Świadczenie pielęgnacyjne w 2025 r. - komu przysługuje, czy można jednocześnie pracować

Prawie dwa lata minęły od wejścia w życie reformy systemu świadczeń dla osób niepełnosprawnych oraz ich opiekunów. Jednym z jej elementów było wprowadzenie świadczenia wspierającego dla dorosłych osób niepełnosprawnych oraz usunięcie zakazu podejmowania aktywności zawodowej w trakcie pobierania świadczenia pielęgnacyjnego. Problem w tym, że ta zmiana objęła tylko osoby, które otrzymują świadczenie na podstawie przepisów, które zaczęły obowiązywać 1 stycznia 2024 r. Nie jest jednak wykluczone, że nastąpi ich kolejna modyfikacja, która umożliwi podejmowanie pracy również tym opiekunom, którzy wcześniej uzyskali prawo do świadczenia.

Czytaj także: Ministerstwo nie ingeruje w kontrole wojewodów dotyczące świadczenia pielęgnacyjnego

Stare a nowe zasady pobierania świadczenia pielęgnacyjnego

Jednym ze skutków wspomnianej reformy jest to, że od ubiegłego roku opiekunowie ze świadczeniem pielęgnacyjnym dzielą się na dwie grupy. Pierwsza z nich to osoby, które pobierają je na tzw. nowych zasadach. Ci opiekunowie mogą otrzymywać świadczenie i jednocześnie pracować, przy czym wsparcie przysługuje im tylko do momentu, gdy niepełnosprawny członek rodziny skończy 18 lat. Natomiast druga grupa to opiekunowie ze świadczeniem na starych zasadach, którzy nabyli do niego prawo na mocy przepisów stosowanych do 31 grudnia 2023 r. Oni muszą powstrzymywać się od podejmowania jakiejkolwiek aktywności zawodowej w trakcie pobierania świadczenia, natomiast nie obowiązuje ich kryterium dotyczące wieku osoby, którą się opiekują.Wprawdzie opiekunowie, żeby pracować, mogą podjąć decyzję o przejściu ze starych na nowe zasady, ale nie wszyscy mogą to zrobić. Z tej opcji nie mogą skorzystać bowiem osoby, których podopieczny jest dorosły. Są też opiekunowie, którzy nie chcą rezygnować z dotychczasowego świadczenia ze względu na to, że jego wypłacanie zakończy się wraz z osiągnięciem pełnoletności przez niepełnosprawne dziecko.

Kwestia ograniczeń w łączeniu świadczenia z pracą od samego początku budziła duże kontrowersje i została ostatnio poruszona w zapytaniu nr 2518 skierowanym przez grupę posłanek Koalicji Obywatelskiej do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS). Chciały się one dowiedzieć, czy resort zamierza wprowadzić zmiany w przepisach dotyczących świadczenia pielęgnacyjnego otrzymywanego na nowych i starych zasadach. Aleksandra Gajewska, wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej, w udzielonej odpowiedzi informuje, że MRPiPS nie prowadzi obecnie prac, które zakładałyby modyfikacje obowiązujących od 1 stycznia 2024 r. warunków przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego. Z kolei możliwość jego łączenia z aktywnością zawodową przez osoby uzyskujące je na starych zasadach jest przedmiotem prac analitycznych resortu, przy czym wiceminister nie wskazuje, jak długo one potrwają i kiedy poznamy ich efekty.

Kto może pracować i jednocześnie pobierać świadczenie

Zwolenniczką otworzenia drogi do dorabiania do świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekunów na starych zasadach jest dr hab. Agnieszka Dudzińska z Uniwersytetu Warszawskiego.

– Rozwiązanie polegające na tym, że tylko część opiekunów może pracować bez groźby utraty świadczenia, jest bardzo niesprawiedliwe i skutkuje gorszym traktowaniem osób ze świadczeniem na starych zasadach – mówi.

Jednocześnie dodaje, że obawia się, że ta lakoniczna, bardzo ogólna odpowiedź ma tylko pokazać, że resort coś robi, prowadzi jakieś analizy, ale w rzeczywistości jest to tylko wymówka, za którą nie kryje się faktyczna chęć zmiany sytuacji.

Również Alicja Loranc z Fundacji Po Mojemu z Krakowa podkreśla, że różnicowanie opiekunów w zakresie możliwości pracowania i otrzymywania świadczenia nie jest zasadne i dyskryminuje tych ze świadczeniem na starych zasadach.

– Oby ta analiza przełożyła się na konkretne decyzje i działania ze strony ministerstwa – dodaje.

Z kolei zdaniem dr. Krzysztofa Kurowskiego, przewodniczącego Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami, ewentualna zmiana przepisów dotycząca świadczenia pielęgnacyjnego powinna uwzględniać funkcjonowanie całego systemu.

– Zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniu wspierającym po upływie roku od jej obowiązywania MRPiPS został zobligowany do przeprowadzenia jej przeglądu. Ta analiza powinna pokazać, jak wyglądają przepływy osób między świadczeniem wspierającym a pielęgnacyjnym, a także wewnątrz samego świadczenia pielęgnacyjnego – uważa.

Krzysztof Kurowski dodaje, że dopiero po poznaniu tych informacji można dyskutować o zmianie dotyczącej praw nabytych przez opiekunów korzystających ze świadczenia na starych zasadach.

– Trzeba przy tym pamiętać, że prawa nabyte mają swoje reguły, w związku z tym modyfikacja przepisów mogłaby rodzić duże wątpliwości, a także powodować poczucie niesprawiedliwości u osób, które przeszły na świadczenie na nowych zasadach – stwierdza ekspert.

Podjęte przez MRPiPS działania związane z rozszerzeniem prawa do dorabiania do świadczenia jako krok w dobrym kierunku ocenia też prof. Paweł Kubicki z SGH, przy czym podziela on opinię, że najpierw powinno dojść do przeglądu wynikającego z przepisów ustawy o świadczeniu wspierającym.

Kiedy zmiany w przepisach dotyczących świadczenia pielęgnacyjnego na nowych i starych zasadach

Co istotne, wspomniany przegląd, choć niedługo minie drugi rok obowiązywania ustawy, wciąż nie został przedstawiony rządowi – zamiast tego jego przeprowadzenie zostało w zeszłym miesiącu wpisane na listę priorytetów, które mają być zrealizowane do końca kadencji, co oznacza, że może się okazać, że na jego efekty trzeba będzie jeszcze długo poczekać.

Ponadto okazję do wypowiedzenia się w sprawie przepisów zakazujących pracy opiekunom ze świadczeniem na starych zasadach będzie miał Trybunał Konstytucyjny, do którego trafiła skarga konstytucyjna (sygn. akt SK 33/25). Do prowadzonego w jej sprawie postępowania przyłączył się prof. Marcin Wiącek, rzecznik praw obywatelskich, który podobnie jak autor skargi wnosi o uznanie tych przepisów za niezgodne z konstytucją. ©℗