Nauczyciele, tak jak i inni pracownicy sfery budżetowej, są uprawnieni do dodatkowego wynagrodzenia rocznego zwanego potocznie trzynastką. Świadczenie to w pełnej wysokości przysługuje po przepracowaniu w danej placówce całego roku kalendarzowego.
W kwocie proporcjonalnej do czasu pracy należy się nauczycielowi, pod warunkiem że ten okres będzie wynosił co najmniej pół roku. Nowo zatrudnieni tego wymogu nie byliby w stanie spełnić, bo początek roku szkolnego ma miejsce cztery miesiące przed końcem danego roku kalendarzowego. Ustawodawca przewidział jednak specjalny przywilej dla tej grupy zatrudnionych. Otóż zwolnieni są oni z zasady co najmniej półrocznej pracy. Nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem w trakcie roku kalendarzowego musi być zgodne z organizacją pracy szkoły. To ostatnie pojęcie nie zostało niestety zdefiniowane w żadnej ustawie, przez co powstaje dużo wątpliwości. Kłopot jest także ze zdefiniowaniem terminu „efektywne przepracowanie”. Poniższe porady odpowiadają na te i wiele innych wątpliwości.
1.Nauczyciel jest honorowym dawcą krwi. W 2023 r. był nieobecny w pracy przez sześć dni roboczych. Przedłożył zaświadczenia z regionalnego centrum krwiodawstwa i krwio lecznictwa. Czy za tę nieobecność płatną i usprawiedliwioną należy się dodatkowe wynagrodzenie roczne za rok 2023?
Za wskazane dni nieobecności w pracy nauczyciel nie nabywa prawa do trzynastki. Nauczycielom przysługuje to świadczenie na zasadach określonych przepisami ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek strefy budżetowej (dalej: u.d.w.r.), poprzez odesłanie zawarte w art. 48 Karty nauczyciela (dalej: KN). Co do zasady warunkiem nabycia prawa do trzynastki w pełnej wysokości jest efektywne przepracowanie u danego pracodawcy pełnego roku kalendarzowego (art. 2 ust. 1 u.d.w.r.). Jeśli zaś pracownik nie przepracuje pełnego roku, to należy się mu trzynastka w proporcjonalnej wysokości, ale uwaga: tylko wtedy, gdy przepracował w tym roku co najmniej sześć miesięcy (art. 2 ust. 2 u.d.w.r.), liczonych jako 180 dni (art. 114 kodeksu cywilnego). Należy jednak pamiętać, że na gruncie orzecznictwa Sądu Najwyższego chodzi o okres faktycznie przepracowany, a nie pozostawanie w zatrudnieniu (uchwała SN z 7 lipca 2011 r., sygn. akt III PZP 3/11). Na równi z okresem przepracowanym jest traktowany urlop wypoczynkowy, którego pracodawca ma obowiązek udzielić, a pracownik nie może się go zrzec. Wyjątkowo art. 2 ust. 3 u.d.w.r. wymienia przypadki, w których pracownik nie musi przepracować sześciu miesięcy, aby nabyć prawo do trzynastki. W orzecznictwie podkreśla się, że wyliczenie sytuacji, kiedy przepracowanie sześciu miesięcy warunkujących nabycie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie jest wymagane, jest wyczerpujące (uchwała SN z 25 lipca 2003 r., sygn. akt III PZP 7/03). Wśród nich nie jest wymieniony okres zwolnienia od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi. Z powyższych regulacji i orzecznictwa wynika, że do okresu uprawniającego do trzynastki nie wlicza się nieobecności w pracy, o której mowa w par. 12 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, ponieważ nie jest to okres faktycznie przepracowany. Ponadto, jeśli nauczyciel nabędzie prawo do trzynastki za 2023 r., do jej podstawy nie zostanie wliczone wynagrodzenie za dzień nieobecności w pracy z powodu oddania krwi, wypłacone na podstawie par. 16 ww. rozporządzenia. Zgodnie z art. 4 ust. 1 u.d.w.r. wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5 proc. sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy. Zgodnie z par. 6 ust. 1 w zw. z par. 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia ministra edukacji narodowej w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli w podstawie ekwiwalentu (a w konsekwencji również w podstawie trzynastki) nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Jest nią niewątpliwie wynagrodzenie za czas zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy w celu oddania krwi.
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 48 ustawy z 26 stycznia 1982 r. ‒ Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 984; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1672)
• art. 2 ust. 1‒3, art. 4 ust. 1 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
• par. 12 i 16 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1632)
• par. 1 ust. 2 pkt 2, par. 6 ust. 1 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1455)
2.Nauczycielka pracowała w szkole podstawowej na zastępstwo od 25 lutego 2023 r. do 30 czerwca 2023 r. Następnie została zatrudniona w tej samej szkole na zastępstwo od 1 września 2023 r. do 31 sierpnia 2024 r. Za który okres nauczycielka nabyła prawo do trzynastki?
Nauczycielka nabyła prawo do trzynastki za obydwa okresy zatrudnienia w 2023 r. Warunkiem nabycia prawa do trzynastki w pełnej wysokości jest efektywne przepracowanie u danego pracodawcy pełnego roku kalendarzowego. Jeśli zaś pracownik nie przepracuje pełnego roku, to należy mu się to świadczenie w proporcjonalnej wysokości, ale tylko jeśli przepracował w tym roku co najmniej sześć miesięcy. Przy tym nie jest wymagane nieprzerwane zatrudnienie przez taki czas, a więc sumuje się czas trwania wszystkich umów o pracę zawartych przez nauczyciela z tą samą szkołą w roku kalendarzowym. Wyjątkowo art. 2 ust. 3 pkt 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek strefy budżetowej (dalej: u.d.w.r.) stanowi, że nie jest wymagane przepracowanie co najmniej sześciu miesięcy warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego m.in. w przypadku nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem zgodnie z organizacją pracy szkoły, czyli od 1 września. Na temat rozumienia określenia „nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem zgodnie z organizacją pracy szkoły” jako zatrudnienie z początkiem roku szkolnego, tj. 1 września (z uwzględnieniem dopuszczonej przepisami możliwości rozpoczęcia zajęć w innym terminie, np. 2 września) wypowiadało się Ministerstwo Edukacji Narodowej w stanowisku z 4 grudnia 2009 r. (nr DS-WPZN-AB-401-02/09), a także Sąd Rejonowy w Gdańsku w wyroku z 7 grudnia 2016 r. (sygn. akt VI P 344/16).
W odpowiedzi na pytanie, w 2023 r. nauczycielka na podstawie obydwu umów przepracowała łącznie ponad 180 dni, w tym druga umowa została zawarta zgodnie z organizacją pracy szkoły. W związku z tym nabyła prawo do trzynastki za 2023 r. w wysokości proporcjonalnej do obydwu okresów pracy (art. 2 ust. 2, art. 4 ust. 2 u.d.w.r.).
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 2 ust. 2, ust. 3 pkt 1, art. 4 ust. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
3.Nauczyciel doradztwa zawodowego był zatrudniony w szkole w okresie od 1 lutego 2023 r. do 22 kwietnia 2022 r. (w wymiarze 3/22 etatu). Czy nabył prawo do trzynastki?
Nauczyciel w 2023 r. nie został zatrudniony od 1 września 2023 r., czyli od pierwszego dnia zajęć dydaktycznych w roku szkolnym 2023/2024. Ponieważ nie nastąpiło nawiązanie stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem zgodnie z organizacją pracy szkoły w rozumieniu art. 2 ust. 3 pkt 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek strefy budżetowej, warunkiem nabycia prawa do trzynastki za wskazany rok było przepracowanie sześciu miesięcy (180 dni). W okresie od 1 lutego 2023 r. do 22 kwietnia 2022 r. nauczyciel był zatrudniony przez 81 dni, a w konsekwencji nie nabył prawa do trzynastki.
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 2 ust. 3 pkt 1 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690).
4.Nauczyciel był i jest zatrudniony w liceum ogólnokształcącym na terminowych umowach: od 21 kwietnia do 24 czerwca 2022 r. oraz od 1 września 2022 r. do 31 sierpnia 2024 r. Czy te okresy należy rozpatrywać odrębnie? W jaki sposób należy ustalić dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2023 r.?
Nauczycielowi przysługuje trzynastka za obydwa okresy zatrudnienia. Jeżeli został zatrudniony (na drugi z okresów) od 1 września 2022 r., to przysługuje mu trzynastka za 2023 r. (za rok kalendarzowy, a nie tylko za okres umowy o pracę nawiązanej 1 września 2023 r.), ponieważ został w tym roku zatrudniony zgodnie z organizacją pracy szkoły. Prawo do trzynastki nabywa proporcjonalnie do przepracowanego okresu, zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek strefy budżetowej (dalej: u.d.w.r.). Przy tym regulacja ta nie mówi, że okres przepracowany w danym roku kalendarzowym musi być nieprzerwany. Nie ma też przepisu zobowiązującego pracodawcę do odrębnego rozpatrywania każdej z umów o pracę, ponieważ nie ma możliwości nabycia prawa do dwóch wynagrodzeń rocznych w tym samym roku kalendarzowym. Oznacza to, że prawo do jednej trzynastki przysługuje za obydwie umowy o pracę zawarte w 2023 r. W podstawie świadczenia należy uwzględnić wynagrodzenie wypłacone z obydwu umów obowiązujących w 2023 r., ponieważ art. 4 ust. 1 u.d.w.r. nakazuje w wyliczeniach wziąć pod uwagę 8,5 proc. sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie. Również ten przepis nie stanowi, że przerwa w pobieraniu wynagrodzenia (np. z uwagi na przerwę w zatrudnieniu) skutkuje pominięciem w podstawie trzynastki wypłat poprzedzających zawarcie ostatniej umowy o pracę.
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
5.Nauczycielka jest zatrudniona w szkole podstawowej na czas nieokreślony w wymiarze 18/18 oraz w oddziale przedszkolnym przy tej samej szkole na stanowisku logo peda w wymiarze 6/22 od 22 września 2023 r. do 31 sierpnia 2024 r. Czy należy jej wypłacić trzynastkę z tytułu umowy zawartej w oddziale przedszkolnym?
Nauczycielce należy wypłacić trzynastkę za 2023 r. Była ona zatrudniona przez cały rok kalendarzowy w szkole podstawowej. Okoliczność, że dodatkowo została z nią zawarta umowa o pracę (na stanowisku nauczyciela przedszkola w oddziale przedszkolnym) nie powoduje, że prawo do trzynastki z dodatkowych umów jest rozpatrywane odrębnie, skoro zatrudnił ją ten sam pracodawca. Nauczycielce należy się trzynastka w pełnej wysokości. Trzeba też uwzględnić to, że przez część roku otrzymywała wyższe wynagrodzenie z uwagi na dodatkowe zatrudnienie.
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 4 ust. 1 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
6.Nauczycielka matematyki została zatrudniona w szkole podstawowej od 3 września 2023 r. do 30 czerwca 2024 r. Czy powinna otrzymać trzynastkę?
Nie przysługuje jej trzynastka. Nauczycielka nie przepracowała sześciu miesięcy i nie została zatrudniona 1 września. Zgodnie z art. 2 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek strefy budżetowej pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem że okres ten wynosi co najmniej sześć miesięcy. Przepracowanie co najmniej sześciu miesięcy nie jest wymagane m.in. w przypadkach nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły. Wątpliwości powstają w przypadku, gdy stosunek pracy został z nauczycielem zawarty już po 1 września, a więc po dniu rozpoczęcia roku szkolnego. Użyte w ustawie określenie „nawiązanie stosunku pracy w ciągu roku kalendarzowego zgodnie z organizacją pracy szkoły” wskazuje, że uprawnienie do wynagrodzenia rocznego dotyczy nauczycieli, z którymi stosunek pracy został nawiązany 1 września.
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
7.Nauczycielka dyplomowana zatrudniona na podstawie mianowania 30 sierpnia 2023 r. na podstawie art. 18 Karty nauczyciela została przeniesiona ze szkoły do przedszkola. Czy jest uprawniona do dodatkowego wynagrodzenia rocznego z przedszkola, do którego została przeniesiona na swój wniosek?
W razie przeniesienia nauczycielki do innej jednostki oświatowej na podstawie art. 18 Karty nauczyciela (dalej: KN) jej dotychczasowy stosunek pracy jest kontynuowany, a zmianie uległy pracodawca i miejsce pracy od 30 sierpnia 2023 r. By stwierdzić, czy nauczycielka nabyła prawo do trzynastki za 2023 r., należy ocenić cały rok kalendarzowy. Proporcjonalną część świadczenia za okres efektywnie przepracowany w czasie od 1 stycznia do 29 sierpnia 2022 r. ma obowiązek wypłacić szkoła, a za okres efektywnie przepracowany od 30 sierpnia do 31 grudnia 2022 r. ‒ przedszkole.
Zgodnie z art. 18 KN nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może być przeniesiony na własną prośbę lub z urzędu za jego zgodą na inne stanowisko w tej samej lub innej szkole, w tej samej lub innej miejscowości, na takie same lub inne stanowisko. Przeniesienie na podstawie art. 18 KN odbywa się bez rozwiązywania dotychczasowego stosunku pracy i jest on kontynuowany w nowym miejscu pracy. Przeniesienie dotyczy wyłącznie nauczycieli, dla których podstawą nawiązania stosunku pracy jest mianowanie. Oznacza to, że z tego trybu mogą skorzystać nauczyciele mianowani i dyplomowani zatrudnieni na podstawie mianowania. Nauczyciel powinien być przeniesiony na takie stanowisko, do jakiego zajmowania ma kwalifikacje. Jednak w razie przeniesienia nauczyciela na stanowisko, do zajmowania którego nie ma wymaganych kwalifikacji, ich brak nie może stanowić przyczyny uzasadniającej przyjęcie, że w nowej szkole nastąpiło z nauczycielem nawiązanie stosunku pracy na podstawie umowy o pracę.
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
• art. 18 ustawy z 26 stycznia 1982 r. ‒ Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 984; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1672)
8.Od 1 września 2023 r. nauczyciel został zatrudniony na dwa lata przygotowania do zawodu. Czy temu nauczycielowi należy się trzynastka?
Nauczyciel do nabycia prawa do trzynastki nie musi posiadać stopnia awansu zawodowego. Również podstawa prawna zatrudnienia (mianowanie, umowa o pracę) lub okres zatrudnienia w samorządowej szkole nie ma znaczenia. Zatrudnienie nauczyciela od 1 września 2023 r., czyli od pierwszego dnia zajęć dydaktycznych w roku szkolnym 2023/2024, stanowiło nawiązanie stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem zgodnie z organizacją pracy szkoły w rozumieniu art. 2 ust. 3 pkt 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek strefy budżetowej. W związku z tym nauczyciel początkujący, zatrudniony na okres dwóch lat szkolnych, nabył prawo do trzynastki za 2023 r.
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 2 ust. 3 pkt 1 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
9.Nauczyciel szkoły podstawowej jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie mianowania. Dodatkowo w tej samej szkole została podpisana z nim umowa o pracę od 1 września 2023 r. do 31 sierpnia 2024 r. w wymiarze jednej drugiej etatu na stanowisku pomoc administracyjna. Czy nauczycielowi z dodatkowej umowy należy wypłacić trzynastkę?
Z dodatkowej umowy o pracę na stanowisku niepedagogicznym nauczyciel nie nabywa prawa do trzynastki, ponieważ nie przepracował efektywnie sześciu miesięcy. Zawarcie dwóch stosunków pracy jest dopuszczalne, gdy dotyczy różnych rodzajów pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 1997 r., sygn. akt I PKN 43/97). Wówczas pracownik nabywa poszczególne uprawnienia pracownicze odrębnie w ramach każdego zatrudnienia. W związku z tym w ramach umowy o pracę na stanowisku pomocy administracyjnej uwzględnia się regulacje ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek strefy budżetowej (dalej: u.d.w.r.) w zakresie, w jakim dotyczą pracowników niepedagogicznych. Co do zasady warunkiem nabycia prawa do trzynastki w pełnej wysokości jest efektywne przepracowanie u danego pracodawcy pełnego roku kalendarzowego (art. 2 ust. 1 u.d.w.r.). Jeśli zaś pracownik nie przepracuje pełnego roku, to otrzyma świadczenie w proporcjonalnej wysokości, ale jeśli przepracował w tym roku co najmniej sześć miesięcy. Wyjątek od tego wymogu przewiduje art. 2 ust. 3 pkt 1 u.d.w.r., który stanowi, że nie jest wymagane przepracowanie co najmniej sześciu miesięcy warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego m.in. w przypadku nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem zgodnie z organizacją pracy szkoły. Do umowy o pracę na stanowisku niepedagogicznym nie można jednak rozszerzająco stosować wyjątku dotyczącego nauczyciela. Z umowy o pracę na stanowisku niepedagogicznym nie przysługuje trzynastka za 2023 r., ponieważ pracownik zatrudniony od 1 września 2023 r. do 31 sierpnia 2024 r. nie przepracował w 2023 r. sześciu miesięcy.
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 2 ust. 3 pkt 1 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
10.Od 1 września 2023 r. nauczyciel przebywa na urlopie dla poratowania zdrowia. Czy do podstawy dodatkowego wynagrodzenia rocznego należy wliczyć wynagrodzenie otrzymane podczas tego urlopu?
W podstawie trzynastki nie uwzględnia się wynagrodzenia wypłaconego za czas urlopu dla poratowania zdrowia. Na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek strefy budżetowej wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5 proc. sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Zgodnie z par. 6 ust. 1 w zw. z par. 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia ministra edukacji narodowej w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli w podstawie ekwiwalentu (oraz trzynastki) nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy niż urlop wypoczynkowy, np. wynagrodzenia za urlop dla poratowania zdrowia, urlop okolicznościowy lub opiekę nad dzieckiem, ani żadnego ze składników wynagrodzenia (np. dodatku stażowego) wypłaconego za czas niektórych usprawiedliwionych nieobecności innych niż urlop wypoczynkowy.
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 4 ust. 1 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
• par. 1 ust. 2 pkt 2, par. 6 ust. 1 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1455)
11.W czasie strajku w szkole w 2023 r. kilku nauczycieli nie przystąpiło do niego. W tym czasie wykonywali zadania powierzone im przez dyrekcję oraz uczestniczyli w egzaminach ósmoklasistów. Czy wypłacone im za ten okres wynagrodzenie oraz wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe może być wliczone do podstawy dodatkowego wynagrodzenia rocznego?
Wynagrodzenie wypłacone za wykonaną pracę nauczycielom, którzy nie brali udziału w strajku, wlicza się do podstawy trzynastki. Na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek strefy budżetowej wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5 proc. sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Do podstawy trzynastki wlicza się więc każde wynagrodzenie wypłacone w danym roku za wykonywanie pracy. Z kolei nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie nie tylko za realizację zajęć dydaktycznych w ramach pensum, lecz także za realizację tzw. zadań statutowych oraz innych zajęć i czynności związanych z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym, zgodnie z art. 42 ust. 1 i 2 Karty nauczyciela. Udział w egzaminach zewnętrznych również stanowi pracę wykonywaną w ramach obowiązków służbowych nauczyciela, za którą otrzymuje wynagrodzenie. W związku z tym nie ma podstawy prawnej do tego, aby do podstawy trzynastki wliczać jedynie część wynagrodzenia otrzymywanego przez nauczyciela za realizację zajęć w ramach pensum. Należy uwzględnić każde wynagrodzenie wypłacone nauczycielowi za wykonaną pracę, również za czas, gdy nauczyciele wykonywali inne zadania zlecone przez dyrektora, gdy nie były prowadzone zajęcia dydaktyczne w czasie strajku pozostałych nauczycieli, a także wynagrodzenie wypłacone za zrealizowane godziny ponadwymiarowe. Do podstawy ekwiwalentu, ale w konsekwencji także trzynastki, nie wlicza się jedynie wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, które są okresami niewykonywania pracy.
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 4 ust. 1 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
• art. 42 ust. 1, 2 oraz 2b pkt 2, art. 18 ustawy z 26 stycznia 1982 r. ‒ Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 984; ost.zm. poz. 1672)
• par. 1 ust. 2 pkt 2, par. 6 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1455)
12.Nauczyciel od 24 czerwca do 23 grudnia 2023 r. miał zwolnienie lekarskie, a od 24 grudnia do 31 grudnia 2023 r. pobierał świadczenie rehabilitacyjne. Czy powinien otrzymać trzynastkę?
Nauczyciel, który od 24 czerwca 2023 r. przebywał do końca roku na zwolnieniu lekarskim i następnie świadczeniu rehabilitacyjnym, od 1 stycznia do 23 czerwca mógł efektywnie przepracować jedynie 174 dni, a więc nie przepracował sześciu miesięcy i nie nabył prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2023 r. Z orzecznictwa wynika, że z okresu uprawniającego do trzynastki wyłączeniu podlegają m.in. okresy zwolnień lekarskich (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 7 lipca 2011 r., sygn. akt III PZP 3/11). Również okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego w czasie niezdolności do pracy nie jest okresem efektywnie przepracowanym, a więc podlega odliczeniu z okresu uprawniającego do trzynastki.
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 2 ust. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
13.Nauczycielka od 1 stycznia do 31 sierpnia 2023 r. przebywała na urlopie wychowawczym, a następnie od 1 września do 31 grudnia 2023 r. miała zwolnienie lekarskie z powodu ciąży. Czy korzystanie z urlopu wychowawczego nie pozbawia jej prawa do trzynastki?
Formalnie korzystanie z urlopu wychowawczego nie pozbawia nauczycielki prawa do trzynastki za 2023 r., ale jej wysokość wynosi 0 zł. Powodem tego jest to, że po powrocie z urlopu nauczycielka nie przepracowała efektywnie ani jednego dnia i nie otrzymała wynagrodzenia za pracę, które by weszło do podstawy świadczenia na podstawie art. 4 ust. 1 i 2 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek strefy budżetowej. Wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy nie są uwzględniane przy wyliczaniu wysokości trzynastki, co wynika z art. 4 ust. 1 tej ustawy w zw. z par. 6 w zw. z par. 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia ministra edukacji narodowej w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli.
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 2 ust. 3 pkt 6 lit. a, art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
• par. 1 ust. 2 pkt 3, par. 6 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1455)
14.Nauczycielowi w związku z oddelegowaniem na szkolenie wypłacono wynagrodzenie za urlop szkoleniowy, tj. za dwa dni płatnej usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Czy wynagrodzenie za urlop szkoleniowy wlicza się do podstawy trzynastki?
Wynagrodzenie za urlop szkoleniowy nie jest wliczane do podstawy trzynastki. Gdyby nauczyciel został oddelegowany na szkolenie w ramach obowiązującego go czasu pracy, doskonalenie zawodowe byłoby realizowane w ramach otrzymywanego wynagrodzenia za pracę, które zostałoby uwzględnione w podstawie trzynastki. Natomiast w przypadku, gdy nauczycielowi został udzielony płatny urlop szkoleniowy w związku z usprawiedliwioną nieobecnością w pracy na podstawie art. 68 ust. 1 Karty nauczyciela i par. 14 rozporządzenia ministra edukacji narodowej w sprawie szczegółowych zasad udzielania nauczycielom urlopów dla dalszego kształcenia się, dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych i z innych ważnych przyczyn oraz ulg i świadczeń związanych z tym kształceniem, a także organów uprawnionych do ich udzielania, wynagrodzenie to nie jest wliczane do podstawy trzynastki. Po pierwsze nie stanowi wynagrodzenia za pracę, a po drugie do podstawy ekwiwalentu pieniężnego (oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego) nie wlicza się wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy niż urlop wypoczynkowy. ©℗
Podstawa prawna
Podstawa prawna
• art. 4 ust. 1 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
• art. 68 ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. ‒ Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 984; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1672)
• par. 14 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 19 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania nauczycielom urlopów dla dalszego kształcenia się, dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych i z innych ważnych przyczyn oraz ulg i świadczeń związanych z tym kształceniem, a także organów uprawnionych do ich udzielania (Dz.U. z 2001 r. nr 1, poz. 5)
• par. 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1455)