Przepisy dotyczące pracowniczych planów kapitałowych zostaną uszczegółowione. Sejm 16 maja przyjął bowiem przygotowaną przez rząd nowelizację ustawy o pracowniczych planach kapitałowych. 28 maja została ona rozpatrzona przez izbę wyższą parlamentu i obecnie czeka na podpis prezydenta. Nowe regulacje mają wejść w życie po 14 dniach od ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. A to oznacza, że przedsiębiorcom zatrudniającym co najmniej 250 osób, którzy już od 1 lipca będą zobowiązani do utworzenia PPK, zostanie niewiele czasu na zapoznanie się z nimi. Z myślą szczególnie o nich przygotowaliśmy tabelaryczne zestawienie najważniejszych zmian.
Nowości w ustawie o pracowniczych planach kapitałowych
Tak jest Tak będzie
1. Definicja osób zatrudnionych (nowy art. 2 ust. 1 pkt 18 lit. f) Za osoby zatrudnione uznaje się osoby będące pracownikami, nakładcami, zleceniobiorcami i wykonujące umowy agencyjne, a także członków rad nadzorczych oraz członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych. Za osoby zatrudnione uznane będą także osoby będące m.in. pracownikami, zleceniobiorcami czy wykonujące umowy agencyjne, które przebywają na urlopach wychowawczych lub pobierają zasiłek macierzyński / w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Dzięki tej zmianie podmioty zatrudniające m.in. nie będą musiały zawierać umów o prowadzenie PPK na rzecz tych osób w różnych terminach, po powrocie poszczególnych osób z urlopów.
2. Definicja wynagrodzenia (art. 2 ust. 1 pkt 40) Za wynagrodzenie uznaje się podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe uczestnika PPK, przy czym nie bierze się pod uwagę podstawy wymiaru składek osób przebywających na urlopie wychowawczym oraz pobierających zasiłek macierzyński / w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Od wysokości wynagrodzenia zależy m.in. wysokość wpłat podstawowych i dodatkowych do PPK. Do dotychczasowej definicji dodaje się zastrzeżenie, że do podstawy wymiaru składek nie będzie stosowane ograniczenie, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 300). Chodzi o tzw. limit 30-krotności podstawy wpłat do PPK, czyli kwotę odpowiadającą 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, powyżej której nie pobiera się wpłat.
3. Mechaniczny podpis pod wezwaniem (nowy art. 8 ust. 5a) W przypadku gdy w wyniku weryfikacji dokonywanej przez PFR okaże się, że podmiot zatrudniający nie zawarł umowy o zarządzanie PPK w ustawowym terminie, PFR wzywa go na piśmie do zawarcia tej umowy z wyznaczoną instytucją finansową (albo do przekazania do PFR informacji o zawarciu takiej umowy z inną instytucją finansową). Podmiot zatrudniający ma na to 30 dni od dnia otrzymania wezwania. Wezwanie do zawarcia umowy o zarządzanie PPK, które PFR przesyła do podmiotu zatrudniającego, będzie można opatrzyć mechanicznie odtwarzanym podpisem osoby uprawnionej. Zmiana ma na celu usprawnienie dokonywania wezwań przez PFR.
4. Obowiązek informacyjny prowadzącego PPE (nowy art. 8 ust. 5b) Podmioty zatrudniające prowadzące PPE, które korzystają ze zwolnienia od obowiązku prowadzenia PPK na podstawie art. 133 ust. 1 ustawy, będą również otrzymywać wezwania do zawarcia umowy o zarządzenie PPK – mimo że do jej zawarcia nie są zobowiązane. Ustawa nie przewiduje też wyraźnie możliwości wyjaśnienia powodu niezawarcia tej umowy. Może to powodować niepotrzebne wydłużanie procedur w PFR oraz niepewność co do obowiązku przystąpienia do systemu PPK. Podmiot zatrudniający, który prowadzi PPE i korzysta ze zwolnienia od obowiązku prowadzenia PPK, będzie musiał na wezwanie PFR przekazać oświadczenie o prowadzeniu PPE wraz ze wskazaniem wysokości naliczanej i odprowadzanej składki podstawowej do PPE oraz procentowego udziału osób zatrudnionych, które uczestniczą w programie.
5. Informacje dla uczestników PPK (zmieniony art. 22 ust. 1) Obecnie instytucja finansowa niezwłocznie po zawarciu umowy o prowadzenie PPK ma obowiązek udostępnić uczestnikowi PPK informacje o zawarciu tej umowy. Przepis mówi, że powinno to nastąpić w postaci elektronicznej pozwalającej na utrwalenie jej treści na trwałym nośniku. Wprowadzone mają być dodatkowe możliwości informowania uczestników PPK – za pośrednictwem systemu teleinformatycznego instytucji finansowej, która prowadzi PPK, a gdy nie będzie to możliwe, przekazywanie informacji powinno nastąpić w postaci papierowej – na wniosek uczestnika PPK.
6. Zmiana wynagrodzenia mająca wpływ na podwyższenie wpłaty podstawowej (zmieniony art. 27 ust. 5 i 8) Wpłata podstawowa finansowana przez uczestnika PPK może wynosić mniej niż 2 proc. wynagrodzenia, ale nie mniej niż 0,5 proc. wynagrodzenia, jeżeli wynagrodzenie uczestnika PPK osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza kwoty odpowiadającej 1,2-krotności płacy minimalnej. Problem jednak w tym, że według obecnych regulacji w sytuacji, gdy uczestnik PPK osiągnie wynagrodzenie przekraczające 1,2-krotność minimalnego wynagrodzenia, nie można automatycznie obliczyć i pobrać wpłaty w wysokości wyższej, czyli 2 proc. Wprowadzona ma zostać regulacja, zgodnie z którą podmiot zatrudniający będzie miał obowiązek odrzucić deklarację uczestnika o obniżeniu wpłaty podstawowej (albo jej zmiany w tym zakresie) w każdym miesiącu, w którym wynagrodzenie uczestnika osiągane w tym podmiocie zatrudniającym przekroczy kwotę 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia. W związku z tym ma również zniknąć przepis mówiący, że zadeklarowana wpłata podstawowa obowiązuje do końca roku kalendarzowego, w którym złożono deklarację/zmianę deklaracji.
7. Termin dokonywania wpłat w przypadku krótszych okresów płatności wynagrodzenia (zmieniony art. 28 ust. 4 i 5) Jeżeli wynagrodzenie wypłacane jest w okresach krótszych niż miesiąc, wpłat do PPK należnych za cały miesiąc należy dokonywać w terminie do ostatniego dnia miesiąca. Zniknie reguła dotycząca terminu dokonywania wpłat do PPK w przypadku, gdy wynagrodzenie jest płatne za okresy krótsze niż miesięczne. W związku z tym również do nich będzie miała zastosowanie zasada, że wpłat dokonuje się do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały obliczone i pobrane.
8. Nowy warunek pobierania przez fundusze wynagrodzenia za osiągnięty wynik (nowe art. 49 ust. 3 pkt 3 oraz ust. 3a, 3b i 4a) Towarzystwo funduszy inwestycyjnych (powszechne lub pracownicze towarzystwo emerytalne lub zakład ubezpieczeń) może pobierać wynagrodzenie za osiągnięty wynik w wysokości nie wyższej niż 0,1 proc. wartości aktywów netto funduszu inwestycyjnego (funduszu emerytalnego lub subfunduszu) w skali roku. Wynagrodzenie to może być jednak pobierane pod warunkiem: 1) realizacji dodatniej stopy zwrotu funduszu inwestycyjnego (funduszu emerytalnego lub subfunduszu) za dany rok; 2) osiągnięcia w danym roku stopy zwrotu przez fundusz inwestycyjny (fundusz emerytalny lub subfundusz) przewyższającej stopę referencyjną. Wprowadzony ma zostać dodatkowy warunek pobierania przez podmioty zarządzające PPK wynagrodzenia za osiągnięty wynik. Będzie nim wymóg osiągnięcia – na ostatni dzień wyceny w listopadzie w danym roku – stopy zwrotu przez fundusz inwestycyjny (fundusz emerytalny lub subfundusz) na poziomie nie niższym niż 75 proc. najwyższych stóp zwrotu w ramach funduszy tej samej zdefiniowanej daty. Zmiana ta ma na celu zapewnienie wyższej efektywności dokonywanych inwestycji. Ponadto TFI (powszechne lub pracownicze towarzystwo emerytalne lub zakład ubezpieczeń) będą musiały przekazać do PFR do 10 grudnia danego roku informację o stopach zwrotu ww. funduszy osiągniętych na ostatni dzień wyceny w listopadzie w danym roku. Informację tę PFR ma publikować na portalu PPK do 20 grudnia danego roku. Wprowadzone ma zostać także wyłączenie możliwości pobierania wynagrodzenia za osiągnięty wynik do końca roku kalendarzowego, w którym upłyną 2 lata od dnia utworzenia funduszu inwestycyjnego (funduszu emerytalnego lub subfunduszu).
9. Ograniczenie udziału osób zatrudnionych w PPE (zmienione art. 133 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 oraz nowy ust. 2 pkt 5) Obecnie zwolnienie z obowiązku utworzenia PPK ma zastosowanie do podmiotów zatrudniających, które na dzień objęcia ustawą o PPK prowadzą PPE ze składką podstawową w wysokości co najmniej 3,5 proc., w którym uczestniczy co najmniej 25 proc. osób zatrudnionych. Natomiast przepisy ustawy o PPK stosuje się do tych podmiotów m.in. od dnia ograniczenia wysokości odprowadzanych składek podstawowych PPE poniżej 3,5 proc. Brakuje jednak przepisu, który nakazywałby przystąpienie do systemu PPK w przypadku ograniczenia poziomu partycypacji osób zatrudnionych w PPE. Ponadto obecnie ww. podmioty prowadzące PPE nie mają możliwości utworzenia PPK. Przepis ma przewidywać, że ustawa o PPK może (a nie jak obecnie – musi) być stosowana do podmiotu zatrudniającego prowadzącego PPE, który na dzień objęcia ustawą o PPK, prowadzi PPE z co najmniej 3,5-proc. składką podstawową i 25-proc. partycypacją osób zatrudnionych. Ponadto przepisy ustawy o PPK mają mieć do ww. podmiotów zastosowanie nie tylko w przypadku obniżenia wysokości składek do PPE, lecz także wtedy, gdy w PPE uczestniczyć będzie mniej niż 25 proc. osób zatrudnionych. Zmiana ta nastąpi 2 stycznia albo 2 lipca danego roku, przy czym stan zatrudnienia będzie ustalany na dzień poprzedni (1 stycznia lub 1 lipca).
10. Wzrost kosztów realizacji zamówienia publicznego (zmieniony art. 135 ust. 2, 4 i 6) Obecnie podmiot zatrudniający, który zawarł umowę o prowadzenie PPK, a który w dniu wejścia w życie ustawy uczestniczy w wykonaniu zamówienia publicznego, może zwrócić się do zamawiającego z pisemnym wnioskiem o przeprowadzenie negocjacji w celu zawarcia porozumienia w sprawie zmiany wynagrodzenia w związku ze wzrostem kosztów realizacji tego zamówienia w wyniku wpłat do PPK. Ponadto niezawarcie porozumienia w sprawie odpowiedniej zmiany wynagrodzenia w terminie miesiąca od dnia zwrócenia się z wnioskiem o zawarcie porozumienia uprawnia każdą ze stron do rozwiązania umowy z zachowaniem dwumiesięcznego okresu wypowiedzenia (i nie stanowi to nienależytego wykonania / niewykonania umowy). Istnieje więc ryzyko wykorzystywania tego przepisu jako pretekstu do wypowiadania umów o zamówienia publiczne. Brakuje też regulacji, która nie pozwalałaby na przystąpienie zamawiającego do porozumienia, gdy wykonawca nie przedstawi w sposób wyczerpujący sposobu i podstawy wyliczenia zmiany wynagrodzenia. Przewiduje się, że zmiana wynagrodzenia będzie mogła nastąpić tylko wtedy, gdy koszty wynikające z wpłat do PPK będą bezpośrednio związane z realizacją zamówienia publicznego i tylko w zakresie obciążającym podmiot zatrudniający. Uchylony ma zostać także przepis mówiący, że niezawarcie porozumienia w sprawie odpowiedniej zmiany wynagrodzenia w terminie miesiąca od dnia zwrócenia się z wnioskiem o zawarcie porozumienia uprawnia każdą ze stron do rozwiązania umowy z zachowaniem dwumiesięcznego okresu wypowiedzenia oraz że takie rozwiązanie umowy nie stanowi nienależytego wykonania lub niewykonania umowy.
11. Przekazywanie związkom zawodowym środków na promocję PPK (zmieniony art. 140) Przepisy miały pozwalać operatorowi portalu PPK (do 31 grudnia 2020 r.) na przekazywanie reprezentatywnym organizacjom związkowym – na ich wniosek – części środków z opłaty wstępnej oraz z opłaty rocznej, uiszczanych przez TFI (powszechne lub pracownicze towarzystwo emerytalne / zakład ubezpieczeń). Środki te miałyby być przeznaczone na edukację i promocję PPK. Obecnie nie jest to jednak możliwe wskutek nieprawidłowego odwołania do przepisu kodeksu pracy, który określał, kiedy mamy do czynienia z reprezentatywną organizacją związkową (od 1 stycznia 2019 r. regulacja ta została usunięta z k.p.). Wykreślono wadliwe odwołanie do kodeksu pracy, wskutek czego wyeliminowana została luka prawna.