Subskrybuj nas na Youtube
Na problem zwróciła uwagę Wanda Nowicka, posłanka Lewicy (interpelacja nr 6743). Zgodnie z art. 228 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 742 ze zm.) Rada Doskonałości Naukowej (RDN) w terminie trzech miesięcy od otrzymania opinii w zakresie spełnienia wymagań w drodze decyzji administracyjnej: występuje do Prezydenta RP o nadanie wnioskodawcy tytułu profesora albo odmawia skierowania takiego wystąpienia. Od tej decyzji w terminie trzech miesięcy od dnia jej doręczenia przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Z kolei RDN ma sześć miesięcy na jego rozpatrzenie.
Rada (nie)doskonałości
Tymczasem posłanka wyliczyła na podstawie danych zawartych w ogólnopolskiej bazie o szkolnictwie wyższym, że ponad 600 postępowań wszczętych w latach 2019–2023 wciąż jest niezakończonych (dane na lipiec 2024 r.). W jej ocenie sytuacja wygląda również niepokojąco w przypadku stopnia doktora habilitowanego. Nadal w toku jest prawie 400 spraw, które zostały uruchomione w latach 2020–2023. Zapytała Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW), czym jest spowodowana taka przewlekłość oraz jakie środki zaradcze zamierza wdrożyć resort, aby przyspieszyć sprawy o tytuł profesora oraz stopień doktora habilitowanego.
W ocenie posłanki należałoby także rozważyć powrót do wcześniejszych rozwiązań legislacyjnych, a co za tym idzie – zmniejszyć liczbę opinii recenzentów do trzech (z czterech) w postępowaniu o nadanie stopnia doktora habilitowanego oraz do czterech (z pięciu) w przypadku tytułu profesora.
– Warto w tym miejscu dodać, że w przypadku dyscyplin niszowych istnieje problem z pozyskaniem recenzentów – zaznaczyła.
Przypomniała też, że zadaniem RDN jest działanie na rzecz rozwoju kadry naukowej.
– Określenie „doskonałość” w naturalny sposób zobowiązuje osoby zasiadające w gremium używającym tej nazwy do reprezentowania najlepszych standardów nie tylko w zakresie osobistych osiągnięć naukowych, lecz także kwestii etycznych i transparentności proceduralnej przy procesach awansów akademickich – dodała.
Potrzebny jest czas
RDN w odpowiedzi na te zastrzeżenia zapewniła, że wywiązuje się z terminów określonych w przepisach.
„Rada dokonuje wprowadzenia i aktualizacji danych w Bazie dokumentów w postępowaniach awansowych każdorazowo z zachowaniem wskazanych terminów, wynikających z obowiązującego prawa. Jednocześnie przedmiotowa baza danych nie stanowi adekwatnego źródła informacji, które dawałoby podstawy do uznania, że postępowania w sprawie nadania tytułu profesora prowadzone są w sposób przewlekły, w szczególności w takim zakresie, jaki został wskazany w interpelacji” – wynika z odpowiedzi RDN.
Zgodnie bowiem z art. 178 ust. 4 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce tytuł profesora nadaje Prezydent RP. Zmiana statusu danego rekordu może nastąpić po uzyskaniu przez RDN postanowienia Prezydenta RP o nadaniu danej osobie tytułu. Rada więc nie odpowiada za termin zarówno rozpatrzenia wniosków, jak i wydania w tym zakresie aktów urzędowych przez Prezydenta RP.
Ponadto RDN wskazuje, że przewlekłość postępowania, o której wspomina posłanka, ma swoją definicję zawartą w kodeksie postępowania administracyjnego. Zgodnie z tym przepisem jest to taki stan rzeczy, w którym postępowanie prowadzone jest dłużej, niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy.
„Analiza informacji z Bazy dokumentów w postępowaniach awansowych nie uprawnia do postawienia wniosku, że sprawy o tytuł profesora są prowadzone w sposób przewlekły. Weryfikacja działalności RDN może wręcz prowadzić do wniosków odmiennych, tj. takich, że sprawy te prowadzone są z należytą merytoryczną starannością i rozstrzygane są bez zbędnej zwłoki, przy jednoczesnej należytej ich analizie, która jest wymagana z uwagi na wysoki stopień ich skomplikowania. Postępowania w sprawie nadania tytułu profesora nie są prowadzone dłużej, niż jest to niezbędne dla ich załatwienia” – przekonuje RDN.
Z kolei MNiSW poinformowało, że na razie w resorcie nie trwają prace legislacyjne związane z procedurą awansową ws. stopnia doktora habilitowanego i tytułu profesora.
– Ministerstwo jest jednak otwarte na dyskusję z całym środowiskiem akademickim w tej sprawie – podkreślił Maciej Gdula, wiceminister nauki. – Natomiast należy podkreślić, że obowiązujące terminy i ustalenia co do liczby recenzentów biorących udział w postępowaniu są wynikiem chęci zapewnienia jak najbardziej wiarygodnej i rzetelnej weryfikacji wymagań na wskazany stopień czy tytuł, które stanowią istotny etap kariery naukowej oraz są elementem struktury i funkcjonowania szkolnictwa wyższego i nauki w Polsce – dodał.
Wyjaśnił, że habilitacja stanowi m.in. warunek niezbędny do pełnienia funkcji: recenzenta w postępowaniach awansowych, promotora w postępowaniu doktorskim, członka komisji habilitacyjnej, członka RDN. Osoby z tytułem profesora mogą natomiast pełnić funkcję recenzenta także w postępowaniu awansowym na tytuł profesora.
Dodał jednak, że sugestia posłanki m.in. w kwestii zmniejszenia liczby recenzentów zostanie wzięta pod uwagę podczas kompleksowej nowelizacji ustawy. ©℗