Pani Maria przechodziła przez jezdnię i została potrącona przez samochód. – Po operacji w związku ze złamaniem kości piszczelowej nie mogę pracować – opowiada kobieta. Zanim nastąpił wypadek pani Maria pracowała na podstawie umowy-zlecenia. Jej termin już minął, nie została przedłużona. – Z tego, co wiem, ubezpieczenie zdrowotne będzie mnie obejmowało z tytułu umowy-zlecenia jeszcze przez miesiąc. Jestem niemal pewna, że po upływie tego terminu będę nadal niezdolna do pracy. Co mam zrobić, bym została objęta ubezpieczeniem zdrowotnym? Czy mam się zgłosić i zarejestrować w urzędzie pracy – zastanawia się poszkodowana czytelniczka
Rejestracja w urzędzie pracy i wstąpienie w szeregi bezrobotnych nie jest rozwiązaniem dla pani Marii. Uzyskanie statusu bezrobotnego wraz z jego przywilejami – między innymi właśnie ubezpieczeniem zdrowotnym – wymaga gotowości do podjęcia pracy (patrz wypowiedź specjalisty). A pani Maria, z powodu obrażeń i powypadkowej kuracji, takiej gotowości zadeklarować nie może. Jest jednak kilka innych możliwości.
Nie wiemy dokładnie, jaka jest sytuacja pani Marii, ale najlepszym rozwiązaniem byłoby, gdyby w swoim czasie przystąpiła do ubezpieczenia chorobowego. To ubezpieczenie jest dobrowolne dla osób pracujących na podstawie umowy-zlecenia, za które płatnik odprowadza składki na ubezpieczenia obowiązkowe (emerytalne i rentowe). Jeżeli zatem pani Maria opłacała za pośrednictwem zleceniodawcy ten rodzaj ubezpieczenia, ma prawo do zwolnienia lekarskiego i zasiłku chorobowego tak długo, jak długo będzie ono trwało. W tym czasie będzie też miała prawo do bezpłatnego leczenia w publicznej służbie zdrowia. Jednak wygaśnie ono z ostatnim dniem zwolnienia lekarskiego. Trzeba też pamiętać, że osoby opłacające składkę na ubezpieczenie chorobowe dobrowolnie uzyskują prawo do zasiłku chorobowego dopiero po 90 dniach tzw. okresu wyczekiwania. Inaczej mówiąc – zasiłek otrzymają, jeśli pracowały na podstawie umowy zlecenia przynajmniej przez trzy miesiące (i opłacały dobrowolne składki). Do okresu wyczekiwania zalicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, o ile przerwa w opłacaniu składek nie przekroczyła 30 dni. Wysokość składki na ubezpieczenie chorobowe to 2,45 proc. wynagrodzenia brutto.
Jeśli pani Maria nie opłacała ubezpieczenia chorobowego, jest jeszcze inna możliwość. Gdyby wypadek miał miejsce w drodze do (lub z) pracy, a zleceniodawca opłacał za nią ubezpieczenie wypadkowe, na podstawie zwolnienia lekarskiego otrzyma zasiłek wypadkowy. Do końca zwolnienia będzie miała prawo do opieki zdrowotnej w publicznej służbie zdrowia. Trzeba zaznaczyć, że ubezpieczenie wypadkowe opłaca zleceniodawca i jest ono obowiązkowe, jeżeli zleceniobiorca wykonuje pracę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy i podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje bez okresu wyczekiwania. W obu przypadkach dokumentem potwierdzającym prawo do świadczeń medycznych w publicznej służbie zdrowia będzie zaświadczenie o przyznaniu zasiłku przez ZUS.
Nie wiemy nic o sytuacji rodzinnej pani Marii, ale – jeśli nie przysługuje jej ubezpieczenie z powyższych tytułów – może zostać objęta ubezpieczeniem jako członek rodziny. Każda osoba ubezpieczona ma bowiem obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny, jeśli nie mają oni innego tytułu. Do ubezpieczenia można więc zgłosić małżonka (ale nie konkubenta), krewnych wstępnych (rodziców, dziadków) pozostających z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym oraz dzieci do ukończenia 26. roku życia, jeśli się uczą lub studiują. Podstawowym dowodem ubezpieczenia będzie dowód opłacenia składki zdrowotnej przez osobę, która zgłosiła członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego, wraz z kserokopią zgłoszenia.
Jeśli i takie rozwiązanie nie wchodzi w grę, a pani Maria nie ma za wiele środków do życia, może skorzystać z prawa mówiącego, że osoby bez ubezpieczenia posiadające obywatelstwo polskie i mieszkające na terytorium Polski, spełniające określone kryterium dochodowe, mają prawo do leczenia na zasadach takich samych jak osoby ubezpieczone, po uzyskaniu decyzji wójta (burmistrza, prezydenta) o potwierdzeniu prawa do świadczeń. Za leczenie zapłaci budżet państwa. Decyzja wydawana jest na wniosek zainteresowanego (wyjątkowo – z urzędu). Wniosek składamy w gminie lub ośrodku pomocy społecznej (zależnie od gminy). Kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej wynosi 542 zł, w rodzinie – 456 zł. Na podstawie takiej decyzji mamy prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej przez 90 dni.
Możliwe jest też dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne. Należy wtedy podpisać umowę w miejscowym oddziale NFZ i samodzielnie opłacać składki. Obecnie składka na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne wynosi 364,83 zł. ©?
Podstawa prawna
Art. 2, art. 3, art. 66–67 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 581). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 24 grudnia 2014 r. w sprawie sposobu i trybu finansowania z budżetu państwa świadczeń opieki zdrowotnej (Dz.U. poz. 1979). Art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz 149).
OPINIA EKSPERTA
Janusz Sejmej rzecznik Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej
Bezrobotnym może być tylko osoba zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, a w przypadku osób niepełnosprawnych co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy. W sytuacji zatem, w której osoba znajduje się po operacji związanej z uprzednim wypadkiem i tym samym nie może podjąć na ten moment żadnej pracy brak będzie możliwości uzyskania statusu bezrobotnego. Należy zwrócić uwagę, że gotowość do podjęcia pracy, jest podstawowym warunkiem, jak i obowiązkiem osoby zamierzającej zarejestrować się jako bezrobotna, a związane z tym statusem ubezpieczenie zdrowotne jest tylko elementem dodatkowym. Reasumując, wskazana w liście czytelniczki osoba nie może uzyskać statusu bezrobotnej przez okres, w którym z uwagi na rekonwalescencję po przeprowadzonej operacji nie posiada gotowości do podjęcia zatrudnienia.