rozwiń ›

Zmieniające się oczekiwania wobec prawników i urzędników w dobie sztucznej inteligencji

W ostatnich latach rozwój sztucznej inteligencji diametralnie zmienił wymagania wobec przedstawicieli zawodów prawniczych i administracyjnych. Pojawiają się nowe obszary regulacyjne, rośnie znaczenie analityki danych i technologii automatyzujących rutynowe czynności, a jednocześnie wzrasta zapotrzebowanie na specjalistów łączących wiedzę prawną z rozumieniem procesów algorytmicznych. W odpowiedzi na te potrzeby niektóre uczelnie zaczęły dostosowywać programy studiów – poprzez tworzenie nowych przedmiotów, kierunków i studiów podyplomowych, a także opracowywanie ram etycznych korzystania z narzędzi AI przez studentów.

Uniwersytet Warszawski – strukturalna odpowiedź na wyzwania edukacji AI

Nowe przedmioty fakultatywne na WPiA

Na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego uruchomiono szereg zajęć fakultatywnych, które uwzględniają problematykę sztucznej inteligencji w praktyce zawodów prawniczych:

  • Informatyka prawnicza a sztuczna inteligencja – omawiająca sposoby wykorzystania AI w automatyzacji researchu prawniczego, zarządzaniu wiedzą i analizie dokumentów;
  • Prawne aspekty sztucznej inteligencji i Internetu rzeczy – analizująca problemy regulacyjne, w tym AI Act, odpowiedzialność cywilną i karną, profilowanie i ochronę danych;
  • Kurs ogólnouniwersytecki: Człowiek a sztuczna inteligencja – ujęcie interdyscyplinarne: filozoficzne, aksjologiczne i społeczne aspekty AI w kontekście człowieka i jego praw.

Szkolenia, seminaria i inicjatywy naukowe

Poza programem dydaktycznym UW organizuje konferencje i seminaria z udziałem praktyków oraz zagranicznych ekspertów. W 2024 r. na Wydziale Prawa odbył się cykl szkoleń prof. Colina W.P. Lewisa poświęcony LLM-om w praktyce akademickiej i zawodowej. Istotnym elementem tych inicjatyw jest budowanie kompetencji krytycznego i świadomego korzystania z narzędzi AI.

Podyplomowe studia AI for Executives

W ofercie studiów podyplomowych Uniwersytetu Warszawskiego znajduje się interdyscyplinarny program Artificial Intelligence for Executives, adresowany do liderów w administracji publicznej i sektorze prywatnym. Zajęcia koncentrują się na aspektach zarządczych, prawnych, technologicznych i etycznych. Omawiane są kwestie wdrażania narzędzi AI, oceny ryzyka regulacyjnego oraz zgodności z unijnymi aktami prawnymi.

Ramy etyczne i regulaminowe

Uniwersytet Warszawski wprowadził również regulacje dotyczące dopuszczalnych form korzystania ze sztucznej inteligencji przez studentów. W szczególności dotyczy to zasad użycia AI przy pisaniu prac zaliczeniowych i magisterskich oraz zakazu wykorzystywania generatywnej AI na egzaminach. Dokument Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia wprost zobowiązuje studentów do ujawniania, kiedy i w jakim zakresie korzystali z narzędzi opartych na AI.

Akademia Leona Koźmińskiego – zintegrowany kierunek magisterski Prawo sztucznej inteligencji

ALK oferuje kierunek magisterski unikatowy na skalę kraju: Prawo sztucznej inteligencji. Program ten obejmuje nie tylko aspekty regulacyjne AI (AI Act, RODO, prawo własności intelektualnej), ale również kompetencje techniczne (podstawy programowania, analiza danych, architektura systemów AI). Zajęcia prowadzone są zarówno przez pracowników naukowych, jak i praktyków rynku.

Uczelnia oferuje także podyplomowe studia Biznes.AI: technologia, prawo, zastosowanie sztucznej inteligencji, skupiające się na wdrażaniu AI w przedsiębiorstwach, tworzeniu polityk compliance i ocenie ryzyk prawnych.

SWPS – AI w praktyce zawodowej

SWPS realizuje podyplomowe studia AI: Sztuczna inteligencja w praktyce i biznesie. Istotą tych studiów jest nacisk na aspekty praktyczne, zaś ich program zawiera komponenty etyczne oraz analizę europejskiego prawa regulującego sztuczną inteligencję.

W ramach działań popularyzatorskich uczelnia organizuje również konferencje (np.AI a prawo), gromadzące przedstawicieli środowisk naukowych i prawniczych, omawiające zagadnienia systemów wysokiego ryzyka oraz odpowiedzialności AI w świetle regulacji UE.

SGH – edukacja AI dla administracji i biznesu

Szkoła Główna Handlowa prowadzi interdyscyplinarne studia podyplomowe: Sztuczna Inteligencja w Biznesie i Sektorze Publicznym. Program odpowiada na potrzeby liderów transformacji cyfrowej w administracji i gospodarce. Uczestnicy zdobywają wiedzę z zakresu modeli AI, projektowania rozwiązań, strategii wdrażania, a także aspektów prawnych i etycznych wdrożeń.

Edukacja w zakresie AI – wnioski porównawcze

Oferta edukacyjna uczelni wyższych w zakresie AI, skierowana do studentów prawa i administracji, rozwija się dynamicznie, jednak wciąż wykazuje zróżnicowany poziom zaawansowania. Wśród mocnych stron należy wskazać:

  • rosnącą liczbę kursów i programów podyplomowych o interdyscyplinarnym charakterze,
  • obecność elementów technicznych w ofercie dla prawników,
  • świadomość potrzeby regulacji wewnętrznych,
  • praktyczny komponent projektowy.

Do obszarów wymagających dalszego rozwoju należą:

  • brak obowiązkowych przedmiotów AI na kierunkach jednolitych magisterskich,
  • fragmentaryzacja podejść programowych i brak jednolitych standardów,
  • niewielka liczba badań naukowych poświęconych AI w dydaktyce prawniczej.

Podsumowanie

Uczelnie wyższe w Polsce podejmują realne działania w kierunku przygotowania przyszłych prawników, urzędników i menedżerów do pracy z AI. Przykłady Uniwersytetu Warszawskiego, Akademii Leona Koźmińskiego, SWPS i SGH pokazują różne modele edukacyjne: od zintegrowanych ścieżek dydaktycznych po interdyscyplinarne programy podyplomowe. Jednocześnie wciąż istnieje potrzeba wprowadzenia systemowych rozwiązań – m.in. obowiązkowych bloków AI, jednolitych standardów dydaktycznych i wsparcia dla nauczycieli akademickich.

FAQ

Jakie kompetencje powinien dziś rozwijać student prawa w kontekście AI?

Współczesny student prawa powinien łączyć wiedzę prawniczą z rozumieniem działania algorytmów, automatyzacji procesów, ochrony danych oraz aspektów etycznych związanych z wykorzystywaniem AI. Niezbędne staje się również rozwijanie umiejętności analizy danych oraz korzystania z narzędzi wspomagających research i dokumentację prawną.

Czy znajomość regulacji dotyczących AI będzie wymagana w zawodach prawniczych?

Tak. Przyszli prawnicy i urzędnicy będą musieli orientować się w regulacjach unijnych i krajowych, w tym w AI Act, RODO oraz przepisach dotyczących profilowania, odpowiedzialności algorytmicznej czy ochrony konsumenta w środowisku cyfrowym.

Dlaczego AI staje się kluczowym elementem edukacji prawniczej?

Sztuczna inteligencja coraz częściej wspiera procesy prawnicze – od analizy akt spraw, przez przewidywanie orzeczeń, po automatyzację umów. Znajomość tych technologii warunkuje konkurencyjność na rynku i efektywność wykonywania zawodu.

Jakie wyzwania etyczne wiążą się z wykorzystaniem AI przez prawników?

Najważniejsze dylematy to transparentność działań AI, ryzyko dyskryminacji algorytmicznej, granice automatyzacji decyzji oraz odpowiedzialność za działania systemów uczących się. Kluczowe jest też przeciwdziałanie uzależnieniu od wyników generowanych przez AI bez ich krytycznej oceny.

W jaki sposób uczelnie mogą wspierać studentów w świadomym korzystaniu z AI?

Uczelnie powinny tworzyć przejrzyste regulaminy użycia AI, oferować zajęcia interdyscyplinarne oraz promować postawę krytycznego myślenia wobec narzędzi technologicznych. Warto także wprowadzać zajęcia projektowe, w których AI służy jako narzędzie wspierające proces analizy lub twórczości prawniczej.