Jakubowski: Gimnazja dały uczniom zarobić [WYWIAD]

Jakubowski: Między urodzonymi w 1985 r. i w 1986 r. jest skokowy wzrost płac; jedyna różnica między nimi jest taka, że ci pierwsi weszli na rynek pracy, skończywszy wcześniej podstawówkę, a ci drudzy – gimnazjum.

Od 2023 poprzeczka na maturze ma być podnoszona tak, by jeszcze trudniej było ją zaliczyć.

To zupełna głupota i niezrozumienie tego jak się zmienia świat. Rozumiem narzekania profesorów, że przychodzą ludzie, których poziom matematyki nie jest taki jak kiedyś. Sam uczę i też to widzę. Ale dawniej przyjmowało się na studia mniejszy procent populacji, więc obcowaliśmy z nieco innym typem studenta. Średni poziom umiejętności młodych ludzi znacząco się poprawił, ale przyjmując połowę populacji na studia nie można oczekiwać, że wszyscy muszą być akademikami. My na przykład praktycznie nie mamy kształcenia wyższego zawodowego. To wielka luka w naszym systemie edukacji, która marnuje nam potencjalne talenty. Więcej ludzi może iść na studia, ale powinny być one krótsze i mieć inny charakter. Tak naprawdę nigdy nie zreformowaliśmy kształcenia na poziomie średnim i wyższym. Znacząco poprawiliśmy kształcenie na poziomie podstawowym i kiedyś gimnazjalnym. Udało się także upowszechnić przedszkola, dzięki zmianom w czasach Katarzyny Hall i Krystyny Szumilas. Dziś przedszkola mamy naprawdę niezłe, moglibyśmy co prawda jak w Singapurze zaczynać w nich matematykę i ambitniej zacząć szkołę podstawową, ale wtedy ludzie by się oburzyli za męczenie dzieci.

Moje dziecko musi przynieść na wtorek patyczki do liczenia.

Takie rzeczy zależą od konkretnych nauczycieli, ale też system nie zachęca do wykorzystania talentów dzieci, bo co będą robić w pierwszej klasie jeśli opanują liczenie i zaczną czytać w przedszkolu? Dzieci mogą robić w przedszkolu znacznie więcej, bo przecież nasze 5 i 6 latki nie są mniej zdolne niż mali Chińczycy. Przedszkole to niezwykle ważny etap, szczególnie dla dzieci z rodzin słabiej wykształconych. Mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że dziecko z niewykształconej rodziny ma zasób słów kilka razy mniejszy niż potomek dwójki magistrów. Przedszkole nie zamknie całkowicie tej luki, ale pomoże ją zmniejszyć tak, by dziecko choćby rozumiało słowa, które znajdzie w lekturze. Jeśli nie zmniejszymy przepaści w przedszkolu, później jest już za późno. Chociaż szczerze mówiąc ciężko mi mówić o rekomendacjach, bo nasz system - chociaż wciąż bardzo dobry - dzisiaj raczej się rozpada.

Wszędzie słychać, że jest źle - dziś na tapecie są głównie odejścia nauczycieli.

Nic dziwnego. Na dniach pokażemy opracowania dotyczące wynagrodzeń nauczycieli, których wyniki są druzgocące. Od lat mamy niezbyt pozytywną selekcję, trudno jest po prostu zostać w tym zawodzie, ale to nadal dopiero początek problemów. Jeśli rząd czegoś nie zrobi, to w przyszłym roku przy tej inflacji już będzie dramat.

To ile zarabia nauczyciel? Mam wrażenie, że każda strona dyskusji tak przedstawia te pensje, manipulując jej składnikami, żeby wyszło zgodnie z tezą.

Jeśli chodzi o Europę, najwyższą siłę nabywczą ma pensja nauczyciela w Niemczech, Danii, Austrii i Holandii. Najniższą - na Słowacji, Węgrzech i w Polsce. I trzeba działać zdecydowanie, żeby to choć trochę zmienić. Widać w naszych projekcjach, że nawet jeśli rząd dorzuci kilkanaście proc. do pensji, to w najbliższym czasie nadal siła nabywcza będzie się zmniejszać z powodu inflacji. Różnica między pensją nauczyciela, a osobami z porównywalnym wykształceniem rośnie od wielu lat i obecnie to tysiąc - tysiąc czterysta złotych.

Bardzo dużo.

W tym systemie bardzo dużo osiągnęliśmy, ale to się nie utrzyma, bo ludzie albo odchodzą, albo dorabiają. A dorabianie, skakanie między szkołami nie pomaga skupiać się na uczniu. Nie ma czasu, żeby pomóc uczniom z problemami, albo usiąść i porozmawiać o metodach nauczania. Jedna z naszych studentek przeanalizowała w ramach pracy licencjackiej, że najwięcej zarabiają poloniści. To dlatego, że najwięcej z nich dochodzi do nauczyciela dyplomowanego. Nauczyciele przedmiotów ścisłych uciekają z zawodu zanim dokończą ścieżkę awansu, bo im się to nie opłaca.

Albo odchodzą do szkół prywatnych, gdzie rodzice są gotowi słono zapłacić za opiekę nad uczniem.

Proszę mnie źle nie zrozumieć, ale dla mnie dramatem jest popularność szkolnictwa prywatnego. Do niektórych szkół stoi się w nocy, żeby złożyć papiery, bo jest tylu chętnych, że w pewnym momencie po prostu przestają przyjmować podania. Ale ucieczka do prywatnych szkól zniszczy nasze szkolnictwo, bo w ten sposób fundujemy sobie przeciwieństwo Estonii. Najlepsi odchodzą, o słabych nie będzie miał kto zadbać.

To też pokłosie pandemii i nauczania zdalnego.

W tym tygodniu wyszły dane amerykańskie z badania NAEP. To cos jak PISA, ale powtarzane co roku. Wychodzi w nich, że w czasie pandemii system stracił to co zyskał przez ostatnie 20 lat. Umiejętności uczniów z roku na rok udawało się poprawiać, a teraz cały ten progres zniknął. My prowadziliśmy badania edukacyjne w Warszawie i też wykazaliśmy, że zdalne nauczanie pogrążyło umiejętności naszych nastolatków. Tego się tak łatwo nie nadrobi, chyba że się zrobi coś super ekstra. Ale w MEN udają, że się nic nie stało a kilka dodatkowych lekcji załatwi sprawę. Ale ja wróciłem właśnie z Libanu, tam to dopiero jest kryzys. Nauczyciele nie mają nawet na benzynę, nie wiadomo czy przyjadą do szkoły na rozpoczęcie roku, bo ich pensja jest niższa niż koszt dojazdy. Jednak jest chęć do zmian, bo wszyscy wiedzą, że tylko w edukacji jest nadzieja na lepszą przyszłość. Przykład udanych polskich reform sprzed 2015 roku czy też obecnych działań samorządów takich jak Warszawa daje innym nadzieję, że także mogą poprawić szanse swoich uczniów i całego kraju.