Ta część wynagrodzenia należy się, gdy pracownik spełnia ustawowe warunki. Rada gminy, choć w uchwale określa wysokość dodatkowych świadczeń, to nie może ich w ten sam sposób odebrać.

Co więcej, rada gminy nie ma też kompetencji do zmiany wymogów nabycia uprawnień do dodatków określonych czy to w ustawie z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 4), czy w rozporządzeniu ministra edukacji narodowej i sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 416; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz.1491). Tylko dyrektor szkoły może ocenić, czy dany nauczyciel prowadził zajęcia w warunkach trudnych lub uciążliwych, chociażby zdalnie. Bo to on jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych nauczycieli.
Domena resortu edukacji
– Zgodnie z KN w uchwale rady gminy należy regulować wysokość dodatków oraz szczegółowe warunki ich przyznawania, zaś do określenia wykazu trudnych i uciążliwych warunków ustawodawca upoważnił ministra ds. oświaty w porozumieniu z ministrem pracy – tłumaczy Joanna Janiak, prawnik w Kancelarii Kacprzak Kowalak i Partnerzy w Poznaniu. Według niej dookreślenie w uchwale rady, że dodatek będzie należny wyłącznie za pracę świadczoną stacjonarnie, będzie zawężało wykaz trudnych i uciążliwych warunków z rozporządzenia. – Ustawodawca nie przyznał takiej kompetencji organom prowadzącym placówki publiczne – dodaje prawniczka. Również Mirosław Rymer, starszy inspektor wojewódzki w wydziale nadzoru prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego i radca prawny w Kancelarii Płaza & Głąb, uważa, że rada gminy nie może w regulaminie odbierać uprawnień do dodatków. Ekspert zauważa, że organ prowadzący posiada upoważnienie wyłącznie do określenia wysokości dodatków, w tym za warunki pracy oraz szczegółowe warunki ich przyznawania. – Ze sformułowania „szczegółowe warunki przyznawania dodatków” zawartego w art. 30 ust. 6 pkt 1 Karty nauczyciela nie można wywodzić kompetencji organu prowadzącego do wskazywania sytuacji, w których dodatki będą albo nie będą przysługiwały – podkreśla Mirosław Rymer. I dodaje, że rada nie posiada również kompetencji do dookreślania tych regulacji. Ekspert tłumaczy ponadto, że dodatki wymienione w art. 30 ust. 1 pkt 2 Karty nauczyciela stanowią integralną część wynagrodzenia nauczyciela, co oznacza, iż przysługują one łącznie z wynagrodzeniem zasadniczym. – W kompetencji określonej w art. 30 ust. 6 Karty nauczyciela do ustalania szczegółowych warunków przyznawania dodatków nie mieści się również możliwość odbierania elementów wynagrodzenia przyznanego ustawą (por. wyrok WSA w Olsztynie z 1 grudnia 2011 r., sygn. akt II SA/Ol 933/11) – mówi ekspert.
Przekroczenie uprawnień
Mirosław Rymer podkreśla, że nie tylko rada gminy nie może postanowić o niewypłacaniu dodatku, kompetencji takich nie posiada też wójt czy dyrektor szkoły. Według prawnika włodarz nie jest też uprawniony do wydania dyrektorom szkół polecenia niewypłacania dodatków – a je jeśli wyda, to wojewoda lub sąd mogą stwierdzić nieważność tej decyzji – analogicznie jak w przypadku wytycznych do arkuszy organizacyjnych (por. wyrok WSA w Gliwicach z 11 grudnia 2020 r., sygn. akt III SA/Gl 687/20). – Co więcej, wydając takie zarządzenie, wójt naraża się na zarzut przekroczenia uprawnień, co wyczerpuje znamiona czynu zabronionego z art. 231 par. 1 kodeksu karnego, tzw. przestępstwa urzędniczego – stwierdza prawnik.
Przypomnijmy, że warunki wypłacania omawianych dodatków określa rozporządzenie ministra edukacji narodowej i sportu z 31 stycznia 2005 r. Zgodnie z jego par. 8 pkt 8 za pracę w trudnych warunkach uważa się prowadzenie zajęć dydaktycznych i wychowawczych w specjalnych przedszkolach (oddziałach), szkołach (oddziałach) specjalnych oraz prowadzenie indywidualnego nauczania dziecka zakwalifikowanego do kształcenia specjalnego. Natomiast to, kiedy prowadzenie zajęć uznaje się z pracę w warunkach uciążliwych, określa z kolei par. 9 ww. aktu wykonawczego. Przykładowo: pracą w warunkach uciążliwych jest prowadzenie zajęć z dziećmi i młodzieżą upośledzonymi w stopniu lekkim, wśród których znajduje się co najmniej jedno dziecko upośledzone umysłowo w stopniu umiarkowanym lub znacznym, pod warunkiem że zajęcia dydaktyczne z tym dzieckiem prowadzone są według odrębnego programu nauczania obowiązującego w danego typu szkole specjalnej, a zajęcia wychowawcze według odrębnego programu wychowawczego opracowanego przez wychowawcę.
Zamknięcie placówki
Ponadto należy wskazać, że zgodnie z par. 1 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. poz. 493; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 532 ) w okresie ograniczenia funkcjonowania jednostki systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 dyrektor placówki odpowiada za organizację realizacji jej zadań, w tym zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu ich realizacji. Jak mogą odbywać się zajęcia zdalne, określa par. 2 tego aktu.