Także art. 307 przepisów wprowadzających prawo oświatowe nie daje dyrektorom szkół zielonego światła na tworzenie arkuszy organizacyjnych zgodnie z rozporządzeniem z 2017 roku.
30 marca 2017 r. w tygodniku Kadry i Płace opublikowaliśmy artykuł „MEN wycofuje się z błędu i popełnia kolejny. Dyrektorzy złamią prawo” (DGP nr 63/2017). Przypomnijmy: zdaniem Ministerstwa Edukacji Narodowej przy tworzeniu arkuszy organizacyjnych należy korzystać z rozporządzenia MEN z 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. poz. 649; dalej: rozporządzenie z 17 marca 2017 r.). Problem jednak w tym, że akt ten zacznie obowiązywać formalnie dopiero od 1 września 2017 r., tak samo jak art. 111 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59; dalej: prawo oświatowe), który zawiera delegację do jego wydania. Eksperci byli zgodni, że prawo nie może działać wstecz (według starej rzymskiej zasady – lex retro non agit). Jest to bowiem podstawowa zasada państwa prawa. Dlatego pisaliśmy, że do tegorocznych arkuszy organizacyjnych powinno mieć zastosowanie dotychczasowe rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. nr 61, poz. 624 ze zm.; dalej: rozporządzenie MEN z 21 maja 2001 r.). Ale nie wszyscy czytelnicy się z tym zgodzili. – Czy korzystanie z rozporządzenia z 17 marca 2017 r. nie uzasadnia jednak art. 307 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60; dalej: przepisy wprowadzające) – dopytywał jeden z nich. Podtrzymujemy dotychczasową wykładnię. Odpowiedź brzmi – nie.
Prokonstytucyjna wykładnia
Zgodnie ze wskazanym wyżej art. 307 czynności podjęte przed 1 września 2017 r. na podstawie ustaw zmienianych w art. 4 i art. 15 (czyli ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela, t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1379 ze zm. ,i ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty, t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1934 ze zm.), w brzmieniu dotychczasowym, pozostają w mocy (ust. 1). Z kolei czynności podejmowane na rok szkolny 2017/2018 i następne lata szkolne dotyczące organizowania i prowadzenia kształcenia, wychowania i opieki w jednostkach organizacyjnych systemu oświaty, a także realizowania zadań oświatowych w tych latach szkolnych, są podejmowane zgodnie z przepisami ustawy – Prawo oświatowe oraz ustaw zmienianych w art. 4 i art. 15, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, a także zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie tych ustaw, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
W tekście z 30 marca eksperci tłumaczyli, że uregulowanie harmonogramu uzgadniania arkusza na rok szkolny 2017/2018 w rozporządzeniu wykonawczym do art. 111 prawa oświatowego nie może być uzasadnione art. 307 przepisów wprowadzających. Zdaniem dr. hab. Mateusza Pilicha, autora komentarza do ustawy o systemie oświaty, art. 307 przepisów wprowadzających nie zmienia oceny, że harmonogram uzgadniania projektu arkusza na rok szkolny 2017/2018 nie może być ustalony w rozporządzeniu, które wejdzie w życie 1 września 2017 r. Wtórował mu dr Patryk Kuzior, ekspert z zakresu prawa oświatowego, który uważa, że przepisu tego nie można stosować w taki sposób, aby podejmować działania podważające fundamenty systemu prawa. Przyjęcie – jego zdaniem – odmiennego stanowiska jest równoznaczne z zagrożeniem bezpieczeństwa prawnego, gdyż niejasny art. 307 ust. 2 przepisów wprowadzających przesądzałby de facto o tym, że adresaci norm prawnych musieliby je odczytywać z regulacji, które wyraźnie wskazują, iż będą obowiązywać dopiero w przyszłości.
Paradoks art. 307 przepisów wprowadzających polega też na tym, że w ocenie Mateusza Pilicha, skoro jest w nim mowa m.in. o przepisach „ustawy zmienianej w art. 15” (tzn. ustawy o systemie oświaty), to przyjmując jego prokonstytucyjną wykładnię, należy uznać, iż arkusze na przyszły rok szkolny przygotowuje się i uzgadnia jeszcze na podstawie rozporządzenia z 21 maja 2001 r., wydanego na podstawie ustawy o systemie oświaty. Oznacza to, że art. 307 przepisów wprowadzających jest dodatkowym argumentem za stosowaniem tego rozporządzenia.
Zachowanie resortu
Co więcej, należy przypomnieć, że w uwagach do pierwotnej wersji projektu rozporządzenia z 17 marca 2017 r. jego par. 23, który określał zasady uzgadniania projektu arkusza organizacyjnego na rok szkolny 2017/2018, był powszechnie krytykowany. MEN długo odrzucało zarzuty wobec tego przepisu, tłumacząc, że art. 307 ust. 2 przepisów wprowadzających umożliwia podjęcie jeszcze w bieżącym roku szkolnym działań dotyczących roku szkolnego 2017/2018 i następnych lat szkolnych w oparciu o nowe przepisy oświatowe (a więc i par. 23). Ostatecznie jednak przepis ten został wykreślony z rozporządzenia. Można więc założyć, że także ministerstwo uznało, iż art. 307 ust. 2 przepisów wprowadzających niedostatecznie uzasadnia pozostawienie kontrowersyjnego par. 23. Dodatkowo należy podkreślić, że w stanowisku, które otrzymaliśmy od MEN, argument za stosowaniem już nowych regulacji dotyczący art. 307 ust. 2 przepisów wprowadzających nie pada.
Harmonogram uzgadniania projektu arkusza na rok szkolny 2017/2018 nie może być ustalony w akcie, który wejdzie w życie 1 września 2017 r.
