Przygotowania do nowego roku szkolnego w oświacie, czyli o co pytają na szkoleniach

Sierpień to gorący czas zarówno w szkołach, jak i w JST, które są ich organami prowadzącymi. O tej porze zazwyczaj pojawiają się wyzwania związane z zawieraniem i przedłużaniem umów z nauczycielami. W tym roku doszedł do tego awans zawodowy po nowemu oraz według przepisów przejściowych. Zebraliśmy te wszystkie zagadnienia i odpowiadamy na pytania pojawiające się na szkoleniach.

Umowa o pracę z nauczycielem początkującym

PROBLEM Na jaki okres należy zawrzeć umowę o pracę z nauczycielką, która ma wykształcenie wyższe z przygotowaniem pedagogicznym oraz udokumentowała łącznie półtoraroczne zatrudnienie w innych jednostkach oświatowych?

ODPOWIEDŹ Stosownie do art. 10 ust. 2 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 984; dalej: KN) stosunek pracy z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, która nie zdobyła jeszcze stopnia awansu zawodowego oraz ma wymagane kwalifikacje, nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na dwa lata szkolne. Natomiast na podstawie art. 10 ust. 3a KN stosunek pracy z nauczycielem, który:

• nie ma stopnia awansu zawodowego oraz
• ma wymagane kwalifikacje, oraz
• ma co najmniej dwa lata pracy w szkole, oraz
• otrzymał co najmniej dobrą ocenę pracy

– nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Nauczycielka, o której mowa w pytaniu, ma tylko półtoraroczny staż pracy w szkole. Podstawą jej zatrudnienia będzie zatem umowa na czas określony.

Kolejna umowa o pracę – na czas określony czy nieokreślony

PROBLEM Szkoła zawierała z nauczycielem umowy na czas określony – od 1 września 2020 r. do 25 czerwca 2021 r., od 1 września 2021 r. do 24 czerwca 2022 r. i od 1 września 2022 r. do 23 czerwca 2023 r. Obecnie chcemy zatrudnić tę samą osobę od 1 września 2023 r. Czy jeśli teraz zawrzemy kolejną umowę w podobny sposób, tj. do końca zajęć lekcyjnych w roku szkolnym 2023/2024, to w trakcie jej trwania umowa ta się przekształci w umowę na czas nieokreślony?

ODPOWIEDŹ W tej sytuacji dojdzie do przekształcenia umowy zawartej na czas określony w umowę o pracę na czas nieokreślony.

Zawarcie z nauczycielem umowy o pracę na czas określony, poza przypadkiem zatrudnienia osoby rozpoczynającej pracę w szkole, zostało przez ustawodawcę ściśle uregulowane. Zgodnie z art. 10 ust. 7 KN, w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony. Jednak okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony zawartej w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania, zgodnie ze wskazanym przepisem, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie tych umów między tymi samymi stronami stosunku pracy nie może przekraczać 36 miesięcy. Do wskazanego okresu zatrudnienia wlicza się umowy o pracę na czas określony zawarte na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła trzech miesięcy.

Jeżeli okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony przekracza 36 miesięcy, to z dniem następującym po upływie tego okresu stosunek pracy przekształca się:

• w przypadku nauczyciela początkującego mającego wymagane kwalifikacje i co najmniej dwa lata pracy w szkole – w umowę o pracę na czas nieokreślony (z wyłączeniem nauczyciela, który nie ma co najmniej dobrej oceny pracy lub który przez sześć lat nie uzyskał stopnia nauczyciela mianowanego),
• w przypadku nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego – w stosunek pracy na podstawie mianowania, a w przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze zajęć lub niespełnienia wymogu dotyczącego obywatelstwa – w umowę o pracę na czas nieokreślony.

Skutek przekształcenia umowy o pracę na czas określony nie dotyczy tylko:

• umowy zawartej w celu zastępstwa nieobecnego nauczyciela, jeżeli jej zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy,
• umowy zawartej z nauczycielem niemającym kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska,
• przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu.

Zaświadczenie o niekaralności przed podpisaniem każdej umowy

PROBLEM Nauczyciel pracuje w jednej szkole i od 1 września podejmie pracę równolegle w drugiej. Czy w drugiej jednostce jest zobowiązany do przedstawienia nowej informacji z Krajowego Rejestru Karnego przed nawiązaniem stosunku pracy? Czy jeśli nauczyciel miał zawartą umowę o pracę do 31 sierpnia i od 1 września zawrze nową umowę o pracę, to czy jest konieczne przedstawienie przez niego nowej informacji?

ODPOWIEDŹ Przed każdym nawiązaniem stosunku pracy nauczyciel musi wywiązać się z formalnego obowiązku przedstawienia dyrektorowi jednostki informacji z KRK.

Zgodnie z art. 10 ust. 8a KN w celu potwierdzenia spełnienia warunku niebycia skazanym prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe nauczyciel przed nawiązaniem stosunku pracy jest zobowiązany przedstawić dyrektorowi szkoły informację z KRK. Regulacja ta nie wprowadza żadnych rozróżnień co do kolejnych bądź dodatkowych umów o pracę, w związku z czym należy przyjąć, że nauczyciel przed każdym nawiązaniem stosunku pracy musi wywiązać się z obowiązku przedstawienia informacji z KRK. Bez znaczenia są takie okoliczności, jak nawiązanie kolejnego stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą, choćby bez dnia przerwy, czy równoległe nawiązanie stosunku pracy w innej szkole.

Awans zawodowy nauczyciela a przepisy przejściowe

PROBLEM Nauczyciel jest zatrudniony w jednostce oświatowej od 1 września 2018 r. i od tej daty realizował staż na nauczyciela kontraktowego, który ukończył 31 sierpnia 2019 r. Nadanie stopnia nauczyciela kontraktowego nastąpiło w grudniu 2019 r., wniosek o rozpoczęcie stażu na stopień nauczyciela mianowanego został zaś złożony 1 września 2022 r. Czy wymiar stażu na nauczyciela mianowanego będzie wynosił 9 miesięcy z możliwym terminem egzaminu w 2023 r.? Czy w tym przypadku nauczyciel może uzyskać stopień nauczyciela mianowanego po pięciu latach?

ODPOWIEDŹ Nauczyciel powinien realizować staż w wymiarze 9 miesięcy i jeżeli zakończył staż w maju, to może przystąpić do sesji egzaminacyjnej w lecie 2023 r.

Modyfikacja modelu uzyskiwania stopni awansu zawodowego spowodowała konieczność wypracowania rozwiązań szczególnych dla nauczycieli, którzy zaczynali ścieżkę awansu zawodowego pod rządami starych przepisów. Zasadą jest, że nauczyciele kontraktowi ubiegają się o awans na nauczyciela mianowanego według starych zasad, co oznacza konieczność złożenia wniosku o rozpoczęcie stażu, zaliczenie stażu, przystąpienie do egzaminu. Wprowadzono jednak pewne nowe rozwiązania. Stosownie do art. 10 ust. 3 ustawy z 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Karta nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1730; dalej: ustawa zmieniająca) w przypadku nauczycieli, którzy:

• do 31 sierpnia 2022 r. uzyskali stopień nauczyciela kontraktowego, lecz do tego dnia nie uzyskali stopnia nauczyciela mianowanego,
• na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy zmieniającej odbyli staż na stopień nauczyciela kontraktowego w wymiarze 12 miesięcy,
• nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela mianowanego przed 1 września 2022 r.

– staż na stopień nauczyciela mianowanego trwa 9 miesięcy.

W związku z powyższym nauczyciel, o którym mowa w pytaniu, realizuje staż w wymiarze 9 miesięcy, gdyż okres pięciu lat należy rozumieć jako okres liczony od dnia zatrudniania, po którym jest możliwe zdobycie stopnia awansu zawodowego nauczyciela. Oznacza to, że najwcześniejsza możliwość zdobycia tego stopnia pojawia się w piątym roku pracy nauczyciela przy założeniu, że nie miał przedłużanego stażu.

Nagroda jubileuszowa na przełomie roku szkolnego

PROBLEM Czy nauczycielowi należy wypłacić nagrodę jubileuszową, której termin wypada na 6 września, w sytuacji gdy z 1 września przechodzi on na nauczycielskie świadczenie kompensacyjne?

ODPOWIEDŹ Nauczycielowi nie przysługuje nagroda jubileuszowa, ponieważ nie wypracuje w trakcie zatrudnienia wymaganego stażu i nie przechodzi na rentę lub emeryturę, które jako jedyne uprawniają do nagrody mimo niewypracowania stażu.

Zgodnie z art. 47 KN za wieloletnią pracę nauczyciel otrzymuje nagrodę jubileuszową w wysokości:

• za 20 lat pracy – 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego,
• za 25 lat pracy – 100 proc. wynagrodzenia miesięcznego,
• za 30 lat pracy – 150 proc. wynagrodzenia miesięcznego,
• za 35 lat pracy – 200 proc. wynagrodzenia miesięcznego,
• za 40 lat pracy – 250 proc. wynagrodzenia miesięcznego.

Zgodnie z par. 1 i par. 4 rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z 30 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania (Dz.U. nr 128 poz. 1418) w przypadku rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy. Przejście na świadczenie kompensacyjne nie uprawnia do otrzymania nagrody jubileuszowej w chwili rozwiązania stosunku pracy.

Urlop uzupełniający nauczyciela powracającego z urlopu dla poratowania zdrowia

PROBLEM Nauczyciel ma do 31 sierpnia br. urlop dla poratowania zdrowia. Czy szkoła ma obowiązek wysłać go na urlop uzupełniający od 1 września? Czy może być to termin późniejszy?

ODPOWIEDŹ Przepisy KN nie określają terminu wykorzystania urlopu uzupełniającego, powinien on zostać uzgodniony między nauczycielem a dyrektorem szkoły.

Zgodnie z art. 66 KN w razie niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości lub części w okresie ferii szkolnych z powodu niezdolności do pracy wywołanej chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną, urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu dla poratowania zdrowia, odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego – nauczycielowi przysługuje urlop w ciągu roku szkolnego, w wymiarze uzupełniającym do 8 tygodni.

Ustalając z nauczycielem termin wykorzystania urlopu uzupełniającego, dyrektor szkoły powinien zwrócić uwagę, by udzielenie nauczycielowi urlopu w danym okresie nie zakłóciło pracy szkoły. Należy też jednak uwzględniać wniosek nauczyciela dotyczący terminu wykorzystania urlopu uzupełniającego.

Należy jednak pamiętać, że niewykorzystanego w terminie urlopu wypoczynkowego (tzn. w roku, w którym pracownik nabył prawo do tego urlopu) należy pracownikowi udzielić najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego. Zatem w przedstawionym przypadku zaległego urlopu uzupełniającego za 2023 r. należy nauczycielowi udzielić do września 2024 r. Prawo do urlopu, również uzupełniającego, przedawnia się po upływie trzech lat. ©℗