Subskrybuj nas na Youtube
Zasady zwolnienia z opłat samorządowcy powinni określić w specjalnych uchwałach. Przy ich przyjmowaniu warto zadbać o jednoznaczne reguły.
Coraz więcej gmin podaje pomocną dłoń rodzicom dzieci w wieku przedszkolnym i decyduje się zrzucić z ich barków obowiązek zapłaty za pobyt pociechy w publicznej placówce. Od przyszłego roku na takie właśnie dodatkowe wsparcie będą mogli liczyć opiekunowie dzieci zameldowanych w Suwałkach. Tym sposobem gmina dołączy do rosnącego grona miast, które wspierają prorodzinną politykę. Prym wiodą Warszawa i Częstochowa. W obu tych miastach zwolnienie z opłat działa od września ubiegłego roku i korzysta z niego kilkadziesiąt tysięcy dzieci.
(Nie) wszyscy rodzice zadowoleni
Niestety nie zawsze obywa się bez kontrowersji. Wszystko dlatego, że z możliwości ulg nie może automatycznie korzystać każdy mieszkaniec, który posyła swoją pociechę do miejskiego przedszkola. Gminy wprowadzają bowiem wiele warunków, które rodzice muszą spełnić, aby pomoc im przysługiwała.
Przykładowo, jak informuje nas Kamil Sznel z biura prasowego prezydenta Suwałk, aby skorzystać ze zwolnienia z opłat, rodzice muszą być po pierwsze, zameldowani w Suwałkach, a po drugie, odprowadzać podatek dochodowy do właściwego miejskiego urzędu skarbowego. Co to oznacza w praktyce? To, że z ulgi nie skorzystają już m.in. rodzice mieszkający w przyległych do Suwałk gminach, którzy pracują w mieście i tutaj pod opieką zostawiają swoje pociechy.
Do naszej redakcji napływają pytania innych samorządowców, którzy rozważają wprowadzenie podobnych ulg, ale obawiają się, czy określając zakres zwolnienia z opłaty, nie zrażą do siebie części mieszkańców. Podkreślają też, że niezadowoleni z wykluczenia rodzice kwestionują legalność uchwał, w których zostały określone warunki korzystania ze zwolnienia, zarzucając włodarzom nierówne traktowanie.
Warto więc przypomnieć, że zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1875) gminie przysługuje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na jej obszarze. I, co podkreślały wielokrotnie sądy, m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w prawomocnym wyroku z 28 kwietnia 2014 r., sygn. akt III SA/Lu 107/14 – akty prawa miejscowego mogą być wydawane wyłącznie na podstawie upoważnienia ustawowego i w jego granicach.
Co to oznacza w praktyce? Ano to, że zakres regulacji określonych w uchwale rady gminy regulującej zwolnienie z opłat za przedszkole nie może dotyczyć m.in. mieszkańców zamieszkałych poza terenem gminy, czyli de facto tych, którzy nie są w niej zameldowani, nawet jeżeli codziennie dowożą oni do niej swoje pociechy.
Inne wybiórcze kryteria
Warto też pamiętać o art. 14 ust. 5 ustawy o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 ze zm.). Wskazano w nim, że rada gminy:
1) określa wysokość opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego dzieci w wieku do lat pięciu w prowadzonych przez gminę:
a) publicznym przedszkolu, oddziale przedszkolnym w publicznej szkole podstawowej, w czasie przekraczającym wymiar zajęć, o którym mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo oświatowe,
b) publicznej innej formie wychowania przedszkolnego w czasie przekraczającym czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki ustalony dla przedszkoli publicznych na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo oświatowe;
2) może określić warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat, o których mowa w pkt 1.
Zatem już z literalnego brzmienia ww. przepisu wynika, że rada gminy ma ustawowo zagwarantowaną możliwość (nie obowiązek) określania nie tylko wysokości opłaty, lecz także stanowienia zwolnień z tych opłat – częściowo lub całkowicie.
I jak pokazuje praktyka, rady gmin często korzystają z tych możliwości. Przykładowo, w uchwale nr XXXIX/1031/2017 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z 19 stycznia 2017 r. w sprawie opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego dzieci w wieku do lat pięciu i czasu przeznaczonego na bezpłatne nauczanie, wychowanie i opiekę w przedszkolach m.st. Warszawy wprowadzono m.in. zwolnienia częściowe i całkowite w zależności od poziomu dochodu na osobę w rodzinie dziecka. Natomiast w uchwale nr XXXV/729/17 Rady Miejskiej Wrocławia z 19 stycznia 2017 r. w sprawie ustalenia czasu bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki oraz wysokości opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego w przedszkolach publicznych prowadzonych przez gminę wprowadzono m.in. zwolnienie dla rodziców (opiekunów prawnych) posiadających co najmniej troje dzieci pozostających na ich utrzymaniu i we wspólnym gospodarstwie domowym. W jeszcze innej uchwale (nr XLV/421/2017 Rady Miasta Ząbki z 31 lipca 2017 r. w sprawie określenia wysokości opłat za korzystanie z wychowania) wprowadzono z kolei zwolnienie z opłaty za dziecko posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju.
Innymi słowy, rada gminy może dowolnie kształtować zakres zwolnień z opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego dzieci w wieku do lat pięciu w prowadzonych przez nią placówkach, o których mowa w art. 14 ust. 5 pkt 1 ustawy o systemie oświaty. Warto jednak dodać, że ostatecznej weryfikacji zakresu przedmiotowego ww. uchwały dokonuje organ nadzoru, w tym przypadku właściwy miejscowo wojewoda. Ma on bowiem możliwość m.in. stwierdzenia nieważności uchwały w całości bądź w części, gdy uzna, że jej określony zapis jest niezgodny z prawem.
WAŻNE
Zakres regulacji określonych w uchwale rady gminy dotyczącej zwolnienia z opłat za przedszkole nie może dotyczyć m.in. mieszkańców zamieszkałych poza terenem gminy.