Zbliża się czas dodatkowego świadczenia dla emerytów i rencistów na podstawie ustawy o kolejnym w 2021 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów – a więc tzw. czternastej emerytury. Podobnie jednak jak tzw. trzynasta emerytura świadczenie to, poza potoczną nazwą, z emeryturą nie ma nic wspólnego. Jest to bowiem świadczenie o charakterze socjalnym, które nie jest zależne od składek, nie jest też finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ale z Funduszu Solidarnościowego. Aby je otrzymać, trzeba mieć na 31 października 2021 r. prawo do jednego z m.in. następujących świadczeń:
  • świadczenie emerytalno-rentowe z ustawy o emeryturach i rentach z FUS (emerytura, renta z tytułu częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy, renta socjalna),
  • świadczenie emerytalno-rentowe przyznane na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników,
  • świadczenie o charakterze emerytalno-rentowym przyznane na podstawie przepisów o zabezpieczeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych,
  • renta z ubezpieczenia wypadkowego,
  • renta socjalna,
  • świadczenie przedemerytalne i zasiłek przedemerytalny,
  • emerytura pomostowa.
Pełny katalog świadczeń uprawniających do czternastej emerytury został określony w art. 2 wspomnianej ustawy o kolejnym w 2021 r. dodatkowym świadczeniu. Świadczenie przysługuje w wysokości:
  • najniższej emerytury, dla osób, których wysokość świadczenia, przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, nie przekracza kwoty 2900 zł;
  • najniższej emerytury pomniejszonej (w uproszczeniu) o kwotę, o jaką przekroczono 2900 zł.
Dodatkowe świadczenie przysługuje osobom, którym przyznano jedno z wymienionych świadczeń na najpóźniej 31 października 2021 r., ale z zastrzeżeniem, że świadczenie to nie może być zawieszone. Dla potencjalnych beneficjentów czternastki oznacza to, że jeśli chcą ją otrzymać, muszą złożyć wniosek o np. emeryturę właśnie w październiku. Dotyczy to osób, które albo już ukończyły, albo w październiku ukończą wiek emerytalny, ale jeszcze nie wystąpiły o emeryturę. Zgodnie bowiem z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wypłaca się, poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Zgłoszenie wniosku w październiku, nawet jeśli decyzja nie zostanie wydana w tym miesiącu, pozwoli na otrzymanie czternastki. Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 3 ustawy prawo do czternastki podlega ponownemu ustaleniu, jeżeli się okaże, że na 31 października 2021 r. prawo do świadczenia uprawniającego do jej pobrania nie istniało, podlegało zawieszeniu lub przysługiwała wypłata tego świadczenia. Zasada ta działa także w drugą stronę – jeśli okaże się, że np. emerytura, choć przyznana, podlega zawieszeniu, to świadczeniobiorca będzie musiał otrzymaną czternastkę zwrócić.
Z kolei ci, którzy co prawda prawo do emerytury już uzyskali, ale ją zawieszono z powodu nierozwiązania umowy z ostatnim pracodawcą, u którego byli zatrudnieni przed uzyskaniem praw emerytalnych, czternastki nie otrzymają. Rozwiązanie umowy o pracę ze skutkiem po 31 października 2021 r. także nie pozwoli na otrzymanie dodatkowego świadczenia.
Rodzina nie odziedziczy
Do czternastej emerytury stosuje się odpowiednio m.in. przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Nie ma jednak zastosowania art. 136, zgodnie z którym w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenia określone ustawą, świadczenia należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku ‒ małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku ‒ innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu pozostawała ta osoba.
Podstawa prawna
•ustawa z 21 stycznia 2021 r. o kolejnym w 2021 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz.U. poz. 432)
•art. 129 ust. 1, art. 26 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 291; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1621)
•art. 6 ust. 1 pkt 6‒8 oraz art. 49, art. 50 i art. 52 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1205)