRON wydał decyzję dopiero we wrześniu 2018 r., a zaległości składkowe miały miejsce w październiku 2012 r., czyli prawie sześć lat wcześniej.
Fundusz oddalił odwołanie i utrzymał decyzję. Argumentował, że powołany przepis ordynacji podatkowej nie ma tu zastosowania i należy przyjąć termin wynikający z art. 15 ust. 1 unijnego rozporządzenia nr 659/1999 z 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (przepisu dotyczącego przyznawania pomocy publicznej w państwach UE; obecnie jest to art. 88 wersji skonsolidowanej Traktatu WE). Wskazuje on 10-letni okres przedawnienia w sprawach dotyczących wsparcia publicznego pracodawców.
Inne spojrzenie miały jednak sądy administracyjne: najpierw stołeczny WSA uwzględnił skargę PZN i uchylił decyzję PFRON, następnie skargę kasacyjną prezesa funduszu oddalił ostatecznie Naczelny Sąd Administracyjny.
Sędzia Piotr Pietrasz podkreślił, że chyba jest to pierwszy przypadek, gdy organ administracyjny próbował zastosować w sprawach dotyczących wsparcia publicznego pracodawcy przepisy wspólnotowe, decydując się na zastosowanie art. 15 rozporządzenia nr 659/1999, w kontekście motywu 14 rozporządzenia. Wskazuje on, że do celów pewności prawnej właściwe jest przyjęcie 10-letniego okresu przedawnienia w odniesieniu do pomocy przyznanej bezprawnie, po którego upływie nie jest możliwe nakazanie windykacji.
– Tyle że przepis ten należy odczytywać jako adresowany do organów wspólnotowych, w szczególności do Komisji Europejskiej, a nie do sądów i organów krajowych. Wyraźnie wskazał na to Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 5 marca 2019 r. (sygn. akt C-349/17). To oznacza, że terminy przedawnienia w zakresie spraw krajowych o dofinansowania powinny być uregulowane przez przepisy prawa krajowego – wskazał sędzia.
Skoro trzeba oprzeć się na normach prawa krajowego, należy ustalić, który z przepisów ma tu zastosowanie. Niestety ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 573 ze zm.) nie odpowiada bezpośrednio na to pytanie i trzeba odwołać się do innych unormowań. NSA wskazał, że co prawda art. 66 ustawy o rehabilitacji niepełnosprawnych odsyła do przepisów kodeksów cywilnego i pracy, ale w zakresie dotyczącym spraw związanych z wykorzystaniem środków publicznych obowiązuje także ustawa o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305 ze zm.), a konkretnie jej art. 67, który odsyła do zastosowania przepisów działu III ordynacji podatkowej dotyczących zobowiązań podatkowych. I właśnie w tym dziale znajduje się art. 70 ordynacji podatkowej, który określa pięcioletni termin przedawnienia.
W ten dość skomplikowany sposób ustalono więc, że w wypadku dofinansowań wynagrodzeń osób niepełnosprawnych z PFRON należy zastosować jednak przepisy o pięcioletnim przedawnieniu podatkowym. ©℗
ORZECZNICTWO
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 grudnia 2021 r., sygn. akt I GSK 928/21 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
