Subskrybuj nas na Youtube
Chociaż regulacje ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (dalej: przepisy wprowadzające prawo oświatowe lub u.p.w.) posługują się pojęciami „wygaszanie” i „wygaszane” gimnazjum, zupełnie nie określają ich konsekwencji. Ograniczają się do wskazania, do kiedy i w jaki sposób może to nastąpić.
Ministerstwo Edukacji Narodowej też nie pomogło, stwierdzając, że jest to specjalna procedura niemająca nic wspólnego ani z likwidacją pracodawcy, ani z przejściem zakładu pracy, o jakim mowa w art. 231 kodeksu pracy (dalej: k.p.). W swoim stanowisku z 1 lutego 2017 r. resort wskazał, że w związku z wygaszaniem gimnazjów „zastosowanie znajdą przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60)”. Co zatem będzie się działo po 31 sierpnia 2017 r., 2018 r. lub 2019 r. (w zależności od decyzji o terminie zakończenia działalności placówki) z dokumentacją kadrowo-płacową gimnazjum? Co z obowiązkami finansowymi wynikającymi ze stosunku pracy, jak np. wypłata trzynastki? Co z wystawianiem dokumentów o dochodach (PIT-11) i składkach ZUS (RMUA)? Co wreszcie z innymi zobowiązaniami pracodawcy, jak np. prostowanie świadectw pracy? I to zarówno wobec nauczycieli, jak i pracowników niepedagogicznych – tych kontynuujących zatrudnienie i odchodzących z pracy.
Klucz ma rada
Przepisy wprowadzające prawo oświatowe zostawiają wiele decyzji w rękach rady gminy. To do niej należy wybór daty, w której gimnazjum zakończy działalność. Określa ją w uchwale w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego. Jeśli decyduje się na włączenie gimnazjum do ośmioletniej szkoły podstawowej, trzy- lub czteroletniego liceum ogólnokształcącego, cztero- lub pięcioletniego technikum albo do branżowej szkoły I stopnia, wskazuje termin 31 sierpnia: 2017 r., 2018 r. lub 2019 r. Ta sama data będzie obowiązywała przy przekształceniu w jedną z wymienionych szkół, gdy wybór rady pada na ten tryb wygaszenia gimnazjum. Wówczas w uchwale wskazuje ona termin rozpoczęcia działalności nowej placówki na 1 września: 2017 r., 2018 r. lub 2019 r. Zatem z upływem dnia poprzedniego gimnazjum przestaje istnieć.
W kompetencjach rady gminy znajduje się ponadto określenie warunków włączenia lub przekształcenia gimnazjum. Dlatego też w tej samej uchwale może zdecydować – i, jak wskazują eksperci, zwykle zdecyduje – o przejęciu zobowiązań przez szkołę, której gimnazjum staje się częścią lub w którą się przeobraża. Niektórzy prawnicy zwracają też uwagę, że nawet gdyby zabrakło odpowiednich postanowień w tym dokumencie, to działa zasada przejmowania zobowiązań określona w przepisach o finansach publicznych.
Dobra wola przy trzynastkach
Do ostatniego dnia funkcjonowania gimnazjum jest pracodawcą wobec zatrudnionych nauczycieli i pracowników niepedagogicznych. To ono musi więc dokonać rozliczenia tych, których stosunki pracy rozwiązują się lub wygasają wskutek procedury wygaszenia. Wypłaca zatem wynagrodzenia, odprawy czy ekwiwalenty za urlop oraz wystawia świadectwa pracy. Jednak uiszczenie trzynastek zależy od jego dobrej woli. Dodatkowe wynagrodzenie roczne jest bowiem wypłacane:
● nie później niż w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku kalendarzowego następującego po roku, za który przysługuje (np. do 31 marca 2018 r. za rok 2017 r.),
● w dniu rozwiązania stosunku pracy, gdy następuje ono z uwagi na likwidację pracodawcy (np. 31 sierpnia 2017 r. w razie ustania zatrudnienia tego dnia).
Drugi termin jako obowiązkowy odpada, bo wygaszenie gimnazjum likwidacją pracodawcy przecież nie jest. To nie tylko opinia MEN, ale i stanowisko wynikające z orzecznictwa. Sąd Najwyższy uważa bowiem, że gdy faktycznie następuje przejęcie przez inny podmiot, nie ma mowy o likwidacji pracodawcy (wyroki z 19 lipca 1995 r., sygn. akt I PRN 36/95, z 16 maja 2001 r., sygn. akt I PKN 573/00, z 19 sierpnia 2004 r., sygn. akt I PK 489/03). Zgadza się z nim Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 3 września 1998 r. (sygn. akt II SA 1438/97). Wprawdzie sądy rozstrzygały o obowiązywaniu w tych przypadkach art. 231 k.p. w sferze prywatnej, który do wygaszania gimnazjów nie ma zastosowania. Tym niemniej przy przejęciu zadań i części pracowników w sferze publicznej na podstawie ustaw szczególnych, a do takich należą przepisy wprowadzające prawo oświatowe, też nie będzie występowała likwidacja pracodawcy. Ta interpretacja znajduje swoje uzasadnienie również w prawie unijnym. Pozwala ono krajowemu ustawodawcy na uregulowanie odrębnie od ustalonego w kodeksie pracy trybu rozwiązywania spraw pracowniczych w sferze budżetowej. Bo dyrektywa 2001/23/WE dotycząca ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów obejmuje wyłącznie prowadzących działalność gospodarczą.
Skutek? Wygaszane gimnazjum wypłaci trzynastkę za rok, w którym znika z systemu oświaty, jeśli uzna to za stosowne. Przy negatywnej decyzji ten obowiązek przechodzi na nową szkołę i to zarówno w odniesieniu do odchodzących nauczycieli/pracowników niepedagogicznych, jak i tych pozostających w jej strukturach po włączeniu/przekształceniu gimnazjum. Nawet jeśli nie zostanie to zapisane wprost w uchwale rady gminy. Niektórzy eksperci zgadzają się z taką wykładnią, inni – nie.