Kiedy ZUS podwyższy emeryturę

Ustawa z 5 sierpnia 2025 r. (wymieniona w podstawie prawnej), która wejdzie w życie 1 stycznia przyszłego roku, rozwiąże problem tzw. emerytur czerwcowych. Przypomnijmy, że ich wysokość może być niższa niż wysokość emerytur ustalonych w innych miesiącach roku. Wynika to z zasad waloryzacji składek i kapitału początkowego, które były niekorzystne dla osób przechodzących w czerwcu na emeryturę.

W przypadku ustalania wysokości emerytury w miesiącach styczeń-maj danego roku kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, jest waloryzowana kwartalnie. Składki i kapitał początkowy podlegają więc podwyższeniu m.in. z uwzględnieniem wskaźnika waloryzacji za I kwartał danego roku. Ten wskaźnik jest zawsze znacznie wyższy niż wskaźniki za inne kwartały danego roku, jak również wyższy niż wskaźnik waloryzacji rocznej. Wszystko dzięki temu, że uwzględnia on dodatkowe wypłaty, jakich pracodawcy dokonują w I kwartale danego roku (np. tzw. trzynastki, nagrody roczne).

Natomiast w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku kwota składek i kapitału początkowego nie może podlegać waloryzacjom kwartalnym, gdyż kwota tych składek została już zwaloryzowana rocznie za poprzedni rok od 1 czerwca roku, w którym ustalana jest emerytura. Dlatego w przypadku ustalenia wysokości emerytury w czerwcu danego roku, zwaloryzowana kwota składek i kapitału początkowego może być niższa niż w przypadku ustalenia wysokości emerytury w innych miesiącach roku, a tym samym niższa może być również wysokość emerytury, której częścią składową jest kwota tych składek i kapitału.

Nowe przepisy przewidują przeliczenie przez ZUS świadczeń osób, które przeszły na emeryturę w czerwcu danego roku lub mają ustaloną rentę rodzinną po takich osobach. ZUS przeliczy świadczenia z urzędu w I kwartale przyszłego roku. ZUS zrobi to nie tylko w przypadku, gdy w czerwcu danego roku osoba zainteresowana ukończyła wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) i w tym samym miesiącu zgłosiła wniosek o emeryturę, ale również wtedy, gdy wiek ten ukończyła wcześniej, ale dopiero od czerwca emerytura została przyznana w związku z wnioskiem zgłoszonym w tym miesiącu. Nie ma przy tym znaczenia, kiedy faktycznie ZUS wydawał decyzję w tej sprawie (w czerwcu czy w kolejnych miesiącach). Istotne jest tylko to, aby emerytura była od czerwca ustalona.

Zawieszona przez ZUS wypłata z powodu kontynuowania zatrudnienia

Od września 2015 r. mam przyznaną emeryturę z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Ponieważ nie rozwiązałem wówczas stosunku pracy, ZUS zawiesił wypłatę świadczenia bezpośrednio po ustaleniu uprawnień. Z końcem maja 2018 r. rozwiązałem umowę o pracę i na początku czerwca przekazałem do ZUS świadectwo potwierdzające tę okoliczność. Zakład wznowił wypłatę emerytury od czerwca tego samego roku. Dopiero później dowiedziałem się, że gdybym wstrzymał się z tym o miesiąc, wysokość świadczenia byłaby istotnie wyższa. Czy obecnie obowiązujące przepisy obejmą także moją sytuację?

Dla osób przechodzących na emeryturę bardzo istotne znaczenie ma art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z tą regulacją prawo do emerytury podlega zawieszeniu w przypadku nierozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, wykonywanego bezpośrednio przed nabyciem prawa do tego świadczenia – bez względu na wysokość przychodu osiąganego przez emeryta z tego tytułu. Pobieranie przyznanej emerytury uzależnione jest od rozwiązania wszystkich stosunków pracy, w jakich pozostaje osoba uprawniona, bez względu na wymiar czasu pracy.

Pracownik, który przeszedł na emeryturę pomimo kontynuowania stosunku pracy i któremu ZUS zawiesił prawo do tego świadczenia, może to zmienić dopiero po rozwiązaniu tego stosunku pracy i zgłoszeniu do ZUS wniosku o podjęcie wypłaty świadczenia wraz ze świadectwem pracy albo zaświadczeniem pracodawcy, potwierdzającym rozwiązanie stosunku pracy oraz datę ustania zatrudnienia. ZUS podejmuje wypłatę emerytury od miesiąca zgłoszenia tego wniosku, z wyłączeniem przypadku, gdy stosunek pracy został rozwiązany ostatniego dnia danego miesiąca. W tym ostatnim przypadku podjęcie wypłaty świadczenia może nastąpić nie wcześniej niż od miesiąca następnego.

Emeryt kontynuujący zatrudnienie powinien pamiętać o tym, że moment odejścia z pracy i zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury (ustalanej według tzw. zreformowanych zasad) może mieć istotne znaczenie dla wysokości tego świadczenia. Należy bowiem przypomnieć, że podstawę obliczenia takiej emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem ich waloryzacji, zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz środków zewidencjonowanych na subkoncie. ZUS może więc ustalić ostateczną wysokość emerytury dopiero wówczas, gdy znana jest data podjęcia jej wypłaty. Jeśli nie zachodzą przesłanki do podjęcia wypłaty emerytury w związku z kontynuowaniem stosunku pracy, ZUS przyznaje emeryturę, ale ustala jedynie wstępną (zaliczkową) wysokość świadczenia do czasu zgłoszenia wniosku o podjęcie jej wypłaty wraz z dokumentem potwierdzającym rozwiązanie stosunku pracy. W razie zgłoszenia takiego wniosku przez osobę uprawnioną, ustalana jest ostateczna wysokość emerytury uwzględniająca podstawę jej obliczenia (składki i kapitał początkowy) na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Ostateczna wysokość emerytury uwzględnia więc nową wysokość składek zewidencjonowanych na koncie i subkoncie w ZUS oraz nową wysokość kapitału początkowego (obydwa składniki powiększone o kwoty uzyskane w wyniku kolejnych waloryzacji).

Oznacza to, że w razie podjęcia wypłaty emerytury od czerwca danego roku ZUS ponownie przeprowadza waloryzację składek i kapitału początkowego w taki sposób, jakby świadczenie miało zostać przyznane od tego miesiąca, a więc z uwzględnieniem waloryzacji rocznej od 1 czerwca tego roku, a bez waloryzacji kwartalnych za poprzedni rok. Tym samym ustalona wysokość emerytury w związku z podjęciem jej wypłaty od czerwca danego roku jest niższa niż ta, która byłaby ustalona w razie podjęcia wypłaty od innego miesiąca w danym roku. Taka sytuacja wystąpiła właśnie w pana przypadku.

Ustawa z 5 sierpnia 2025 r. przewidująca przeliczenie tzw. emerytur czerwcowych nie precyzuje, czy swoim zakresem obejmuje wyłącznie emerytury przyznane od czerwca, czy również takie, których wypłata została podjęta od tego miesiąca. Z naszych ustaleń wynika jednak, że przeliczenie emerytur ustalonych w czerwcu w latach 2009–2019 roku obejmie również emerytury, które były przyznane w innych miesiącach roku (od innego miesiąca niż czerwiec), ale podjęcie ich wypłaty i ostateczne ustalenie wysokości w związku z rozwiązaniem stosunku pracy nastąpiło od czerwca danego roku.

Oznacza to, że w związku z wejściem w życie nowych przepisów, ZUS z urzędu przeliczy pana emeryturę tak jakby była ona podjęta od maja 2018 roku, pod warunkiem, że takie przeliczenie będzie dla pana korzystniejsze.

Brak prawa do ponownego ustalenia wysokości świadczenia przez ZUS

Od 1 czerwca 2018 r. mam ustalone prawo do emerytury. ZUS zawiesił jednak wypłatę świadczenia od dnia jego przyznania z uwagi na kontynuowanie dotychczasowego stosunku pracy. Zatrudnienie ustało z końcem września tego samego roku, a po złożeniu wniosku o podjęcie wypłaty emerytury od października 2018 r., wraz ze świadectwem pracy, Zakład ponownie obliczył wysokość świadczenia i wznowił jego wypłatę. Czy ZUS z urzędu ponownie przeliczy także moje świadczenie?

Emerytura przyznana osobie, która nie rozwiązała stosunku pracy, podlega zawieszeniu na podstawie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W takim przypadku ZUS przyznaje emeryturę, ale ustala jedynie wstępną (zaliczkową) wysokość świadczenia do czasu zgłoszenia wniosku o podjęcie jej wypłaty wraz z dokumentem potwierdzającym rozwiązanie stosunku pracy. W razie zgłoszenia takiego wniosku przez osobę uprawnioną, ustalana jest ostateczna wysokość emerytury uwzględniająca podstawę jej obliczenia (składki i kapitał początkowy) na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury.

W tym przypadku zaliczkowa wysokość emerytury została ustalona od czerwca 2018 roku, jednak od października tego samego roku ZUS ponownie obliczył emeryturę w związku z ustaniem stosunku pracy i zgłoszeniem wniosku o podjęcie jej wypłaty. Oznacza to, że świadczenie nie kwalifikuje się do przeliczenia na podstawie ustawy z 5 sierpnia 2025 roku.

Dorabianie do emerytury

W listopadzie 2011 r. ukończyłam 60 lat i od tego miesiąca mam przyznaną emeryturę. ZUS podjął wypłatę świadczenia, ponieważ przed ustaleniem prawa do emerytury rozwiązałam stosunek pracy. Kilka miesięcy po nabyciu uprawnień ponownie podjęłam zatrudnienie, które kontynuuję do dziś. W czerwcu 2013 r. po raz pierwszy złożyłam wniosek o ponowne obliczenie emerytury, z uwzględnieniem składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na moim koncie po przyznaniu świadczenia. Nie wiedziałam wówczas, że wybór innego miesiąca mógłby okazać się dla mnie korzystniejszy. W kolejnych latach unikałam już tego błędu i wnioski składałam w terminach bardziej optymalnych. Czy w związku z wejściem w życie nowych przepisów od 1 stycznia 2026 r. ZUS ponownie przeliczy moją emeryturę?

Zgodnie z art. 108 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę określoną w art. 24 lub 24a, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu w sposób określony w ust. 2. Zgodnie z tym ustępem emeryturę powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, odpowiednio zwaloryzowanych (waloryzacjami rocznymi i ew. kwartalnymi), przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek zaewidencjonowanych od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury po raz pierwszy, do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury.

Oznacza to, że w razie ponownego obliczenia emerytury od czerwca danego roku nowo zewidencjonowane składki emerytalne uwzględniane w nowym wymiarze emerytury podlegają waloryzacji rocznej za poprzedni rok kalendarzowy, a nie podlegają waloryzacjom kwartalnym. Tym samym ponowne obliczenie emerytury na wniosek zgłoszony w czerwcu może być mniej korzystne od przeliczenia, które miało miejsce w innych miesiącach roku.

Ustawa z 5 sierpnia 2025 r. przewidująca przeliczenie tzw. emerytur czerwcowych, posługując się pojęciem „emerytur ustalonych od czerwca”, nie wskazuje wprost, czy swoim zakresem obejmie wyłącznie emerytury przyznane od czerwca danego roku czy również emerytury przeliczone od tego miesiąca na podstawie art. 108 tej ustawy. Posłużenie się przez ustawodawcę pojęciem „ustalonych” może jednak sugerować, że ta druga kategoria spraw również zostanie objęta nowymi regulacjami. Prawdopodobnie do takiej właśnie wykładni skłoni się ZUS, korzystając z rozwiązań wypracowanych w 2020 oraz 2021 roku na gruncie ustaw, które regulowały kwestię emerytur czerwcowych ustalonych w tych latach.

W pni przypadku będzie to oznaczało, że ZUS dokona najpierw ponownego obliczenia emerytury na wniosek zgłoszony w czerwcu 2013 r. – tak jakby wniosek ten został zgłoszony w maju 2013 r., jeśli będzie to dla pani korzystniejsze. Następnie emerytura zostanie ponownie obliczona z uwzględnieniem kolejnych wniosków o przeliczenie emerytury zgłaszanych w kolejnych latach kalendarzowych oraz waloryzacji świadczeń przeprowadzanych w tych latach. ©℗