Już za kilka dni uczniowie rozpoczną naukę w ośmioklasowych podstawówkach. I to pierwszy raz od wielu lat. Dzieci, które w czerwcu skończyły szóstą klasę, nie pójdą do gimnazjum, bo te stopniowo będą znikać z polskiej szkolnej mapy. Rozpoczną naukę w siódmej klasie. Ten rok dla systemu edukacji jest przełomowy. Poniżej tłumaczymy najważniejsze nowości.
PORÓWNANIE PODSTAWY PROGRAMOWEJ OD 2017 ROKU
UWAGA! Jedne i drugie wymagania posłużą Centralnej Komisji Egzaminacyjnej do opracowania egzaminu ósmoklasisty.
Obowiązująca podstawa programowa Nowa podstawa programowa
Struktura podstawy programowej Zawiera zestaw celów i treści kształcenia przedstawionych w zrozumiałej dla odbiorcy formie (w języku wymagań z wykorzystaniem tzw. czasowników operacyjnych)
Zawiera, w formie opisu, zalecane warunki i sposób realizacji podstawy programowej
Układ treści Kumulatywny (treści realizowane narastająco, by kolejny etap nie powtarzał treści realizowanych w etapach poprzednich) Spiralny (na kolejnych, wyższych etapach treści z etapów wcześniejszych są utrwalane i powtarzane)
Średnia liczba wymagań w cyklu kształcenia Większa Mniejsza
Przypisanie realizacji treści kształcenia do poszczególnych lat nauki Nie występuje Treści nauczania mniej więcej równomiernie rozdzielone do realizacji w poszczególnych latach nauki
Kolejność realizacji treści kształcenia Sugerowana zapisem w dokumencie, ale niewymagana Obowiązkowa realizacja treści kształcenia w kolejności zapisanej w podstawie programowej
Kształtowanie postaw Aspekty wychowawcze obecne Wyraźny nacisk na wychowawczy aspekt pracy szkoły
Spójność treści kształcenia Zalecana interdyscyplinarność kształcenia Zastąpienie idei integracji międzyprzedmiotowej korelacją międzyprzedmiotową w ramach przedmiotów humanistycznych, przyrodniczych i ścisłych
Praca metodą projektu Obowiązkowy projekt edukacyjny dla uczniów gimnazjum Praca metodą projektu edukacyjnego wskazana jako zadanie szkoły
Blokowanie zajęć Możliwe (choć w praktyce trudne do realizacji z uwagi na inne uwarunkowania prawne)
Umiejętności kluczowe (ponadprzedmiotowe) Czytanie; myślenie matematyczne; myślenie naukowe; komunikowanie się w języku ojczystym i obcym w mowie i piśmie; posługiwanie się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi; wyszukiwanie i korzystanie z informacji; umiejętność uczenia się; praca zespołowa Sprawne komunikowanie się w języku ojczystym oraz w językach obcych nowożytnych, myślenie matematyczne i wykorzystywanie umiejętności matematycznych w życiu codziennym; praca z informacją (poszukiwanie, porządkowanie, krytyczna analiza); kreatywne rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem metod i narzędzi wywodzących się z informatyki oraz technik mediacyjnych; praca w zespole i społeczna aktywność; aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły i środowiska lokalnego oraz kraju
Wolontariat Możliwy, ale nieobowiązkowy Obowiązek zawarcia w statucie szkoły sposobu organizacji i realizacji zadań z zakresu wolontariatu. Wolontariat ma w szkołach funkcjonować na zasadzie dobrowolności
Dodatkowe informacje dla odbiorców i realizatorów podstawy programowej Zawiera komentarze do podstaw programowych każdego przedmiotu, dla którego opracowano podstawę programową
STARY SYSTEM– CZYLI JAK BYŁO PRZED 1 WRZEŚNIA 2017 R. NOWY SYSTEM– CZYLI JAK BĘDZIE OD WRZEŚNIA 2017 R.
Wiek rozpoczęcia edukacji
Sześć–siedem lat. Jedynie w 2014 r. do szkoły musiały iść wszystkie 6-latki. W kolejnych latach wybór należał do rodziców. 7-latek musiał być objęty obowiązkiem szkolnym. Sześć–siedem lat. Wybór będzie należał wyłącznie do rodziców. Mają prawo sześcioletnie dziecko zostawić w przedszkolu, zerówce szkolnej lub wysłać do pierwszej klasy. Siedmiolatek musi być objęty obowiązkiem szkolnym.
ETAPY EDUKACJI
Obowiązkowa edukacja była podzielona na trzyletnie etapy kształcenia. Szkoła podstawowa obejmowała dwa etapy:● etap I – edukacja wczesnoszkolna w klasach I–III● etap II – nauczanie przedmiotowe w klasach IV–VI● etap III – trzyletnie gimnazjum● IV etap – szkoły ponadgimnazjalne, w których kształcenie odbywało się w dwóch zakresach: podstawowym i rozszerzonym. Nauka w zakresie podstawowym była kontynuacją gimnazjalnego kształcenia przedmiotowego i stanowiła jego programowe uzupełnienie. Zadanie kształcenia w zakresie rozszerzonym, realizowane w liceach ogólnokształcących i technikach, polegało na przygotowaniu uczniów do matury i dalszego kontynuowania nauki. Od drugiej klasy szkoły ponadgimnazjalnej uczniowie mieli pewną swobodę w wyborze 2–3 przedmiotów, które realizowali w zakresie rozszerzonym. Jedną z konsekwencji tych decyzji była konieczność zdawania co najmniej jednego z tych przedmiotów na maturze. Drugą była konieczność uczęszczania na zajęcia jednego z dwóch przedmiotów uzupełniających: przyrody lub historii i społeczeństwa Obowiązkowa edukacja również będzie podzielona na etapy:● I etap edukacyjny trwający trzy lata – edukacja wczesnoszkolna w klasach I, II i IIIoraz● II etap edukacyjny trwający pięć lat – nauczanie przedmiotowe w klasach IV–VIII● III etap ponadpodstawowy1. Liceum ogólnokształcące – cztery lata2. Technikum – pięć lat3. Szkoła branżowa I stopnia – trzy lata (będzie mogła zostać uzupełniona przez dwuletnią szkołę branżową II stopnia). Pierwsi uczniowie ukończą branżową szkołę I stopnia w czerwcu 2020 r., dlatego branżowe szkoły II stopnia rozpoczną swoją działalność od roku szkolnego 2020/2021.Absolwenci liceum ogólnokształcącego, technikum i branżowej szkoły II stopnia otrzymają takie samo świadectwo dojrzałości umożliwiające podjęcie studiów. Licealiści niedecydujący się na studiowanie będą mogli kontynuować naukę w szkołach policealnych.Przez dwa lata do 2019 r. będzie trwało wygaszanie gimnazjum*Uczniowie, którzy w czerwcu tego roku skończyli I klasę gimnazjum, przejdą do II, a we wrześniu 2018 r. rozpoczną III klasę gimnazjum. To będzie ostatni rocznik, który zakończy istnienie gimnazjum
EGZAMINY
Po VI klasiePo szóstej klasie uczniowie pisali egzamin zewnętrzny, tzw. sprawdzian szóstoklasisty. Stanowił on postawę oceny przebiegu kształcenia, pracy szkół i osiągnięć ucznia. Nie decydował o dalszych losach ucznia, bo kształcenie w gimnazjach było obowiązkowe i zrejonizowane. Po raz ostatni odbył się w roku 2016/2017PrzebiegI część – sprawdzała opanowanie wiadomości i umiejętności z języka polskiego i matematykiII część – z języka obcegoPo III gimnazjumUkończenie gimnazjum było związane z obowiązkiem stawienia się na egzaminie gimnazjalnym. Wyniki decydowały o rekrutacji do szkoły ponadgimnazjalnejPrzebiegI część – humanistyczna (z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie oraz z zakresu języka polskiego),II część – matematyczno-przyrodnicza (z zakresu przedmiotów przyrodniczych i matematyki)III część – z języka obcego nowożytnego w zakresie podstawowym. Uczniowie, którzy do egzaminu wybrali język obcy, którego nauka w gimnazjum była kontynuacją nauki ze szkoły podstawowej, musieli zdawać dodatkowy egzamin z tego języka w zakresie rozszerzonym.Projekt – każdy gimnazjalista musiał wziąć udział w realizacji projektu edukacyjnego i publicznej prezentacji jego wynikówPo liceum i technikumMatura, która składała się z III części:I – język polskiII – matematykaIII – język nowożytnyŚwiadectwo dojrzałości otrzymywał absolwent, który z wszystkich przedmiotów obowiązkowych uzyska co najmniej 30 procent możliwych do uzyskania punktówPo szkole zawodowejEgzamin zawodowy składał się z części pisemnej i części praktycznej. Uczniowie, w zależności od liczby kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie, zdawali od jednego do trzech egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe Po VIII klasieEgzamin ósmoklasisty – pierwszy odbędzie się w roku szkolnym 2018/2019 i po raz pierwszy będą go zdawali uczniowie, którzy rozpoczną od września tego roku siódmą klasę. Osiągnięcia egzaminacyjne uczniów będą przedstawione w postaci wyników: procentowego oraz na skali centylowej (uczeń dowie się, jak wypadł na tle reszty zdających)PrzebiegW latach: 2018/2019, 2019/2020 i 2020/2021 będzie się składał z trzech obowiązkowych części:I – język polskiII – język nowożytnyIII – matematykaOd roku 2021/2022 będzie się składał z czterech części:I – język polskiII – język nowożytnyIII – matematykaIV – jeden z wybranych przedmiotów – historia, biologia, chemia, fizyka lub geografiaPo liceum i technikumMatura, która będzie się składać z czterech części:I – język polskiII – matematykaIII – język nowożytnyIV – minimum jeden wybrany przedmiot na poziomie rozszerzonymŚwiadectwo dojrzałości otrzyma absolwent, który z wszystkich przedmiotów obowiązkowych oraz jednego wybranego przedmiotu dodatkowego (na tym polega różnica z dotychczasową maturą) uzyska co najmniej 30 procent możliwych do osiągnięcia punktówSzkoła branżowa I stopniaAbsolwenci branżowej szkoły I stopnia będą przystępowali tylko do jednego egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe. Zgodnie z założeniami reformy wszystkie zawody przyporządkowane do tego typu szkoły będą zawodami jednokwalifikacyjnymi, a część z nich będzie miała kwalifikację wspólną z zawodem nauczanym na poziomie technikum. Dzięki temu uczniowie będą mogli kontynuować naukę w branżowej szkole II stopnia i uzyskać wykształcenie średnie branżowe i tytuł technikaSzkoła branżowa II stopniaEgzamin dojrzałości umożliwiający podjęcie studiów (matura z przedmiotów obowiązkowych)
PODSTAWA PROGRAMOWA
Według starej podstawy programowej (czyli takiej, która obowiązywała również przed 1 września 2017 r.) będą uczyli się tegoroczni uczniowie II, III, V i VI klasy szkoły podstawowej, II i III klasy gimnazjum oraz szkół ponadgimnazjalnychJak?Dokument potocznie nazywany podstawą programową zawiera szczegółowy wykaz wymagań edukacyjnych wobec uczniów kończących kolejne etapy kształcenia. Po raz pierwszy wyróżniono wymagania ogólne (cele kształcenia) i szczegółowe (treści kształcenia). Szczegółowość zapisów sformułowanych w oparciu o czasowniki operacyjne ułatwiała przebieg procesu nauczania – zarówno nauczycielom, jak i uczniom. Dokument ten zastąpił standardy wymagań egzaminacyjnych, na podstawie których wcześniej przeprowadzano egzaminy zewnętrzne W tym roku według nowej podstawy programowej będą uczyć się uczniowie:● I, IV i VII klasy szkoły podstawowej● I klasy branżowych szkół I stopniaWedług nowej podstawy programowej będą także uczyli się uczniowie klas pierwszych trzyletnich branżowych szkół I stopnia, czteroletnich techników dla młodzieży oraz słuchacze I semestru szkół policealnych. W branżowych szkołach I stopnia uczniowie, tak jak dotychczas, będą mogli uczyć się w klasach wielozawodowychJak?Zawiera spis obowiązkowych zestawów celów kształcenia i treści nauczania dla każdego etapu edukacyjnego. Konstrukcja nowej podstawy przypomina starą. Cele kształcenia (wymagania ogólne) i treści nauczania (cele szczegółowe) są przedstawione w formie opisu odpowiednio ogólnych i szczegółowych wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności wymaganych od ucznia po zakończeniu każdego etapu edukacyjnego. Cele kształcenia mają charakter długofalowy i dlatego zostały zapisane z użyciem czasowników wieloznacznych, np. dostrzeganie zależności..., doskonalenie umiejętności..., rozwijanie..., wykorzystywanie..., stosowanie..., analizowanie..., obserwowanie... itp. Wskazują one kierunek pracy, aby rozwinąć u uczniów wyszczególnione umiejętności, i powinny być realizowane w oparciu o treści przedstawione w wymaganiach szczegółowych