Poradnia ubezpieczeniowa

Stanowisko ZUS jest prawidłowe. Złożenie wniosku o rozłożenie na raty zaległości składkowej nie powoduje ani umorzenia egzekucji, ani jej zawieszenia. Dopiero prawomocne, pozytywne rozstrzygnięcie w sprawie rozłożenia na raty wywiera skutek w postaci konieczności zawieszenia postępowania egzekucyjnego.

Zgodnie z przepisami ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej: u.p.e.a.), podstawy do umorzenia egzekucji zostały ściśle określone w art. 59 u.p.e.a. Przewiduje on m.in. umorzenie postępowania w razie niedopuszczalności egzekucji, niewykonalności obowiązku, śmierci zobowiązanego lub na wniosek wierzyciela. Katalog tych przesłanek ma charakter zamknięty, a wśród nich nie ma złożenia wniosku o rozłożenie zaległości na raty.

W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że sam fakt złożenia wniosku o ulgę w spłacie należności (np. o rozłożenie długu na raty lub o odroczenie terminu płatności) nie powoduje ani zawieszenia, ani wstrzymania egzekucji. Dopiero decyzja o udzieleniu takiej ulgi, mająca charakter ostateczny, rodzi obowiązek zawieszenia postępowania egzekucyjnego w trybie art. 56 par. 1 pkt 1 u.p.e.a. Pogląd ten został jednoznacznie potwierdzony w wyroku WSA w Bydgoszczy z 1 grudnia 2023 roku (sygn. akt I SA/Bd 559/23). Sąd stwierdził, że samo toczące się postępowanie w sprawie wniosku o ulgę nie wstrzymuje czynności egzekucyjnych.

Uwaga! ZUS zasadnie odmówił umorzenia postępowania egzekucyjnego, ponieważ brak było podstaw prawnych do jego zakończenia. Prowadzenie egzekucji wobec zobowiązanego jest dopuszczalne aż do momentu wydania pozytywnej decyzji w sprawie rozłożenia długu na raty. ©℗

Kiedy udział w bójce wyklucza uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy

Podstawowe znaczenie w omawianej sprawie ma art. 3 ust. 1 pkt 1 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej: u.s.t.w.p.). Zgodnie z tym przepisem, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą – podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności bądź poleceń przełożonych.

Uwaga! Już z samej definicji ustawowej wynika, że wypadkiem przy pracy może być nie tylko zdarzenie mające miejsce w czasie wykonywania obowiązków służbowych, ale również takie, które pozostaje w związku z pracą.

Oceniając dane zdarzenie pod kątem uznania go za wypadek przy pracy, pracodawca musi zatem przede wszystkim ustalić, czy nie został zerwany związek z wykonywanymi obowiązkami. Należy przy tym podkreślić, że związek ten nie obejmuje każdego zdarzenia, do którego doszło na terenie zakładu pracy – znaczenie ma jego faktyczny związek z wykonywaniem obowiązków służbowych lub interesem pracodawcy.

Sąd Najwyższy w wyroku z 15 listopada 2001 r. (sygn. akt II UKN 622/00) stwierdził, że samo nieporozumienie między pracownikami, do którego doszło w czasie i miejscu pracy, nie przesądza jeszcze o istnieniu normatywnego związku tego zdarzenia z pracą. Fakt, że bójka wybuchła w związku ze sposobem wykonywania obowiązków służbowych, nie oznacza automatycznie, iż zdarzenie pozostaje w związku z pracą w rozumieniu ustawy wypadkowej.

W kontekście rozpatrywanego stanu faktycznego znaczenie ma również stanowisko SN wyrażone w wyroku z 26 lutego 2025 r. (sygn. akt II PSKP 8/24). W tej sprawie SN rozpoznawał skargę kasacyjną pracodawcy, który zakwestionował orzeczenie sądu drugiej instancji uznającego bójkę między pracownikami za wypadek przy pracy. Pracodawca argumentował, że incydent wynikał z prywatnych animozji między uczestnikami zdarzenia, a zatem był całkowicie oderwany od wykonywania obowiązków zawodowych. SN nie podzielił tego stanowiska i oddalił skargę, uznając, że w konkretnych okolicznościach zachowany został związek bójki z pracą.

SN w powyższym wyroku wyjaśnił, że czasowy i miejscowy związek wypadku z pracą oznacza, iż pracownik doznał uszczerbku na zdrowiu w miejscu i czasie, w których pozostawał w sferze interesów pracodawcy. Nie ma on jednak charakteru absolutnego i może zostać zerwany. Dochodzi do tego także w miejscu i czasie pracy, np. wtedy, gdy pracownik, zamiast wykonywać obowiązki służbowe, podejmuje działania całkowicie prywatne, niezwiązane z pracą. Związek z pracą może zostać przerwany również w następstwie takich zdarzeń jak kłótnia czy bójka między pracownikami.

Sąd podkreślił jednak, że dla uznania danego zdarzenia za wypadek przy pracy istotne jest ustalenie, czy pozostawało ono w związku czasowym, miejscowym lub funkcjonalnym z pracą. Jednocześnie wskazał, że samo „zachowanie pracownika” nie przesądza o istnieniu lub braku takiego związku. Może ono być oceniane jedynie w kontekście art. 21 ust. 1 u.s.t.w.p., zgodnie z którym świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują ubezpieczonemu, jeżeli wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez niego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia – spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Uwaga! Zdaniem SN pracodawca powinien odrębnie rozważyć dwie kwestie, tj. czy dane zdarzenie:

• ma charakter wypadku przy pracy – przy czym udział w bójce może, ale nie musi oznaczać zerwania związku z pracą,
• uznane za wypadek przy pracy daje podstawę do przyznania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.

Oznacza to, że pracodawca może zakwalifikować zdarzenie jako wypadek przy pracy, a jednocześnie uznać, że pracownikowi nie przysługuje zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego – ze względu na treść art. 21 ust. 1 u.s.t.w.p.

W takiej sytuacji za okres niezdolności do pracy pracownik otrzyma „zwykłe” świadczenie chorobowe: wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru.

Pracodawca powinien jednak dokładnie zbadać wszystkie okoliczności zdarzenia w toku postępowania powypadkowego, a następnie – na podstawie jego ustaleń – ocenić, czy doszło do wypadku przy pracy oraz czy pracownikowi przysługuje prawo do świadczeń wypadkowych. ©℗

Jak równoczesne zatrudnienie na etacie wpływa na prawo do ulgi na start oraz obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne

Przedsiębiorca może pozostawać w stosunku pracy i jednocześnie korzystać z ulgi, jeżeli spełnia ustawowe warunki jej zastosowania.

Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: u.s.u.s.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają m.in. osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Jednocześnie art. 8 ust. 6a u.s.u.s. wskazuje, że za osobę prowadzącą działalność nie uważa się przedsiębiorcy, który spełnia warunki określone w art. 18 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców – czyli korzystającego z tzw. ulgi na start. Zgodnie z tym przepisem, osoba fizyczna podejmująca działalność po raz pierwszy lub po przerwie co najmniej 60 miesięcy, która nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez 6 miesięcy od dnia rozpoczęcia działalności.

W piśmie z 10 maja 2024 r. ZUS (znak DI/200000/43/391/2024, źródło: https://bip.zus.pl/inne/interpretacje) jednoznacznie potwierdził, że równoczesne zatrudnienie na umowie o pracę nie wpływa na prawo do ulgi na start, niezależnie od wysokości wynagrodzenia. Obowiązek ubezpieczeń społecznych nie powstaje w tym okresie, niezależnie od innego tytułu do ubezpieczenia.

W orzecznictwie również podkreślana jest wyjątkowość ulgi na start. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 26 czerwca 2019 r. (sygn. akt III AUa 139/19) m.in. stwierdził, że osoba rozpoczynająca działalność i nieubezpieczona z innego tytułu ma obowiązek zgłoszenia się do ubezpieczeń – z wyjątkiem przypadków przewidzianych w art. 18 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców. ©℗