Obozy i kolonie dla dzieci i młodzieży. Jakie obowiązki ma organizator, kierownik i wychowawca?

W rozumieniu ustawy o systemie oświaty (art. 92a ust. 1) pojęcie „wypoczynek" oznacza: „wypoczynek organizowany dla dzieci i młodzieży w celach rekreacyjnych lub regeneracji sił fizycznych i psychicznych, połączony ze szkoleniem lub pogłębianiem wiedzy, rozwijaniem zainteresowań, uzdolnień lub kompetencji społecznych dzieci i młodzieży, trwający nieprzerwanie co najmniej 2 dni, w czasie ferii letnich i zimowych oraz wiosennej i zimowej przerwy świątecznej, w kraju lub za granicą, w szczególności w formie kolonii, półkolonii, zimowiska, obozu i biwaku." Jednocześnie zaznaczono, że przepisom tej ustawy nie podlega wypoczynek organizowany dla dzieci własnych lub dzieci znajomych przez rodzinę lub osoby znane rodzicom osobiście (art. 92a ust. 2).

Jakie obowiązki ma organizator wypoczynku?

Ponadto ustawa o systemie oświaty stanowi, że organizator wypoczynku zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki wypoczynku. Oznacza to w szczególności obowiązek organizowania wypoczynku w obiekcie lub na terenie spełniającym wymagania ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz warunki higieniczno-sanitarne. W przypadku wypoczynku z udziałem dzieci i młodzieży niepełnosprawnej – wypoczynek powinien być zorganizowany w obiekcie lub na terenie dostosowanym do potrzeb wynikających z rodzaju niepełnosprawności uczestników wypoczynku (art. 92c ust. 2, pkt 1 ustawy o systemie oświaty).

Ponadto organizator musi zapewnić odpowiednią kadrę wypoczynku, dostęp do opieki medycznej oraz program wypoczynku i zajęcia dostosowane do wieku, zainteresowań i potrzeb uczestników, ich stanu zdrowia, sprawności fizycznej i umiejętności. Obowiązkiem organizatora jest także żywienie zgodne z zasadami higieny żywienia a także bezpieczne korzystanie z wyznaczonego obszaru wodnego oraz bezpieczne przebywanie w górach (jeśli dotyczy).

W przypadku wypoczynku organizowanego za granicą organizator wypoczynku ma obowiązek zawrzeć umowę ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia na rzecz uczestników wypoczynku. Ponadto co najmniej jedna osoba spośród kadry wypoczynku musi znać język obcy na poziomie umożliwiającym porozumiewanie się w krajach tranzytowych i kraju docelowym.

Organizatorów i kadrę wypoczynku dla dzieci i młodzieży obejmują nie tylko przepisy ustawy o systemie oświaty, ale również przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 marca 2016 r. w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży.

Zgłoszenie wypoczynku do kuratorium

Każdy zorganizowany wypoczynek dzieci i młodzieży musi być przed rozpoczęciem zgłoszony przez organizatora do właściwego miejscowo kuratorium oświaty. Organizatora wypoczynku można sprawdzić online w wyszukiwarce na stronie wypoczynek.men.gov.pl. Wypoczynek może się odbyć wyłącznie po umieszczeniu zgłoszenia wypoczynku w bazie wypoczynku.

Liczba uczestników pod opieką jednego wychowawcy

Liczba uczestników wypoczynku pozostających pod opieką jednego wychowawcy wypoczynku nie może przekraczać 20 osób. W przypadku zaś grupy z dziećmi do 10 roku życia oraz grupy mieszanej, w której są dzieci do 10 roku życia, liczba uczestników wypoczynku pozostających pod opieką jednego wychowawcy wypoczynku nie może przekraczać 15 osób.

Dopuszczalny jest udział nie więcej niż dwóch uczestników niepełnosprawnych lub przewlekle chorych w grupie pozostającej pod opieką jednego wychowawcy. W przypadku wypoczynku organizowanego wyłącznie dla dzieci niepełnosprawnych lub przewlekle chorych liczba uczestników wypoczynku w grupie pozostającej pod opieką jednego wychowawcy wypoczynku powinna być zgodna z liczbą dzieci w oddziale przedszkola specjalnego, oddziale specjalnym w przedszkolu ogólnodostępnym, oddziale szkoły specjalnej oraz oddziale specjalnym odpowiednio w szkole podstawowej ogólnodostępnej, gimnazjum ogólnodostępnym lub szkole ponadgimnazjalnej ogólnodostępnej, właściwej dla wieku tych uczestników.

Jakie obowiązki ma kierownik wypoczynku?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 marca 2016 r. w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży do obowiązków kierownika wypoczynku należy:

• kierowanie wypoczynkiem;
• opracowywanie planu pracy oraz rozkładu dnia podczas wypoczynku i kontrola ich realizacji;
• ustalenie i przydzielenie szczegółowego zakresu czynności wychowawcom wypoczynku, trenerom i instruktorom sportu, rekreacji, animacji kulturalno-oświatowej, lektorom języka i innym osobom prowadzącym zajęcia podczas wypoczynku;
• kontrola wykonywania obowiązków przez osoby wymienione w pkt 3;
• zapewnienie uczestnikom wypoczynku właściwej opieki od momentu przejęcia ich od rodziców do czasu ponownego przekazania rodzicom; w przypadku pełnoletnich uczestników wypoczynku – z miejsca i do miejsca zbiórek wyznaczonych przez organizatora wypoczynku;
• nadzór i przestrzeganie bezpiecznych i higienicznych warunków wypoczynku;
• zapewnienie uczestnikom wypoczynku korzystania wyłącznie z wyznaczonych obszarów wodnych, w obecności ratownika wodnego i wychowawcy wypoczynku;
• zapewnienie zróżnicowanej diety uczestnikom wypoczynku;
• przekazanie organizatorowi wypoczynku niezwłocznie po zakończeniu wypoczynku dziennika zajęć i kart kwalifikacyjnych;
• udostępnienie na wniosek rodziców albo pełnoletniego uczestnika wypoczynku kopii karty kwalifikacyjnej uczestnika wypoczynku;
• nadzór nad realizacją programu;
• podział uczestników wypoczynku na grupy.

Jakie obowiązki ma wychowawca wypoczynku?

Rozporządzenie MEN w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży stanowi, że do obowiązków wychowawcy wypoczynku należy:

• zapoznanie się z kartami kwalifikacyjnymi uczestników wypoczynku;
• poinformowanie kierownika wypoczynku o specjalnych potrzebach uczestników wypoczynku;
• prowadzenie dziennika zajęć realizowanych podczas wypoczynku;
• opracowywanie planu pracy uczestników wypoczynku zorganizowanych w grupę;
• organizowanie zajęć zgodnie z rozkładem dnia;
• realizacja programu;
• sprawowanie opieki nad uczestnikami wypoczynku zorganizowanymi w grupę w zakresie higieny, zdrowia, wyżywienia oraz innych czynności opiekuńczych;
• zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom wypoczynku zorganizowanym w grupę;
• zapewnienie uczestnikom wypoczynku, we współpracy z ratownikiem wodnym, opieki w czasie korzystania z wyznaczonych obszarów wodnych;
• prowadzenie innych zajęć zleconych przez kierownika wypoczynku.

Wypadek uczestnika podczas wypoczynku

Kwestię postępowania powypadkowego w trakcie zorganizowanego wypoczynku reguluje art. 92l ustawy o systemie oświaty. Ustawa mówi, że każda osoba wchodząca w skład kadry wypoczynku, która powzięła wiadomość o wypadku z udziałem uczestnika wypoczynku, niezwłocznie udziela mu pierwszej pomocy i zapewnia opiekę, a w razie potrzeby powiadamia podmioty ustawowo powołane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, czyli np. pogotowie ratunkowe.

Kierownik wypoczynku lub upoważniony przez niego wychowawca wypoczynku o każdym wypadku podczas wypoczynku zawiadamia niezwłocznie rodziców uczestnika, który uległ wypadkowi, albo osobę wskazaną przez pełnoletniego uczestnika wypoczynku w karcie kwalifikacyjnej. Powiadomiony musi być także organizatora wypoczynku i właściwy kurator oświaty. Gdy organizatorem wypoczynku jest szkoła lub placówka - także one muszą zostać powiadomione. W przypadku zatrucia pokarmowego, do którego doszło na terenie kraju powiadamiany jest państwowy inspektory sanitarny.

Kierownik wypoczynku albo upoważniony przez niego wychowawca wypoczynku przeprowadza po wypadku postępowanie powypadkowe oraz sporządza protokół powypadkowy, który zawiera m.in. opis okoliczności wypadku, działania podjęte w związku z wypadkiem oraz skutki wypadku.

W postępowaniu powypadkowym może uczestniczyć jako obserwator przedstawiciel kuratora oświaty właściwego ze względu na miejsce lokalizacji wypoczynku, a w przypadku wypoczynku organizowanego przez szkołę lub placówkę – także przedstawiciel organu prowadzącego.

Protokół powypadkowy sporządza się w trzech egzemplarzach, po jednym dla rodziców uczestnika, który uległ wypadkowi, albo pełnoletniego uczestnika wypoczynku, który uległ wypadkowi, lub osoby wskazanej przez niego w karcie kwalifikacyjnej, organizatora wypoczynku i kuratora oświaty właściwego ze względu na miejsce lokalizacji wypoczynku.

Rodzice uczestnika, który uległ wypadkowi, albo pełnoletni uczestnik, który uległ wypadkowi, lub osoba wskazana przez niego w karcie kwalifikacyjnej mogą zgłosić pisemne zastrzeżenia do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania.