Subskrybuj nas na Youtube
Brakuje mi kilku lat do emerytury, ale nikt nie chce dać mi pracy z ubezpieczeniem. Czy gdyby coś mi się stało – miałbym na przykład wypadek, to czy otrzymałbym rentę – pyta pan Zbigniew. – Czy nadal ZUS, przyznając to świadczenie, wymaga, by od ostatniego ubezpieczenia nie minęło więcej niż 18 miesięcy – pyta czytelnik.
/>
Renta jest świadczeniem z ubezpieczenia społecznego przeznaczonym dla osób chorujących, które nie mogą podjąć żadnej pracy. Podstawowym kryterium jest więc uznanie kogoś przez lekarza za częściowo lub całkowicie niezdolnego do pracy. Nie jest ważne, na co i jak ciężko jest chory, lecz stwierdzenie, czy choroba uniemożliwia wykonywanie jakiejkolwiek pracy. O przyznaniu bądź odrzuceniu prawa do świadczenia decyduje lekarz orzecznik po zbadaniu osoby zainteresowanej i na podstawie zgromadzonej dokumentacji medycznej.
Drugi ważny warunek dający przepustkę do renty to staż ubezpieczeniowy, czyli wymagany okres składkowy i nieskładkowy. Wymagany staż uzależniony jest od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy. Dla osoby do 20. roku życia nie może być niższy niż rok; od 20 do 22 lat – nie krótszy niż dwa lata; w przypadku osoby od 22 do 25 lat – trzy lata; a dla osób z przedziału wiekowego 25–30 lat – przynajmniej cztery lata. Najdłuższy jest dla ludzi po trzydziestce – nie mniej niż pięć lat.
Osoby, u których niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30. roku życia, muszą udokumentować co najmniej pięcioletni okres składkowy i nieskładkowy, który musi przypadać w ciągu ostatnich dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. To znaczy, że gdyby pan Zbigniew zachorował w tym roku i w tym roku złożył wniosek o rentę, to w okresie od 2005 roku do roku bieżącego powinien mieć przepracowane pięć lat (chodzi o lata składkowe i nieskładkowe).
Do lat składkowych wlicza się m.in.: pracę i inną działalność zawodową, ale tylko tę podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, czynną służbę w Wojsku Polskim, służbę w policji, w Straży Granicznej, w Służbie Więziennej czy w Służbie Celnej, działalność gospodarczą. A także okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub innych świadczeń z Funduszu Pracy. Z kolei zasiłki z ubezpieczenia społecznego (chorobowy, opiekuńczy) bądź świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek przedemerytalny i świadczenie przedemerytalne traktowane są jako okresy nieskładkowe. Tak samo nauka w szkole wyższej.
Przy ustalaniu prawa do renty oraz obliczaniu jej wysokości okresy nieskładkowe nie mogą przekraczać 1/3 okresów składkowych. Jeśli zabraknie lat składkowych i nieskładkowych, do okresu wymaganego do ustalenia prawa do renty można doliczyć okres uzupełniający, tj. pracę w gospodarstwie rolnym, pod warunkiem że była za nią opłacona składka na ubezpieczenie.
Kolejnym warunkiem, jaki należy spełnić, jest czas, w którym pojawiła się niezdolność do pracy. Musi to być okres, kiedy zainteresowany wykonywał pracę zarobkową, co jest związane z podleganiem ubezpieczeniu, lub przebywał na zwolnieniu lekarskim czy pobierał zasiłek dla bezrobotnych. A więc w czasie okresów składkowych i nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od zakończenia tych okresów. Wyjątkowo wymóg ten nie musi być spełniony, jeśli osoba starająca się o rentę spełnia warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego oraz posiada co najmniej 20-letni w przypadku kobiety i 25-letni w przypadku mężczyzny okres składkowy i nieskładkowy.
Uwaga
Niezdolna do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do jej wykonywania z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie ma szans na odzyskanie tej zdolności po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolna do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, częściowo niezdolna – ta, która w stopniu znacznym utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Zaś niezdolny do samodzielnej egzystencji jest ten, kto wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.
PORADA EKSPERTA
Warunku dotyczącego posiadania pięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego w ciągu dziesięciolecia poprzedzającego dzień zgłoszenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy (lub dzień powstania niezdolności do pracy) nie wymaga się od osób całkowicie niezdolnych do pracy, które udokumentowały – w przypadku kobiety co najmniej 25-letni, a w przypadku mężczyzny co najmniej 30-letni – okres składkowy. Data powstania niezdolności do pracy nie ma w tym przypadku znaczenia.
Jeśli ubezpieczony nie może wykazać się wymaganym dla niego stażem uzależnionym od wieku, warunek uważa się za spełniony, jeśli został on zgłoszony do ubezpieczenia społecznego przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy (bez przerwy bądź z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy) posiadał okresy składkowe i nieskładkowe.
Przepisy umożliwiają przyznanie prawa do renty, gdy nie został udowodniony okres składkowy i nieskładkowy w przypadku, jeśli orzeczona niezdolność do pracy (całkowita lub częściowa) jest skutkiem wypadku w drodze do pracy lub z pracy, który zdarzył się po 31 grudnia 2002 r.
Podstawa prawna
Art. 57–64 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).